Η Λατινοαμερικάνα και ο Τσίπρας (συνέχεια)

Το παρακάτω κείμενο είναι σατυρικό και αλληγορικό με πολιτικό-οικονομικές διαστάσεις. Ως γνωστό, η λατινική Αμερική ήταν η πρώτη γεωπολιτική περιοχή του πλανήτη που υπέστη το νεοφιλελεύθερο πείραμα του ΔΝΤ και γενικότερα των πολιτικών της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον (Washington Consensus) ήδη από την δεκαετία του 1980. Στην Ευρώπη το νεοφιλελεύθερο πείραμα ξεκίνησε έντονα με την εφαρμογή των άκρατων ιδιωτικοποιήσεων από την δεκαετία του 1990. Πολύ πριν (ήδη από την δεκαετία του 1980) η Θάτσερ στο Ηνωμένο Βασίλειο και ο Ρέιγκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής χάραξαν την παγκόσμια πολιτική του νεοφιλελευθερισμού. H Αργεντινή πάνω από μια δεκαετία μετά από την κατάρρευση του τραπεζικού της συστήματος, το 2001, προσπαθεί να αναστυλώσει την οικονομία της προχωρώντας σε κρατικοποιήσεις σε στρατηγικούς τομείς της οικονομίας όπως η ενέργεια. Κατά την γνώμη μου, η αργεντίνικη εμπειρία θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη σε περιπτώσεις όπως η Ελλάδα άσχετα με την γεωπολιτική τοποθέτηση και τις επιμέρους συνθήκες.

Η ατμόσφαιρα στην σάλα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί φιλική. Η Κριστίνα παρήγγειλε τσάι και ο Αλέξης ένα δεύτερο ποτήρι από τον ίδιο αρωματικό αργεντίνικο καφέ. Η συζήτηση είχε ξεκινήσει:

Α- Κριστίνα σε ακούω με πολύ προσοχή, άλλωστε οι περιστάσεις το καλούν.

Κ- Θα ξεκινήσω με μια σύντομη ιστορική αναδρομή ελπίζω να μη γίνω κουραστική.

Α- Καθόλου, η αργεντίνικη εμπειρία είναι πολύτιμη για την Ελλάδα αυτές τις στιγμές.

Κ- Όπως γνωρίζεις, η Αργεντινή πέρασε μια κρίσιμη περίοδο που κατέληξε σε τραπεζικό κραχ το 2001 αλλά αυτό ήταν το αποτέλεσμα μιας συνολικά λανθασμένης οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής που ξεκίνησε πολύ πριν.

Α- Πολύ πριν;

Κ- Όλα ξεκίνησαν με την έντονη φιλελευθεροποίηση της οικονομικής πολιτικής. Η πολιτική αυτή ήταν εν μέρει επιβαλλόμενη από τις διεθνείς αγορές και εν μέρει από την εσωτερική οικονομική ελίτ. Το διάστημα πριν το 2001 συντελέστηκαν απότομες αλλαγές στην οικονομία και κοινωνία της Αργεντινής.

Α- Όταν λες «το διάστημα πριν» τι εννοείς;

Κ- Τουλάχιστον για μια δεκαετία, αλλά οι μεγάλες αλλαγές συντελέστηκαν τα τελευταία 2 χρόνια πριν το 2001. Ήταν μια απότομη προσαρμογή, μια πολιτική ΣΟΚ, όπως το αποκαλούσαμε τότε.

Α-Θέλεις να μου πεις πως περιγραφείς το ΣΟΚ;

Κ-Δεν ήρθα με στατιστικά στοιχεία. Άλλωστε, αυτά θα στα στείλουμε. Θα σου πω μόνο ότι η ζωή στην Αργεντινή άλλαξε εντελώς. Άλλαξε το οικονομικό μοντέλο και το κοινωνικό, βεβαίως. Σχεδόν σε 2 χρόνια μέσα. Σου φαίνεται απίστευτο!

Α- Καθόλου.

Κ- Για να καταλάβεις καλύτερα, θα ήθελα να ξέρεις ότι η αργεντίνικη οικονομία ήταν μια ανοικτή οικονομία, ιστορικά είχαμε ακολουθήσει το μοντέλο της οικονομίας της αγοράς, της καπιταλιστικής οικονομίας όπως θα έλεγαν και οι μαρξιστές.

Α-Το γνωρίζω. Αυτό συνεπάγεται έντονες κοινωνικές και ταξικές αντιθέσεις.

Κ- Ναι αυτό υπήρχε πάντα, είναι θέμα διατήρησης της ιδιοκτησίας και του πλούτου από την οικονομική ελίτ, αυτό σημαίνει καπιταλισμός (μιδίασμα)

Α-Για αυτό δεν συζητάμε;

Κ- Αλέξη, είναι μεγάλη συζήτηση και δεν θα μπορέσουμε να την εξαντλήσουμε. Άλλωστε, όπως καταλαβαίνεις, είμαι υπέρ της μεικτής οικονομίας.

Α-Ναι, είναι μεγάλη συζήτηση.

Κ-Δεν σου τέλειωσα. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1940 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1950 είχαμε ακολουθήσει μια έντονα επεκτατική δημοσιονομική πολιτική.

Α- Ήταν το κίνημα των περονιστών;

Κ-Ακριβώς. Τα συνδικάτα, τα λαϊκά στρώματα στις πόλεις και στην ύπαιθρο αλλά και τα χαμηλότερα μικρομεσαία στρώματα πίεζαν για αυτή την πολιτική. Ακολουθήθηκε μια εθνικά κατευθυνόμενη αναπτυξιακή πολιτική και το κτίσιμο ενός κοινωνικού κράτους.

Α-Και στην Ευρώπη κάτι ανάλογο συνέβη.

Κ- Ναι, ήταν η επίδραση του κεϋνσιανισμού. Καπιταλισμό είχαμε και τότε αλλά με ένα πιο κοινωνικό πρόσωπο.

Α- Και μετά;

Κ- Έως περίπου το 1970 ακολουθήθηκε η ίδια πολιτική. Τα πράγματα άλλαξαν μετά και κυρίως με την στρατιωτική χούντα από το 1976 έως το 1983. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 70 η εθνικά σχεδιασμένη οικονομία και πολιτική δεχόταν έντονες πιέσεις από τους συντηρητικούς.

Α- Ήταν και η πετρελαϊκή κρίση του 1970 που έπαιξε ρόλο σε αυτή την στροφή;

Κ- Ναι, σίγουρα οι παγκόσμιες κρίσεις παίζουν σημαντικό ρόλο.

Α-Είναι οι κρίσεις του καπιταλισμού που αλλάζουν τους κοινωνικούς σχηματισμούς δηλαδή;

Κ-Μπορείς να το δεις και έτσι. Να σου τελειώσω όμως και να περάσω στο δια ταύτα.

Α-Παρακαλώ.

Κ- Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1970, ευνόησε την αλλαγή της νοοτροπίας, υπήρχε και η κατάλληλη προπαγάνδα εναντίον των δημοσιων επιχειρήσεων. Άρχισε η αντίστροφη διαδικασία, αυτό που αποκαλούμε απορύθμιση. Η ιδέα είναι ότι το ιδιωτικό είναι πιο αποτελεσματικό από το δημόσιο.

Α- Το ίδιο έγινε και στον ευρωπαϊκό καπιταλισμό.

Κ- Ναι, από το 1980 η Θάτσερ στην Αγγλία ήταν θερμός υπέρμαχος της πολιτικής του νεοφιλελευθερισμού μαζί με το Ρέιγκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής .

Α- Ακριβώς. Αλλά γιατί λες νέο-φιλελευθερισμός. Ποιο είναι το «νέο»;

Κ- Αλέξη, εκεί ήθελα να φτάσω. Νεοφιλελευθερισμός είναι ο όρος που χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε την άκρατη καπιταλιστική δομή της οικονομίας και της κοινωνίας. Είναι η αμείλικτη επιδρομή των κερδών του κεφαλαίου σε βάρος της εργασίας.

Α-Τώρα εσύ μου μιλάς μαρξιστικά.

Κ-Δεν ερμηνεύεται διαφορετικά. Ο νεοφιλελευθερισμός πέρα από οικονομικό δόγμα είναι και πολιτικό και κοινωνικό. Είναι μια φιλοσοφία.

Α-Δηλαδή;

Κ-Θα σου μιλήσω για την Αργεντινή. Η ιδιωτικοποίηση των εθνικών επιχειρήσεων, το άνοιγμα στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου, η σύνδεση του εθνικού νομίσματος με το δολάριο, οι ευέλικτες εργασιακές σχέσεις και ούτω καθεξής, οδήγησαν την οικονομία σε απορύθμιση παρά το ότι όλα τα παραπάνω προτείνονταν ως λύσεις στα προβλήματα που δημιουργούσαν οι διεθνείς κρίσεις.

Α- Πότε έγινε αυτό; Τοποθέτησε μου το, σε παρακαλώ, χρονικά.

Κ- Η πολιτική αυτή άρχισε από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, ωστόσο η κορύφωσή της έλαβε χώρα την δεκαετία του 1990. Η σύνδεση του νομίσματος (πέσο) με το δολάριο έγινε το 1990 για να καταλάβεις.

Α-Και στην Ελλάδα είχαμε την πολιτική της σκληρής δραχμής την δεκαετία του 1990.

Κ-Αυτό μου διέφευγε. Να συνεχίσω. Το ποσοστό του πληθυσμού που ζούσε κάτω από τα όρια της φτώχειας το 1992 στην Αργεντινή ήταν περίπου 22%. Στο τέλος του 2001 ήταν 57%.

Α-Η ανεργία;

Κ- Αν θυμάμαι καλά, η ανεργία ήταν στο 7 % το 1992 και το 2001 έφτασε στο 19%.

Α-Στον ενεργό πληθυσμό;

Κ-Όχι, αναφέρομαι στο σύνολο του πληθυσμού.

Α-Το ΔΝΤ πότε εμπλέκεται;

Κ-Έχεις δίκιο, ξέχασα να στο διευκρινίσω. Το ΔΝΤ εμπλέκεται από το 1991 λίγο μετά την σύνδεση του πέσο με το δολάριο. Ωστόσο, τα πρώτα χρόνια έως και το 1998 τα πράγματα πήγαιναν καλά σε όρους οικονομικών δεικτών.
Δηλαδή χαμηλός πληθωρισμός και υψηλή ρυθμοί ανάπτυξης, οικονομικής μεγέθυνσης για να είμαι ακριβής.

Α-Τότε γιατί προστρέξατε στο ΔΝΤ;

Κ-Δεν προστρέξαμε εμείς αλλά η κυβέρνηση του Μένεμ.

Α- Ο Μένεμ δεν ήταν περονιστής;

Κ-Ναι, ήταν αλλά, όπως γνωρίζεις, μια κυβέρνηση εκπροσωπεί τα συμφέροντα αυτών που την χρηματοδοτούν για να εκλεγεί. Ο Μένεν ήταν οπαδός των μεταρρυθμίσεων του “Convertibility plan”, όπως το ονόμαζε.

Α- Μεταρρυθμιστικού πλάνου. Στην Ελλάδα είχαμε τον Μητσοτάκη και μετά τον Σημίτη που πρέσβευαν την ίδια ιδέα.

Κ- Ναι, τους γνωρίζω. Οι μεταρρυθμίσεις, δηλαδή η διαμόρφωση και εδραίωση ενός καθεστώτος πλήρους ασυδοσίας για το κεφάλαιο. Από την άλλη πλευρά, η επιβολή πολιτικών σκληρής λιτότητας συνέβαλαν στη μείωση των ελλειμμάτων, καθώς το κόστος πληρωνόταν από τις λαϊκές μάζες. Όσο για την άνοδο του δείκτη ανάπτυξης, αποδείχτηκε ότι ήταν αποτέλεσμα κατά μεγάλο μέρος της έκτασης των ιδιωτικοποιήσεων και του διεθνούς δανεισμού. Αν και η οικονομία αναπτυσσόταν, οι πραγματικοί μισθοί έπεφταν και οι εργασιακές σχέσεις αποδομούνταν.

Α- Δεν μου απάντησες γιατί η κυβέρνηση Μένεμ προσέτρεξε στο ΔΝΤ;

Κ- Την περίοδο πριν το 1991, η Αργεντινή κατέγραφε υψηλά ποσοστά πληθωρισμού, και το κόστος εύρεσης κεφαλαίων (δανεισμού) είχε γίνει πολύ ακριβό. Η πολιτική των μεταρρυθμίσεων απαιτούσε δανεισμό και τεχνογνωσία. Τις διαδικασίες που εγκαθιστούν το νέο μοντέλο εννοώ.

Α- Το έλλειμμα του προϋπολογισμού πως ήταν;

Κ – Ο προϋπολογισμός κατέγραφε υψηλά ελλείμματα, μη σε κουράζω με νούμερα. Η μείωση των δημοσίων ελλειμμάτων μαζί με την πτώση του πληθωρισμού και την οικονομική μεγέθυνση ήταν οι κυρίαρχοι στόχοι του μεταρρυθμιστικού προγράμματος.

Α- Κάτι μου θυμίζει αυτό (χαμόγελο)

Κ- Γιατί χαμογελάς;

Α- Σκέφτηκα ότι στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο είχαμε παρόμοιες πολιτικές και στόχους.

Κ- Ναι, είναι κοινή η μεθοδολογία του νεοφιλελευθέρου επεκτατισμού, παγκοσμίως: Η ελεύθερη αγορά και η επέλαση των ιδιωτών, μιλώ για το πολυεθνικό και εγχώριο κεφάλαιο, λύνει όλα τα προβλήματα του κακού και σπάταλου κράτους. Η μαγική λέξη είναι η ιδιωτικοποίηση. Κάποιες φόρες το ονομάζουν μετοχοποίηση ή αποκρατικοποίηση.

Α- Πες μου για το ΔΝΤ αν θέλεις.

Κ- Το ΔΝΤ έκανε την δουλειά που ήξερε να κάνει.

Α- Δηλαδή;

Κ- Κάλυπτε τα ελλείμματα του προϋπολογισμού, με δανεισμό σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά των διεθνών αγορών. Επίσης ενίσχυε τις τράπεζες για να μπορούν να προσφέρουν ρευστότητα στην αγορά. Η οικονομική μεγέθυνση χρειάζεται κεφάλαια, όπως γνωρίζεις.

Α- Πού είναι το κακό;

Κ-Ιντριγκαδόρικη ερώτηση. Είμαι σίγουρος ότι ξέρεις την απάντηση. Αλλά θα σου πω.

Α-Χαμόγελο

Κ- Το κόστος του δανεισμού μεταφέρεται σε μεγάλο βαθμό στο δημόσιο χρέος. Το δημόσιο χρέος εκτοξεύεται μαζί με τα κέρδη του κεφαλαίου. Ο χρηματοπιστωτικός τομέας είναι το κλειδί.

Α- Να υποθέσω ότι καταγράφει υψηλά κέρδη ο χρηματοπιστωτικός τομέας την περίοδο της οικονομικής μεγέθυνσης
Κ – Και βέβαια, αφού οι τραπεζίτες διαχειρίζονται την μεγέθυνση της οικονομίας.

Α- Οι εργαζόμενοι δεν θα λάβουν μερίδιο από την πίτα;

Κ- Όχι, το αντίθετο. Η μείωση των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού συνοδεύεται με πρόγραμμα λιτότητας που χρηματοδοτείται μέσω της φορολόγησης του λαού.

Α- Τότε γιατί δεν εξεγείρονται;

Κ- Έχεις ακούσει τον όρο του Αντόνιο Γκράμσι «ιδεολογικός ηγεμονισμός». Η οικονομική πολιτική συμβαδίζει με την κυρίαρχη ιδεολογία. Αυτό που σου έλεγα πριν, το κακό και σπάταλο κράτος. Οτιδήποτε δημόσιο ενοχοποιείται για το έλλειμμα και την φορολόγηση. Με απλά λόγια στην συλλογική συνείδηση έχει εδραιωθεί η ιδέα ότι το σπάταλο δημόσιο δημιουργεί τα ελλείμματα. Ότι οι εργαζόμενοι είναι αντιπαραγωγικοί και ότι μόνο αν η οικονομία περάσει στα χέρια των ικανών ιδιωτών θα μπορέσει να ξεπεραστεί η κρίση. Οι ιδιωτικές επενδύσεις φέρνουν ανάπτυξη και η ανάπτυξη θέσεις εργασίας.

Α- Ναι, είναι αλήθεια. Υπάρχει αυτή η λογική. Καλλιεργείται και μέσω των μηχανισμών ενημέρωσης άλλα και μέσω του δημόσιου οικονομικού λόγου θα έλεγα.

Κ- Οι οικονομολόγοι ζουν από το κυρίαρχο σύστημα, άρα επιχειρηματολογούν και για το κυρίαρχο σύστημα. Οι περισσότεροι τουλάχιστον.

Α- Θα συμφωνήσω, είναι δύσκολο να αντιπαλέψεις τον «ιδεολογικό ηγεμονισμό» .

Κ- Και δύσκολο και εύκολο. Κατά την άποψη μου, εμείς οι πολιτικοί πρέπει να έχουμε ξεκάθαρο και προοδευτικό λόγο. Αν ασπαστούμε τον λόγο του συστήματος, γινόμαστε λειτουργιστές.

Α- (σκεπτική έκφραση)

Κ- Τι σκέπτεσαι;

Α- Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν συμβαδίζει με το δημόσιο λόγο που εκφέρουμε όμως!

Κ- Ακριβώς. Για αυτό ο δημόσιος λόγος μας οφείλουμε να είναι ριζοσπαστικός στην βάση της οικονομικής πραγματικότητας. Να γίνω λίγο πιο σαφής. Θα πρέπει να καταστήσουμε στην κοινωνία τι είναι προς όφελος του λαού και τι προς όφελος του κεφαλαίου. Οι ιδιωτικοποιήσεις, για παράδειγμα, σε νευραλγικούς τομείς της οικονομίας, όπως η ενέργεια, τα δίκτυα, οι μεταφορές, οι επικοινωνίες πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι δεν συμβαδίζουν με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη ενός λαού.

Α- Είναι αυτονόητο.

Κ- Δεν αρκεί να είναι αυτονόητο, να χρησιμοποιήσω την ίδια λέξη, για μια ιδεολογική ελίτ. Πρέπει να γίνει πεποίθηση στην βάση της κοινωνίας. Ανάπτυξη χωρίς εργαλεία δεν μπορεί να γίνει όπως δεν μπορείς να κτίσεις ένα σπίτι χωρίς υλικά.

Α- Μου άρεσε αυτό. Το κάνουμε άλλα διατηρώντας τους κοινωνικούς συσχετισμούς.

Κ- Η κοινωνικοί συσχετισμοί ανατρέπονται μέσα στο νεοφιλελεύθερο οικονομικό πρότυπο. Δηλαδή εξαθλιώνονται πλατιά τμήματα του πληθυσμού. Αυτοί που συχνά αποκαλούνται μικρομεσαίοι.

Α- Ναι, το βλέπουν όμως και συντάσσονται μαζί μας. Στις εκλογές μας ψήφισαν.

Κ- Δεν αρκεί να ψηφίσουν αλλά να ασπαστούν το δημόσιο λόγο που εκφέρουμε. Να γίνει κίνημα αγωνιστικό με κοινωνική βάση που να ασπάζεται τις ιδέες της επανακατάκτησης της οικονομίας χρειάζεται.

Α- Θα γίνει και αυτό.

Κ- Αυτό είναι το δύσκολο κομμάτι. Η εμπειρία της Αργεντινής έδειξε ότι η κρίση από μόνη της για να επιστρέψω στο θέμα μας δεν οδηγεί αυτόματα σε ριζοσπαστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας. Χρειάζεται οργάνωση της κοινωνίας από μέσα.

Α- Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον, θέλω να το συζητήσουμε.

Κ- Ναι, είναι όντως ενδιαφέρον. Νομίζω ότι εδώ θα μπορούσε η αργεντίνικη εμπειρία να συμβάλει στην δική σας οικονομική κρίση.

Α- Σε ακούω.

Κ- Μετά από μια δεκαετία νεοφιλελεύθερης επιδρομής, η αργεντίνικη κοινωνία είχε ξεπεράσει τα όριά της. Από το 1995 η κατάσταση άρχισε να ξεφεύγει. Ήταν η κρίση του Μεξικού το 1995 δεν ξέρω αν θυμάσαι.
Α- Ναι, έχω διαβάσει.

Κ- Ακλούθησε η κρίση στην Ρωσία το 1998 και στην Βραζιλία το 1999. Αυτές οι κρίσεις είχαν κοινά χαρακτηριστικά, θα μπορούσα να πω ότι σε ένα βαθμό ήταν κρίσεις υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου.

Α- Δομικές- συστημικές κρίσεις εκφραζόμενες σε διαφορετικά γεωπολιτικά πεδία.

Κ- Ναι. Ουσιαστικά είχαν τον ίδιο παρανομαστή. Λιτότητα, περικοπές, ιδιωτικοποιήσεις, αύξηση της ανεργίας και αποδόμηση των εργασιακών σχέσεων, κατάρρευση του κοινωνικού κράτους (υγεία –παιδεία), συναλλαγματικές αστάθειες κλπ. Μέσα σε αυτό το μακροοικονομικό περιβάλλον και με το πέσο να είναι συνδεμένο στο δολάριο και ουσιαστικά στην πολιτικής της κεντρική τράπεζας των Ηνωμένων Πολιτειών (την FED), η Αργεντινή είχε εξαιρετικά περιορισμένη δυνατότητα δανεισμού από τις αγορές κεφαλαίου.

Α- Αντιμετώπιζε κρίση χρέους.

Κ- Ναι, έτσι ονομάζεται στην βιβλιογραφία. Στην πραγματικότητα οι ίδιες οι πολιτικές που θα σε έβγαζαν από την κρίση ελλείμματος οδηγούν σε κρίσεις δημοσίου χρέους. Όσο συρρικνώνεις τις δημόσιες δαπάνες, μπαίνεις σε ύφεση. Τα κέρδη από την μεγέθυνση ουσιαστικά ιδιωτικοποιούνται αφού η ιδιοκτησία ανήκει στους ιδιώτες καπιταλιστές. Τα κέρδη αυτά, είτε απευθείας είτε μέσω του διεθνούς πιστωτικού συστήματος, επενδύονται σε αναδυόμενες αγορές με μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους, άρα φεύγουν από την οικονομία.

Α- Συνεπώς, η κρίση χρέους είναι αποτέλεσμα και όχι η αιτία της οικονομικής κρίσης.

Κ- Ναι, σύμφωνα με την λογική που σου ανέπτυξα. Όμως Αλέξη, έχουμε περιορισμένο χρόνο και θα πρέπει να συζητήσουμε αν θέλεις τι έγινε μετά το 2001 και το κραχ του πιστωτικού συστήματος. Τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν όπως σου είχα πει και στο τηλέφωνο.

Α- Για αυτό είμαι εδώ.

Κ- Το 2000 το ΔΝΤ πρόσφερε επιπλέον οικονομικό δανεισμό κάτω από τον όρο για περαιτέρω ιδιωτικοποίηση της οικονομίας. Σε μια απορυθμισμένη οικονομία ζητήθηκαν μεγαλύτερες έκτασης περικοπές και λιτότητα, καθώς και μείωση του δημόσιου ελέγχου όπου είχε παραμείνει. Αυτή η υπέρ νεοφιλελεύθερη καμπή ήταν η ειδοποιός παράμετρος που οδηγήσετε τα λαϊκά και μικρομεσαία στρώματα στην εξέγερση.

Α- Η εξέργεση έγινε από τα κάτω, πορευόταν από το λαό δηλαδή!

Κ- Ναι, σε μεγάλο βαθμό. Στην Αργεντινή τα συνδικάτα βασισμένα στην μακρόχρονη παράδοση των περονιστών ήταν ακόμα σε ισχύ. Αυτό που ήταν πολύ ενθαρρυντικό ήταν ότι σχηματίστηκαν νέες μορφές αυτό-οργάνωσης με κυρίαρχη αυτή των piqueteros, του κινήματος των ανέργων δηλαδή. Αυτό εμπόδισε εν πολλοίς και την άνοδο ακροδεξιών σχηματισμών.

Α- Έπαιξαν τόσο σημαντικό ρόλο οι piqueteros;

Κ-Καθοριστικό θα έλεγα. Οι piqueteros σχηματίστηκαν στην βάση της λογικής ότι έπρεπε οι ίδιοι οι άνεργοι και οι νεόπτωχοι να υπερασπιστούν την ζωή τους μαζί με τα οργανωμένα συνδικάτα που είχαν δεχτεί μεγάλο πλήγμα και διακατέχονταν από μετριοπάθεια. Για αυτό είπα πριν ότι δεν αρκεί μόνο η ψήφος αλλά χρειάζεται οργάνωση μέσα στην κοινωνία.

Α- Επαναστατική θεωρία και πράξη, όπως θα έλεγαν οι μαρξιστές.

Κ- Εν κατακλείδι, η κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος δεν άργησε, όταν όλοι έτρεξαν να κάνουν ανάληψη των καταθέσεων τους. Ο κόσμος και με την αφορμή αυτή ξεσηκώθηκε μαζικά και όπως γνωρίζεις μετά από αιματηρές συγκρούσεις των δυνάμεων καταστολής με τους εξεργεμένους αναγκάστηκε να διαφύγει με ελικόπτερο ο τότε πρόεδρος ντε λα Ρουά. Το 2001 όλα αυτά.

Α- Πότε ανάλαβε ο Πρόεδρος Κίρχερ;

Κ- Ο σύζυγος μου ανάλαβε την προεδρία το Μάιο του 2003. Μέχρι τότε είχαμε πολιτική αστάθεια με αλλεπάλληλες εκλογές. Μη σε κουράζω όμως.

Α- Δεν με κουράζεις, για αυτό είμαι εδώ.

Κ- Ο Πρόεδρος Κίρχερ, ήταν ενεργός πολιτικός όλα αυτά τα χρόνια, ασπάζονταν τις αρχές του παραδοσιακού περονισμού σε αντιδιαστολή με τον Μένεμ. Ήταν αρκετά δύσκολο να περάσει η γραμμή του ανάμεσα στους περονιστές αλλά τελικά πέρασε κάτω από την πίεση της κοινωνίας.

Α- Ποια ήταν η γραμμή του;

Κ- Το “neodesarrolismo”, δηλαδή η επανάκτηση των βασικών πυλώνων της εθνικής οικονομίας κάτω από δημόσιο έλεγχο. Σε αυτό ήθελα να καταλήξω.

Α- «Νεοντεσαρολίσμο», το προφέρω σωστά;

Κ- Πολύ σωστά. Η πολιτική της επανεθνικοποίησης των στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεων ονομάστηκε έτσι για δυο λόγους. Πρώτον σε αντιδιαστολή του ιδιωτικοποιήσεων του νεοφιλελευθερισμού και δεύτερον ως μια πολιτική που βασιζόταν στην ιστορική πολιτική των εθνικοποιήσεων του Περόν: το γνωστό “desarrolismo”.

Α-Επιτυχημένος όρος θα έλεγα.

Κ- Όχι μόνο λεκτικά αλλά και ουσιαστικά. Μια από τις κρίσιμες αποφάσεις και πολιτικές του Κίρχερ ήταν το πάγωμα των πληρωμών του εξωτερικού χρέους μέχρι το 2005. Παράλληλα ο κεντρικός άξονας ήταν η σταθεροποίηση της οικονομίας.

Α- Νομισματικά πως το χειρίστηκε;

Κ- Το 2002 το πέσο είχε υποτιμηθεί σημαντικά, γεγονός που έδωσε ώθηση στο εξωτερικό εμπόριο. Είχε προηγηθεί η αποσύνδεση του πέσο με το δολάριο.

Α- Προτείνεις μια ανεξάρτητη νομισματική πολιτική.

Κ –Η νομισματική πολιτική είναι ένα εργαλείο, ένα σπουδαίο εργαλείο, αλλά από μόνη της δεν αρκεί. Εσείς, τόσο ως μέγεθος οικονομίας, όσο και ως μέλος της ευρωζώνης, είστε δεσμευμένοι. Χρειάζεται προσεκτικές κινήσεις.
Α- Ναι, αλλά είναι μια σημαντική πολιτική θέση, θα ήθελα την άποψή σου.

Κ- Δεν θα σου πω θέση αλλά εκτίμηση. Το νόμισμα αντανακλά παραγωγικές σχέσεις. Συνεπώς ο δυισμός των οικονομιών στην ευρωζώνη είναι προβληματικός εν γένει. Αν δεν υπάρξει ανακατανομή πλούτου εσωτερικά στην ευρωζώνη, θα είναι δύσκολο να διατηρηθεί. Η ιστορία θα δείξει τελικά. Είναι σε μεγάλο βαθμό πολιτική και όχι οικονομική απόφαση.

Α- Θα συμφωνήσω, εμείς πιστεύουμε σε μια αναμόρφωση της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικά.

Κ- Είναι προς την σωστή κατεύθυνση η άποψη σου, ωστόσο είναι δύσκολο να συμβεί κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες. Δεν θα επιμείνω όμως. Η ιστορία είναι κάτι πιο δυναμικό από τις εκτιμήσεις.

Α- Ναι, πιστεύουμε το ίδιο.

Κ- Η Αργεντινή είχε ανακτήσει τα εργαλεία της νομισματικής πολιτικής αλλά όπως σου είπα δεν αρκεί. Μακροπρόθεσμος στόχος του Κίρχερ ήταν να απεμπλακεί από της επιβαλλόμενες νεοφιλελεύθερες πολιτικές.
Α- Με το ποσό του χρέους τι έκανε;

Κ-Το 2003 μετά από διαπραγματεύσεις συμφωνήθηκε η μείωση του χρέους έως και 70 % με τους ιδιώτες δανειστές.

Α- Με το ΔΝΤ;

Κ – Η Αργεντινή δανείστηκε από το ΔΝΤ 3δις δολάρια, το 2003.

Α- Είναι αυτό το ποσό που αποπληρώθηκε φέτος κάτω από την προεδρία σου;

Κ- Με πρόλαβες, αυτό έγινε τώρα τον Αύγουστο. Ωστόσο το σημαντικό είναι ότι ενδιάμεσα είχε προηγηθεί μια αλλαγή στην κατεύθυνση της πολιτικής των εμπορικών σχέσεων. Η Αργεντινή έκανε στροφή σε διακρατικές συμφωνίες και εμπορικές σχέσεις προσεγγίζοντας τις οικονομίες της Βραζιλίας, της Βενεζουέλας και της Βολιβίας. Αυτό βοήθησε στη ανεξαρτητοποίηση από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της αργεντίνικης οικονομίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και την αποκαλούμενη πολιτική της Συναίνεσης της Ουάσιγκτον, παρότι υπήρχε δανεισμός από το ΔΝΤ.

Α- Πολύ σημαντικό.

Κ- Η οικονομία της Αργεντινής ήδη από το 2002 και την υποτίμηση του νομίσματος άρχισε να αναπτύσσεται. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν ραγδαία, ενώ αντίστοιχα οι εισαγωγές μειώθηκαν δραστικά. Καταγράφηκαν ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης ως και 9%. Το σημαντικό όμως ήταν η επανάκτηση του έλεγχου του στρατηγικού κορμού της εθνικής οικονομίας.

Α- Ήταν τόσο απλό όσο ακούγεται;

Κ- Όχι. Τα προβλήματα από την απορύθμιση της οικονομίας που προκλήθηκαν από τον νεοφιλελευθερισμό ακόμα ταλανίζουν την αργεντίνικη οικονομία. Για παράδειγμα, αν και η ανεργία έχει μειωθεί αισθητά, οι πραγματικοί μισθοί δεν έχουν μεγάλη ανάκαμψη. Η κυβέρνηση Κίρχερ προσπάθησε να κρατήσει χαμηλές αυξήσεις στους πραγματικούς μισθούς για να μη τροφοδοτήσει τον πληθωρισμό.

Α- Συνεπώς το βιοτικό επίπεδο της κοινωνίας δεν έχει ανέβει, είναι έτσι;

Κ- Είναι περίοδος σταθεροποίησης. Αυτό που ήθελα να σου τονίσω είναι ότι χωρίς έλεγχο της οικονομίας στους βασικούς πυλώνες δεν θα μπορέσετε να βγείτε από την κρίση. Κάθε ιδιωτικοποίηση του δημόσιου πλούτου θα είναι πολύ δύσκολο να επανακτηθεί. Για αυτό θα πρέπει να το σταματήσετε τώρα.

Α- Κριστίνα, είναι όντως έτσι, όμως δεν μου είπες πως ανέκαμψε η κοινωνία ;

Κ- Ήδη από 2002 αναπτύχθηκαν κοινωνικά προγράμματα ενάντια στην φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, τόσο από την κυβέρνηση όσο από τα κινήματα, την εκκλησία και τα Ηνωμένα Έθνη σε τρεις βασικούς άξονες: διατροφή , υγεία και ενίσχυση εισοδήματος των φτωχότερων. Παράλληλα αναπτύχτηκε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα για εργασία με αμοιβή φτωχών οικογενειών σε προσφορά σε κοινωνικά προγράμματα. Περίπου 2 εκατομμύρια άτομα απασχολούνταν σε αυτό το πρόγραμμα. Αυτές ήταν άμεσες λύσεις σε μια απορυθμισμένη οικονομία και κοινωνία.

Α- Ήταν αναγκαία αυτά τα μέτρα;

Κ- Ναι, για να ανακτήσει η κοινωνία μια ελάχιστη κοινωνική συνοχή και να μπορέσει να εδραιωθεί το neodesarrolismo που σου ανάφερα πριν. Αυτό που είναι ίσως το πιο σημαντικό είναι ότι προβάλλεται ως μονόδρομος, δεν είναι πάντα. Η Αργεντινή ακολούθησε μια ρεφορμιστική αλλά αντίθετη στο κυρίαρχο ρεύμα του νεοφιλελευθερισμού πολιτική και κατάφερε να βγει από το αδιέξοδο.

Α- (σκεπτικός)

Κ- Δυστυχώς δεν έχουμε άλλο χρόνο ήδη πέρασε η προκαθορισμένη διάρκεια. Αλέξη, ελπίζω να φάνηκα χρήσιμη, χάρηκα που σε γνώρισα από κοντά.

Α-Και εγώ.

Κ- Καλό ταξίδι και να είσαι προετοιμασμένος για τα δύσκολα.

Ο Αλέξης Τσίπρας ξύπνησε στο υπνοδωμάτιο του σπιτιού του στην Κυψέλη και είδε ότι η ώρα ήταν 6 το πρωί. Διπλά του κοιμόταν η σύζυγός του. Το ταξίδι στην Αργεντινή ήταν ένα όνειρο αλλά ο διάλογος πώς να πρόεκυψε; Μετά σκέφτηκε ότι είχε διαβάσει ένα άρθρο για την Αργεντινή στο κουτί της Πανδώρας κάποιες μέρες πριν.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr