Η γέννηση της δημοκρατίας σε γκράφικ νόβελ

Ο Αλέκος Παπαδάτος είχε την κλίση προς το σχέδιο από μικρός, είχε αυτό το προνόμιο, που ακόμη είναι ακατέργαστο επειδή βασίζεται στο ταλέντο.
Εμαθε μόνος του να γράφει και να σχεδιάζει κόμικς και γελοιογραφίες, διασκεδάζοντας συμμαθητές και δασκάλους στα σχολικά του χρόνια. Εντούτοις, ο γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, το 1959, αλλαξοπίστησε για λίγα χρόνια, αφού έβαλε σε προτεραιότητα να σπουδάσει οικονομικά στο Αριστοτέλειο και στο Πανεπιστήμιο Σορβόνη IV του Παρισιού.

Το 1984 εγκατέλειψε τα οικονομικά -ή τον εγκατέλειψαν, αφού το σκίτσο και τα κινούμενα σχέδια ζητούσαν απεγνωσμένα την αφοσίωσή του. Στο Παρίσι μαθήτευσε και εργάστηκε συνολικά έξι χρόνια (1984-1990), δουλεύοντας στους Cartooneurs Associes και στη θυγατρική του CANAL+, Le Studio Ellipse. Στο Studio Ellipse εργάστηκε ως animator και animation director για την τηλεοπτική σειρά BABAR (65Χ30′), συμπαραγωγή μεταξύ της καναδικής Nelvana και της γαλλικής CANAL+.

Το 1990 εγκαθίσταται στην Αθήνα με τη συνάδελφο και σύζυγό του Annie Di Donna και ιδρύει το studio παραγωγής κινουμένων σχεδίων Spicy Toons. Το studio θα συνεργαστεί με εταιρείες όπως οι TF1, CANAL+ (Γαλλία), Blue Mountain Productions (Ελβετία), Collingwood Productions (Αγγλία), Odec Kid Cartoons (Βέλγιο) και Munich Animation (Γερμανία), για τηλεοπτικές σειρές και μεγάλου μήκους ταινίες animation. Στο διάστημα 1990-2003, συνεργάζεται με ελληνικές εταιρείες διαφημιστικών ταινιών, αναλαμβάνοντας τα animated cartoons τους σε design, animation και επίβλεψη παραγωγής, σε 2D και σε 3D animation.

Η συναρπαστικότερη εμπειρία στη σκιτσογραφική ζωή του, όπως παραδέχεται ο Αλέκος Παπαδάτος, είναι η συνεργασία του με το συγγραφέα Απόστολο Δοξιάδη, στο γκράφικ νόβελ «Logicomix». Αυτό τον καιρό εργάζεται σ’ ένα νέο γκράφικ νόβελ, με τον προσωρινό τίτλο «Δημοκρατία».

– Το νέο σας γκράφικ νόβελ θα έχει τον τίτλο «Δημοκρατία»; Σε ποια εποχή αναφέρεται και πώς έχετε συλλάβει το σκεπτικό του;

«Το γκράφικ νόβελ “Δημοκρατία” είναι εμπνευσμένο από τα γεγονότα που οδήγησαν στη γέννηση της δημοκρατίας στην αρχαία Αθήνα, στα τέλη του 6ου π.Χ. αιώνα, με κεντρικό πολιτικό πρόσωπο τον Κλεισθένη. Η Αθήνα τότε ήταν σε αναβρασμό. Οι Αθηναίοι είχαν ωριμάσει πολιτικά για να δεχτούν τη “μεγάλη αλλαγή”. Με κέντρισε το πρόσωπο του Κλεισθένη, ενός εξαιρετικά ιδιοφυούς πολιτικού, με αποφασιστικό ρόλο στην εγκαθίδρυση του συστήματος που σήμερα ονομάζουμε δημοκρατία. Αυτά τα γεγονότα έχουν πολλή μεγάλη σημασία για μας, τους σημερινούς πολίτες. Η ιστορία μας εκτυλίσσεται μέσα από τα μάτια του Λέανδρου, ενός Αθηναίου που ανδρώνεται μέσα στην Αθήνα εκείνης της εποχής, γνωρίζει τον Κλεισθένη, μαθαίνει απ’ αυτόν και μάχεται με τους συμπολίτες του για δικαιοσύνη».

– Με ποιους συντελεστές θα το φέρετε σε πέρας; Με ορισμένους έχετε συνεργαστεί ξανά;

«Οταν ολοκληρώθηκε η πλοκή, το “στόρι” και οι βασικοί ιστορικοί και επινοημένοι χαρακτήρες είχαν πλέον στηθεί, τη σκυτάλη πήρε ο συγγραφέας και αγαπημένος μου συνάδελφος Αβραάμ Κάουα, για να αναπτύξει τις σκηνές και να γράψει τους διαλόγους, να ολοκληρώσει δηλαδή το σενάριο. Ο Αβραάμ γράφει καταπληκτικά. Μπήκε αμέσως στο πνεύμα, τεκμηρίωσε το υλικό του και μπόλιασε την ιστορία με ανθρωπιά και πάθος. Τώρα τη σκυτάλη ξαναπαίρνω εγώ, που μπαίνω στο σχέδιο με συνεργάτιδά μου, την Annie Di Donna, στο χρώμα. Το βιβλίο πάει για περίπου 200 σελίδες και πιθανώς να έχουμε και ένα παράρτημα με πληροφορίες και προσχέδια».

– Πότε θα είστε πανέτοιμοι για την έκδοση;

«Το υλικό μας θα είναι έτοιμο καλοκαίρι του 2013. Το πρωτότυπο γράφεται στ’ αγγλικά, την ελληνική μετάφραση θα αναλάβει ο Αβραάμ και εκδοτικά μάς έχει αναλάβει ο “Ικαρος”».

– Περιμένατε την επιτυχία του «Logicomix»; Οταν έγινε μπεστ-σέλερ, προσπαθήσατε να ερμηνεύσετε το γιατί;

«Υπήρχαν αμφιβολίες αν το θέμα θα άγγιζε το κοινό πέραν των φίλων των κόμικς ή των μαθηματικών. Ολοι όμως κάναμε μια προσπάθεια το βιβλίο να γίνει προσιτό στον ανυποψίαστο αναγνώστη. Χρειάστηκε πολλή δουλειά γι’ αυτό. Η προσπάθεια έδωσε καρπούς. Συγχρόνως, οι αναγνώστες συνειδητοποίησαν ότι δεν πρόκειται για βιβλίο “εκλαΐκευσης”. Η ιστορία αποκαλύπτει όψεις του ανθρώπινου νου που μας συγκλονίζουν. Νομίζω ότι οι περισσότεροι αναγνώστες το ένιωσαν. Από κει και πέρα, η φήμη του βιβλίου διαδόθηκε από στόμα σε στόμα».

– Το αποτέλεσμα ήταν συλλογικό. Πώς καταφέρατε να συνεργαστείτε; Υπήρξαν διαφωνίες;

«Ηταν μια καλή στιγμή. Υπήρχαν πάντα θαυμασμός και σεβασμός του ενός προς τον άλλο για τις ποιότητές του και για την προσπάθειά του. Ο εμπνευστής και συγγραφέας Απόστολος Δοξιάδης ήξερε πολύ καλά το θέμα του και πώς ήθελε να το πάρει ο αναγνώστης. Εγώ και η Annie πιστέψαμε από την αρχή στην ιδέα και βάλαμε τα δυνατά μας. Ακολουθήσαμε μια διαδικασία αλλεπάλληλων ελέγχων του αποτελέσματος, με πολλά προσχέδια. Ηταν μακρύς ο χρόνος, είναι αλήθεια, υπήρξαν και κάποιες, ελάχιστες στιγμές τριβής -που κι αυτές οφείλονταν στο στρες που είχαμε από την αναμέτρηση με το άγνωστο. Ο νους μας ήταν πάντα στο τελικό αποτέλεσμα, να φτάσουμε στο τέρμα επιτυχώς».

– Πόσα προπαρασκευαστικά σχέδια χρειαστήκατε για το κάθε σας καρέ; Σας έβγαιναν αβίαστα ή ήταν φορές που αισθανόσασταν ότι χάνετε το παιχνίδι;

«Δεν έβγαιναν τα σχέδια πάντα με την πρώτη. Χρειάστηκε τουλάχιστον τέσσερα “χέρια” το ίδιο σχέδιο για να βγει τελικό, ολόκληρη η σελίδα, χώρια οι μελέτες εκτός σελίδας. Ανασφάλεια; Δεν ξέρω… Τώρα που το βλέπω από απόσταση, και εγώ και η Annie μπήκαμε πολύ στη λεπτομέρεια, ένας αυτοματισμός που μας έμεινε από το animation, όπου “πρέπει να φαίνονται όλα”. Αν θέλετε, οι πιο δύσκολες στιγμές ήταν αυτές που έπρεπε να σχεδιαστούν έντονες συναισθηματικές καταστάσεις των ηρώων μας, με τους οποίους κατ’ ανάγκην ήμουν ταυτισμένος. Και τέτοιες στιγμές υπήρξαν πολλές σ’ αυτή την ιστορία. Αλλά εκεί είναι και το ζουμί και η πρόκληση για ένα σκιτσογράφο κόμικς».

– Εσείς τι λέτε, μπορεί να δημιουργηθεί μια σχολή γκράφικ κόμικς, με αναγνωρίσιμα τα ελληνικά χαρακτηριστικά του;

«Μπορεί και πρέπει να γίνει μια μέρα μια σχολή για κόμικς. Διαθέτουμε τεράστια αποθέματα από ιστορίες, κι επιπλέον έχουμε αφομοιώσει τη δυτική ματιά της εικόνας, την οποία χρειάζεται στο κόμικς. Και οι νέοι με ταλέντο στη γραπτή αφήγηση και στο σχέδιο είναι πάρα πολλοί, μα πάρα πολλοί. Μέσα από την ιδιωτική πρωτοβουλία, από ανθρώπους με γνώσεις, μεράκι και ενέργεια, μπορεί μια μέρα να δημιουργηθεί μια τέτοια σχολή, που πρέπει να είναι μικρή, ανεξάρτητη και εξειδικευμένη».

– Εχετε δοκιμάσει να γράψετε και να εικονογραφήσετε μια δική σας ιστορία; Ή εκφράζεστε καλύτερα όταν έχετε μπροστά σας ένα έτοιμο κείμενο;

«Στην περίπτωση της συγγραφής και της εικονογράφησης από το ίδιο άτομο χρειάζονται μεγαλύτερα αποθέματα ενέργειας και πολύς χρόνος. Το έχω δοκιμάσει, αλλά για μικρά φορμά, για λιγοσέλιδες ιστορίες. Τα διηγήματα είναι μια καλή πρόκληση. Τα μεγάλα φορμά, όπως το Logicomix ή η “Δημοκρατία”, που δουλεύω τώρα, θέλουν συνεργασίες».

– Θέλετε να ανοίξετε το εργαστήριό σας και να μας περιγράψετε πώς δουλεύετε;

«Πολύ ευχαρίστως! Αν και θα εκπλαγείτε από τα λιγοστά μέσα, τον αργό ρυθμό και τη νεκρική σιγή του εργαστηρίου μου…»

– Ποια άλλη τέχνη αισθάνεστε ότι βρίσκεται εγγύτερα στην ιδιοσυγκρασία σας και νιώθετε να σας ακολουθεί;

«Η μουσική! Είμαστε μια σταθερή παρέα, που παίζουμε πολλά προπολεμικά ρεμπέτικα σε μαγαζάκια στην Αθήνα, με πάθος και κέφι, εδώ και χρόνια. Το μπουζούκι και ο τζουράς είναι τα αγαπημένα μου όργανα».

info:Το Ελληνικό Ιδρυμα Πολιτισμού διοργανώνει στις 8 Σεπτεμβρίου, στο παράρτημά του στο Βερολίνο, έκθεση των πρωτότυπων σκίτσων και των προπαρασκευαστικών σχεδίων του γραφιστικού μυθιστορήματος «Logicomix» των Απόστολου Δοξιάδη, Χρίστου Χ. Παπαδημητρίου, Αλέκου Παπαδάτου και Annie Di Donna. Δύο μέρες μετά, στο πλαίσιο του «Διεθνούς Φεστιβάλ Λογοτεχνίας Βερολίνου», πραγματοποιείται εργαστήριο με θέμα «Ευρωπαϊκό γραφιστικό μυθιστόρημα», με τη συμμετοχή και του Αλέκου Παπαδάτου.

Οι βασικοί χαρακτήρες της «Δημοκρατίας»

ΛΕΑΝΔΡΟΣ: Ο κεντρικός, επινοημένος χαρακτήρας της «Δημοκρατίας», Λέανδρος, είναι στρατιώτης στη μάχη του Μαραθώνα. Εχοντας ζήσει από πρώτο χέρι τα γεγονότα που οδήγησαν στη γέννηση της δημοκρατίας, τα αφηγείται στους νεότερους συντρόφους του τη νύχτα πριν από τη μεγάλη μάχη. Στην αφήγησή του πλέκεται η προσωπική του ταραγμένη πορεία από την εφηβεία προς την ωριμότητα, με την ιστορική, παθιασμένη πορεία των Αθηναίων από την τυραννίδα στη δημοκρατία. Προσπάθειες γεμάτες συγκρούσεις, ανατροπές και σκληρό αγώνα για το μεγάλο κοινό όνειρο: δικαιοσύνη και ελευθερία.
ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ: Ο Κλεισθένης ο Αλκμεωνίδης, ιστορικό πρόσωπο, θεωρείται ο «πατέρας της δημοκρατίας». Αριστοκράτης, από παλιά ένδοξη οικογένεια που έχει πέσει σε δυσμένεια, συναντά τον Λέανδρο και γίνεται ο μέντοράς του, ενώ καταστρώνει το σχέδιο για την εκδίωξη των τυράννων από την Αθήνα. Σκοτεινός και ιδιοφυής, ικανός να ελίσσεται μέσα σε χαοτικές συνθήκες, πολύ καλός γνώστης της ψυχολογίας του Αθηναίου της εποχής του, αφήνει πίσω του το θαύμα των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων, αλλά κανένα ίχνος από την προσωπική του ζωή.

ΙΠΠΙΑΣ: Ακόμη ένας ιστορικός χαρακτήρας. Τύραννος της Αθήνας για πολλά χρόνια, είναι ο γιος του θρυλικού τυράννου Πεισίστρατου. Χαρισματικός, όπως κάθε τύραννος, με πάθος για την εξουσία, αλλά άδικος, βρώμικος και σκληρός. Θα γίνει το σύμβολο της μισητής εξουσίας, το κόκκινο πανί για τον αθηναϊκό λαό.

ΑΘΗΝΑ: Η θεά Αθηνά δεν παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη «Δημοκρατία». Τη βλέπουμε σαν άγαλμα, σαν ζωγραφιά, σαν όνειρο. Αλλά παίζει ρόλο-κλειδί. Οχι μόνο είναι το σύμβολο της Αθήνας, η προστάτιδά της, αλλά έχει μια πολύ προσωπική σχέση με τον Λέανδρο. Από το θάνατο του πατέρα του και μετά, ο ήρωάς μας δεν σταματά να τη βλέπει και να την ακούει, οραματιζόμενος να τον συμβουλεύει και να τον παραινεί για δράση. Οι επαφές του με τη θεά δεν είναι άλλο παρά ένας βαθύς εσωτερικός διάλογος με εκείνο το κομμάτι της ψυχής του που τον οδηγεί να ξεπεράσει τα όριά του. Η Αθηνά είναι η γέφυρα ανάμεσα στο παλιό και στο νέο.
Του ΒΑΣΙΛΗ Κ. ΚΑΛΑΜΑΡΑ
http://www.enet.gr