Η Ηθική της Αποτελεσματικότητας

Η επικράτηση της ηθικολογίας και της ελαφρότητας, ως βασικά συστατικά του σύγχρονου δημόσιου βίου και της αναξιοπρέπειας που έχει κανονικοποιηθεί στο δημόσιο διάλογο (σε πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο), έχει δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα εκφυλισμού και φαιδρότητας, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που τα δημόσια πράγματα βρίσκονται σε εξαιρετικά επικίνδυνα και αχαρτογράφητα νερά.

Οι τελευταίες ευρωεκλογές μάλιστα επιβεβαίωσαν την κυριαρχία της ανοησίας και της φαιδρότητας … και σε κοινωνικό επίπεδο.

Η ηθική δεν αφορά καταρχήν το αν μία πράξη είναι ορθή ή εσφαλμένη αλλά αν η επιλογή είναι. Η συμπεριφορά δηλαδή είναι μια νοητική διεργασία κάθε έλλογου όντος, η οποία εδράζεται κυρίως στην ικανότητά του να σκέφτεται. Από την άλλη, η ηθικολογία είναι η επιφανειακή και υποκριτική προσέγγιση για την ηθική, αφού ο/η ηθικολόγος βλέπει τον εαυτό του/της ως το όριο της ηθικής. Η ηθική όμως είναι κλάδος της φιλοσοφίας και εργαλείο της φιλοσοφίας είναι η λογική. Η συμπεριφορά βέβαια του ανθρώπου π.χ. μέσα από άλλες επιστήμες όπως η κοινωνιολογία, η ψυχολογία, η ανθρωπολογία κτλ. μπορεί  να ερμηνευτεί σε κάποιο βαθμό αλλά δεν μπορεί να ενταχθεί σε καθολικά και απόλυτα σχήματα. Αυτό μπορεί να το κάνει μόνο η ηθική μέσα από τη λογική εξέταση των πράξεων, των ενεργειών ή των αποτελεσμάτων μιας επιλογής. Μια τέτοια επιλογή θα εξετάσουμε στο παρόν κείμενο.

Υπάρχουν τρεις πυλώνες της ηθικής φιλοσοφίας, που ουσιαστικά ερμηνεύουν τον τρόπο που κάθε άνθρωπος συμπεριφέρεται. Αρχικά, είναι η αρεταϊκή ηθική (Πλάτωνας, Αριστοτέλης κ.ά.), η οποία ήταν το ιδεώδες στην αρχαιότητα. Με λίγα λόγια, για τους αρχαίους η αρετή μπορεί να διδαχτεί και αν ο άνθρωπος τη διδαχτεί καλά, τότε κατά πάσα πιθανότητα οι επιλογές που θα κάνει στη ζωή του θα είναι ορθές. Δηλαδή, για τους αρχαίους ο ενάρετος άνθρωπος που κάνει καλές επιλογές είναι εκείνος/η που έχει καλλιεργήσει τις αρετές του/της. Αυτός που κάνει κακές επιλογές είναι απλά απαίδευτος  και ακαλλιέργητος. Ο δεύτερος πυλώνας ηθικής επιλογής είναι ο ωφελιμισμός (Μπένθαμ, Μιλλ), δηλαδή όταν μια πράξη προσφέρει τη μεγαλύτερη δυνατή ωφέλεια στο άτομο και την κοινωνία για τη μεγαλύτερη δυνατή διάρκεια, και κρίνεται από τις συνέπειες των επιλογών της πράξης. Τέλος, είναι οι απόλυτοι κανόνες στην ηθική, οι οποίοι θεμελιώνονται στον καθαρό λόγο και στις αξίες (Καντ).

Αυτές οι τρεις ηθικές έχουν θεμελιώδη ρόλο σε ανοικτές πολιτικές οντότητες, εντός των οποίων αναπτύσσονται προοδευτικές ιδέες και φιλτράρονται μέσα από την ζωογόνο ωραιότητα της δημοκρατίας. Δεν είναι τυχαίο που αναπτύχθηκαν σε δύο από τις πιο σπουδαίες στιγμές του ανθρώπινου πολιτισμού, την κλασική αρχαιότητα και τον Διαφωτισμό. Υπάρχουν κι άλλες ηθικές που δύσκολα μπορούν να σταθούν στον χρόνο, καθώς έχουν αναπτυχθεί σε εποχές που η τρέλα της εξουσίας δημιουργούσε πλαστές αναγκαιότητες, φοβίες και αλλοιώσεις στο πολιτικό υποκείμενο. Μια τέτοια ηθική είναι και η ηθική της αποτελεσματικότητας που προέκυψε κυρίως μέσα από ακραία και συγκεντρωτικά πολιτεύματα και καθεστώτα, προτάσσοντας άμεσα ή έμμεσα το … ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Η ηθική της αποτελεσματικότητας κυριάρχησε τις τελευταίες δεκαετίας με την άνοδο της διαφθοράς, τις κρίσεις που δημιούργησε -και δημιουργεί- ο καπιταλισμός, την έλλειψη ουσιαστικής παιδείας, της καταρράκωσης του πολιτισμού, τον εκχυδαϊσμό του δημόσιου βίου, τον εξευτελισμό του ανθρώπου κτλ. Κυρίως όμως κυριάρχησε, διότι κυριάρχησε ο κατεξοχήν φορέας μιας τέτοιας ηθικής, ο ανόητος, ο ηλίθιος και ο φαιδρός.

Ο ηλίθιος, όσο η κυρίαρχη ηθική βασίζεται στους προαναφερθέντες πυλώνες, κινείται στα όρια που του καθορίζει το ένστικτό του. Όσο ανόητος δηλαδή κι αν είναι κάποιος, εξαιτίας του ενστίκτου του και της αρχής διατήρησης του είδους, δεν θα υπερβεί το όριο, αφού νιώθει την υστέρησή του. Αυτή η απειροελάχιστη ομάδα των ανθρώπων που συναντάται σε όλες τις κοινωνίες και σε κάθε στιγμή της ιστορίας, σε κανονικές συνθήκες καθολικών ηθικών επιλογών τύγχαναν της προστασίας της κοινωνίας (ειδικά στη δημοκρατία, όπου η πλειοψηφία οφείλει να προστατεύει κάθε κοινωνική ομάδα και κάθε εξαίρεση, ο ανόητος ήταν ασφαλής και ακίνδυνος, αφού ο μόνος που θα μπορούσε να βλάψει ήταν ο εαυτός του).

Κατά την περίοδο της Ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης, το σύστημα έκανε το μοιραίο λάθος. Αντί να κάνει χρήση μόνο συγκεκριμένων εφεδρειών που πάντα διέθετε, μέσα στον πανικό του για τις γενικευμένες αντιδράσεις, απελευθέρωσε αδιακρίτως, όχι μόνο τους φασίστες και τους ακραίους, αλλά και τους ανόητους. Τους έδωσε αξίες, που ούτε οι ίδιοι δεν μπορούσαν να δώσουν στον εαυτό τους. Και εδώ είναι το λάθος. Τον φασίστα μπορεί ένα σύστημα να τον ελέγξει, αν θέλει, αφού η δειλία του μέσου φασίστα του δημιουργεί αναστολές και φοβίες (χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Σαμαρά που στην ουσία δρομολόγησε την καταδίκη της Χρυσής  Αυγής και την φυλάκιση πολλών μελών της). Τον ανόητο και τον φαιδρό όμως δεν μπορεί να τον ελέγξει κανείς, διότι η ριζοσπαστικοποίησή του δεν πηγάζει από κανένα συμφέρον, από καμία ιδεολογία, από καμία λογική. Ο ανόητος, επομένως, απέκτησε πολιτικό λόγο, θεσμικό ρόλο και μια θέση στον ήλιο του δημόσιου βίου. Ο ανόητος δεν έχει αμφιβολίες και συστολές, γι’ αυτό φαίνεται να έχει αυτοπεποίθηση, να είναι ανεξάρτητος, ελεύθερος και πάνω απ’ όλα ειλικρινής, αφού η βλακεία του είναι η έξις του, η συνήθειά του. Όταν λοιπόν κανονικοποιείται η βλακεία και αποκτά και θεσμικό χαρακτήρα, αλλά κυρίως επιβάλλεται η ηθική της αποτελεσματικότητας, τι πιο αυτονόητο από έναν που έχει το ακαταλόγιστο να παράξει ακόμη και πολιτική. Αυτός που έχει το ακαταλόγιστο δεν έχει καμία ευθύνη και προστατεύεται (δεν είναι τυχαίο που η ηθική της αποτελεσματικότητας είναι δημοφιλής στον υπόκοσμο, όπου ο ανόητος είναι βασικός και ουσιαστικός παράγοντας προστασίας).

Προστασία, όμως, ξέρουν πως χρειάζονται και οι φασίστες, γιατί το σύστημα τους χρησιμοποιεί κάθε φορά που θα υπάρξει ανάγκη. Οι φασίστες και οι ακροδεξιοί -που δεν είναι ανόητοι- όλα τα προηγούμενα χρόνια ενσωμάτωσαν αρκετούς ανόητους στους κόλπους τους, με σκοπό την προστασία που εκείνοι προσφέρουν. Έτσι οι δύο από τις πιο ακραίες και περιθωριακές ομάδες, επέβαλλαν την ατζέντα τους κάτω από τη μύτη του συστήματος, το οποίο τους θεωρούσε δεδομένους, εύκολα ελεγχόμενους και ακίνδυνους. Η εξουσία που απέκτησαν λοιπόν τους δίνει και την ελευθερία που δίνει μια καρέκλα. Ποιος θα τολμήσει να πει ανόητο έναν ανόητο πρωθυπουργό; Ποιος θα τολμήσει να χαρακτηρίσει ανόητο έναν ανόητο πρόεδρο; Για να έχεις αγαπητέ/ή αναγνώστη/τρια ένα μέτρο ας αναρωτηθούμε. Ποια έκφραση μπορεί πιο εύκολα να αρθρωθεί δημόσια, το «ο πρόεδρος/πρωθυπουργός/υπουργός είναι διεφθαρμένος» (το οποίο ειρήσθω εν παρόδω είναι και μηνύσιμος χαρακτηρισμός) ή το «ο πρόεδρος/πρωθυπουργός/υπουργός είναι ηλίθιος»;

Οι ευρωεκλογές, ειδικά στη Γαλλία και στη Γερμανία (όπου υπάρχει ουσιαστικό ενδιαφέρον σε οικονομικό, πολιτικό, διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο), έδειξαν τη ρευστότητα των πραγμάτων και πόσο εύκολα τα πράγματα μπορούν να ξεφύγουν, όταν η ηθική επιλογή δεν υπαγορεύεται από τη λογική. Σε Ελλάδα και Κύπρο τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Η ηθική της αποτελεσματικότητας είναι η κυρίαρχη ηθική εδώ και αρκετά χρόνια που οι ευρωεκλογές απλά επιβεβαίωσαν πως η φαιδρότητα είναι η πολιτική ποιότητα των δύο αδερφών χωρών.

Ο γράφων, από θέση αρχής διαχρονικά για το κατάντημα τόσο της ελληνικής όσο και της κυπριακής πολιτείας, δεν επιρρίπτει καμία ευθύνη στην κοινωνία, αφού τα κόμματα προαποφασίζουν για του υποψηφίους τους οποίους καλείται η κοινωνία να διαλέξει. Διαλογή δεν σημαίνει επιλογή. Επιλογή των δυο πολιτικών κοινωνιών ήταν η αποχή με τεράστια ποσοστά και φάνηκε καθαρά η απέχθεια για τα κόμματα τα οποία καταπατούν την αξιοπρέπεια σε Ελλάδα και Κύπρο. Η αποχή ίσως εδώ να έχει πολιτικά χαρακτηριστικά και να υπάρχει μια ελπίδα για το μέλλον. Όσοι όμως πήγαν να ψηφίσουν και επικύρωσαν τη φαιδρότητα είναι ίδιοι ή όμοιοι ή ίδιας ποιότητας με τους φαιδρούς που ψήφισαν. Γιατί όπως ειπώθηκε πιο πάνω, οι επιλογές του ανόητου δεν μπορούν να καταλογιστούν, η επιλογή όμως των έλλογων όντων που επιλέγουν συνειδητά και ελεύθερα τη φαιδρότητα να τους εκπροσωπήσει στην Ευρωβουλή μπορεί να καταλογιστεί. Και καταλογίζεται για τον βασικό λόγο που δεν είναι άλλος από την ελεύθερη βούληση. Όσο λοιπόν κάποιοι προσπαθούν να πείσουν τους εαυτούς τους, πως επιλέγοντας τη φαιδρότητα για να στείλουν ένα μήνυμα προς τα κόμματα, πλανώνται πλάνην οικτράν και επιβεβαιώνουν μια άλλη ιδιότητα του έλλογου όντος που δικαιολογεί τις κακές του πράξεις, τη φαυλότητα.

Κλείνοντας, η ηθική της αποτελεσματικότητας ευτυχώς δεν χαρακτηρίζει την πλειοψηφία των πολιτών και σίγουρα δεν τους ορίζει. Η αποχή σε Ελλάδα και Κύπρο στις Ευρωεκλογές φρονώ πως είναι μήνυμα ενάντια στους διεφθαρμένους, τους καιροσκόπους, τον εκφυλισμό των κομμάτων, τη μετριότητα, τη φαιδρότητα και την τρέλα. Οι κοινωνίες για να επιβιώσουν δεν θα αποτολμήσουν την αυτοκαταστροφική στροφή τους μακριά από την αρετή, την κοινή ωφέλεια και τις αξίες. Αλλά προς το παρόν θα πρέπει να κατανοήσουμε, πως ενώ παλιά λέγαμε πως μας κυβερνά μια διεφθαρμένη μειοψηφία, τώρα θα λέμε πως μας κυβερνά μια φαιδρά μειοψηφία, μια μειοψηφία χαμηλού πνευματικού επιπέδου.

ΥΓ1: Σχόλια για την Ελλάδα-

ΝΔ: Ο Μητσοτάκης έκανε και εκείνος το μοιραίο λάθος. Προσπάθησε και κατάφερε να εκμηδενίσει τους αντιπάλους του (όχι με πολιτικά μέσα), αλλά λησμόνησε πως χωρίς αντίπαλο τα μάτια των ψηφοφόρων της ΝΔ αργά ή γρήγορα θα έβλεπαν την πολιτική υστέρησή του. Θα έπρεπε να γνωρίζει, πως κανένας δεν μπορεί να επιβιώσει στην πολιτική χωρίς αντίπαλο δέος. Το αντίπαλο δέος δημιουργεί την ανάγκη συσπείρωσης και είναι απορίας άξιο πώς η ΝΔ έχασε μόνο τις μισές ψήφους που την έκαναν κυβέρνηση.

Σύριζα ΠΣ: Πρώτα βγαίνει η ψυχή και μετά το χούι. Ο Κασσελάκης πρέπει να αποφύγει ορισμένα από τα πράγματα που ‘έφαγαν’ τον Τσίπρα. Ο Τσίπρας στηρίχθηκε σε ό,τι πιο αντιπαθητικό και οκνηρό στοιχείο υπήρχε στην αστική «αριστερά» πέριξ, εντός και εκτός, ένθεν κι ένθεν Κολωνακίου και Εξαρχείων, το οποίο οικειοποιούνταν την επιτυχία και επέρριπτε αλλού τις ευθύνες της αποτυχίας. Ο Κασσελάκης κάνει το one-man-show-λάθος του Τσίπρα.

ΠΑΣΟΚ: Ο Ανδρουλάκης έχει αρχίσει να προκαλεί τον οίκτο της κοινωνίας, ύστερα από τα όσα έχει υποστεί από τον Μητσοτάκη. Μπορεί να σε λυπούνται και να σου έδωσαν λίγες ψήφους, πρωθυπουργό όμως δεν σε κάνουν. Από λύπηση πρωθυπουργός δεν έγινε κανένας.

ΚΚΕ: Υποσχέθηκα να μην κάνω κάποια κριτική στο κόμμα του Περισσού αλλά θα πω μόνο τούτο. Οι πανηγυρισμοί για την επιτυχία της αύξησης των ποσοστών και τις δύο έδρες στην Ευρωβουλή μου φαίνονται και οξύμωρο και υποκριτικό.

Νέα Αριστερά: Επιβεβαιώνεται το https://www.koutipandoras.gr/article/sy-riziko-kako/

Όσο για τα υπόλοιπα κόμματα και κινήσεις αναφέρομαι στο άρθρο.

ΥΓ2: Σχόλια για την Κύπρο

ΔΗΣΥ: Το δεξιό κόμμα της Κύπρου δείχνει να έχει απωλέσει και το τελευταίο στοιχείο που περιγράφει η λέξη «φιλελευθερισμός». Ο Δημοκρατικός Συναγερμός θεώρησε εδώ και αρκετό καιρό πως με ρητορικές ακροδεξιάς, αναλύσεις χαμηλού επιπέδου, που χαρακτηρίζει απαίδευτο και βάρβαρο αγρίμι θα επαναπάτριζε χαμένες ψήφους από το ΕΛΑΜ (Ακροδεξιά τύπου Χρυσή Αυγή). Αυτό σημαίνει πως στον Συναγερμό ορισμένοι θεωρούν τους ψηφοφόρους τους αμόρφωτους φασίστες και φέρονται αναλόγως. Όσο ο ΔΗΣΥ συμπεριφέρεται με την ηθική της αποτελεσματικότητας τόσο πιο πολύ θα ταυτίζεται με το πνεύμα του παρόντος άρθρου. Οι συντηρητικοί πολίτες δεν είναι φασίστες να τους συμπεριφέρεται κανείς σαν να είναι σωρός από τραμπούκους και ακαλλιέργητους. Αυτό μειώνει τους πολίτες της κεντροδεξιάς που δεν είχαν κανένα απολύτως πρόβλημα να ψηφίσουν όλους τους υποψήφιους της αριστεράς στις δημοτικές εκλογές. Δεν είναι τυχαία η πτώση του Συναγερμού από το 38% που πήρε το 2019 στο 25% που πήρε την Κυριακή. Όταν θεωρείς την αστική τάξη της Κύπρου έναν άμορφο όχλο με μελανοχίτωνες που κυνηγάνε μετανάστες, θα σε τιμωρήσει. Αυτή η αστική τάξη όμως είχε και έναν επιπλέον λόγο να τιμωρήσει τον Συναγερμό. Η έμμεση συνεργασία του ΔΗΣΥ με την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη δημιούργησε την αίσθηση της ασυμφωνίας με αρχές και αξίες, αφού στελέχη του κόμματος υπηρετούν τον «αποστάτη».

ΑΚΕΛ: Η αριστερά της Κύπρου δεν είναι σαν την αριστερά της Ελλάδας. Είναι δυνατή και ενωμένη. Όμως το ΑΚΕΛ έχει σοβαρό πρόβλημα αυτοπεποίθησης, παρόλο που συμμετείχε έμμεσα ή άμεσα στις περισσότερες κυβερνήσεις. Το ΑΚΕΛ, επίσης, έχει μεγάλο πρόβλημα με τους κόλακες και τρομερό πρόβλημα επικοινωνίας. Ενώ στις δημοτικές εκλογές σάρωσε, στις ευρωπαϊκές έδειξε πως οι πολίτες δεν το εμπιστεύονται για τα μεγάλα και σημαντικά. Το να μην σε παίρνουν οι πολίτες στα σοβαρά σημαίνει πως η «εικόνα» του κόμματος φθείρεται και για λόγους ουσίας πέρα από την επικοινωνία. Αν ήταν ιδιωτική εταιρία θα είχε αντικαταστήσει ένα μεγάλο ποσοστό στελεχών, που ευθύνονται για την πτώση από το 30% του 2019 στο 21,5% το 2024.

ΔΗΚΟ: Το Δημοκρατικό Κόμμα όλες τις προηγούμενες δεκαετίες παρουσιαζόταν και αυτοαποκαλούνταν ο «ρυθμιστής» των εκλογών, αφού για να σχηματιστεί κυβέρνηση ή να εκλεγούν τοπικοί άρχοντες αποτελούσε πολιτική προϋπόθεση τόσο για τον Συναγερμό όσο και το ΑΚΕΛ. Αυτό φαινόταν να το ανέχεται η Κυπριακή κοινωνία αφού η πολιτική χρειάζεται και συναινέσεις για να υπάρχουν σταθερές δημοκρατικές κυβερνήσεις. Η συνεργασία του ΔΗΚΟ όμως στις τελευταίες προεδρικές εκλογές με τον πρώην Υπουργό Εξωτερικών της Κυβέρνησης Αναστασιάδη, κ. Νίκο Χριστοδουλίδη, παρουσίασε στα μάτια της κοινωνίας όχι έναν ρυθμιστή αλλά ένα κόμμα αριβισμού και διαπλοκής. Η συνεργασία με τον κ. Χριστοδουλίδη φαίνεται να είναι η αρχή του τέλους για το Δημοκρατικό Κόμμα. Ο Συναγερμός και το ΑΚΕΛ θα πρέπει να σκεφτούν δυο φορές μελλοντικές συνεργασίες αφού με τη συνεργασία αυτή το ΔΗΚΟ απώλεσε την ιδιότητα του ρυθμιστή.

Ε.ΛΑ.Μ: Το Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο είναι μια κακώς εννοούμενη επαρχιώτικη εκδοχή της Χρυσής Αυγής. Είναι ένας από τους δύο νικητές των ευρωεκλογών με ποσοστό λίγο περισσότερο από 11%. Το ποσοστό αυτό είναι περίπου ίδιο σε κάθε χώρα που χαρακτηρίζει περιθωριακές άβουλες μάζες, οι οποίες σε καιρό κρίσης μπορεί και να δικαιολογηθούν αν ψηφίσουν κάτι ακραίο, τώρα όμως η επιλογή είναι συνειδητή και μπορούμε με μεγάλη βεβαιότητα να πούμε πως στην Κύπρο υπάρχουν 42.000 άνθρωποι που ρέπουν προς τον φασισμό. Οι υπόλοιποι όμως 850.000 Κύπριοι δεν είναι ούτε ακραίοι ούτε αντικοινωνικοί ούτε μισάνθρωποι. Είναι εκείνο το 60%+ που συνειδητοποιούν πως η αξιοπρέπειά τους είναι πιο σημαντική από το να πάρουν μέρος στις εκλογές.

Φειδίας: Ένας νέος άνθρωπος, youtuber, αμετροεπής και ανώριμος, (τουλάχιστον όπως φαίνεται στις δημόσιες εμφανίσεις του) είναι ο βασικός νικητής των εκλογών. Τον ψήφισαν 70.000 Κύπριοι χαβαλέδες, αγανακτισμένοι, απολιτικοί, ακροδεξιοί και γενικά άνθρωποι που στις δημοκρατίες … προστατεύονται. 70.000 Κύπριοι θεώρησαν πως στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου αποφασίζεται το 80% των νόμων του κράτους, το νησί μπορεί να εκπροσωπηθεί από τον Φειδία. Ο Φειδίας, για όσους αρχίσουν τα γλυκανάλατα σχόλια, από την Κυριακή είναι δημόσιο πρόσωπο και θα κρίνεται για τις πράξεις και τις παραλήψεις του, όπως όλοι οι Ευρωβουλευτές. Ο Φειδίας από την Κυριακή έχει θεσμικό ρόλο και μπορεί να πετύχει ή να μην πετύχει. Να γίνει όπως ο ίδιος είπε «ο καλύτερος ευρωβουλευτής». Οι 70.000 όμως θα παραμείνουν χαβαλέδες, αν και ως έλλογα όντα φέρουν την ευθύνη της πολιτικής τους επιλογής.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr