Η «φιέστα» Μητσοτάκη, το Εθνικό Αρχαιολογικό και η… Μαρέβα

Με ισχυρή παρουσία αστυνομικών δυνάμεων έξω από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, παρουσίασε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης την επιλεγείσα αρχιτεκτονική πρόταση των γραφείων David Chipperfield Architects και Αλέξανδρου Τοµπάζη για την επέκταση και αναβάθμιση του κορυφαίου Μουσείου-ένα από τα πέντε μουσεία της χώρας που μετατρέπεται σε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε μόλις την Δευτέρα και έχει προκαλέσει την αντίδραση σύσσωμης της επιστημονικής κοινότητας και των εργαζόμενων στα μουσεία.

Την ώρα που καλλιτέχνες διαμαρτύρονταν έξω από το Μουσείο για το Προεδρικό Διάταγμα 85/2022 και αρχαιολόγοι για την μετατροπή των πέντε μεγάλων Μουσείων σε ΝΠΔΔ, η υπουργός Πολιτισμού εκθείαζε τον πρωθυπουργό για το μεγάλο έργο της αναβάθμισης του Μουσείου, το οποίο αποτέλεσε προσωπικό του όραμα (ατελείωτη η λίστα των προσωπικών…οραμάτων του Κυριάκου Μητσοτάκη).

Στα παράδοξα (ίσως όχι και τόσο) αλλά και προκλητικά της σημερινής παρουσίασης είναι τόσο η υπουργός όσο και ο πρωθυπουργός ευχαρίστησαν για το εν λόγω έργο ένα πρόσωπο: τη Μαρέβα Γκραμπόφσκι – Μητσοτάκη. O πρωθυπουργός μάλιστα τη χαρακτήρισε ως την «καρδιά» πίσω από την υλοποίηση αυτού του μεγάλου εγχειρήματος.

Συγκεκριμένα είπε ότι «αθόρυβα και χωρίς να διεκδικήσει ποτέ ποιαδήποτε προβολή, υπήρξε η καρδιά αυτής της μεγάλης προσπάθειας».

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αγκάθι σε όλη τη διαδικασία έχει αποτελέσει ο ίδιος ο διαγωνισμός για την αρχιτεκτονική πρόταση επέκτασης και αναβάθμισης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου ο οποίος ουσιαστικά απέκλεισε τη συμμετοχή ελληνικών αρχιτεκτονικών γραφείων υποβαθμίζοντάς τα σε ρόλο… βοηθού, ενώ ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων όσο και σύλλογοι αρχιτεκτόνων έχουν προσφύγει στο ΣτΕ καταγγέλλοντας τις παρατυπίες.

Η αρχιτεκτονική πρόταση

Η πρόταση του βερολινέζικου γραφείου David Chipperfield Architects σε συνεργασία με αυτό του Αλέξανδρου Τοµπάζη έχει σαν στόχο να συνδέσει το Μουσείο με την πόλη και να οδηγήσει στην αναβάθμιση της συγκεκριμένης γειτονιάς.

Όπως μας ενημέρωσαν, εµπνεύστηκε από την ουσία του αρχικού σχεδιασµού του Lange – µια ροµαντική ιδέα, επηρεασµένη από τον φιλελληνισµό της εποχής, για ένα αστικό τοπίο µε εκτενείς ανοικτούς χώρους µέσα στον πυκνό αστικό ιστό – και χρησιµοποίησε το εµβληµατικό κτήριο ως αφετηρία για το σχεδιασµό, πλαισιώνοντάς το µε έναν ροµαντικών αναφορών κήπο. Η βάση του υφιστάµενου κτηρίου επεκτείνεται µέχρι το δρόµο, δηµιουργώντας ένα νέο υπόβαθρο για το ιστορικό τοπόσηµο, και προσθέτει δύο επίπεδα υπόσκαφων εκθεσιακών χώρων.

Με µία κίνηση δηµιουργούνται πρόσθετος χώρος 20.000 τ.µ. και ένα πάρκο µε πλούσια βλάστηση στην οροφή τους, προσβάσιµο σε όλους.

Σεβόµενη την ιστορική αξία του κτηρίου, η νέα επέκταση δεν φιλοδοξεί να ανταγωνιστεί την υφιστάµενη αρχιτεκτονική, αλλά να δηµιουργήσει ένα αρµονικό σύνολο χώρων που θα ισορροπεί µεταξύ του παλιού και του νέου.

Ο σχεδιασµός ακολουθεί την υπάρχουσα τοπογραφία: ένα επιβλητικό νεοκλασικό κτήριο µπροστά σε µία εκτενή, πράσινη πλατεία. Η επέκταση θα στεγάσει τις βασικές δηµόσιες λειτουργίες του Μουσείου – έκδοση εισιτηρίων, πωλητήριο, εστιατόριο, αµφιθέατρο καθώς και νέους χώρους για µόνιµες και περιοδικές εκθέσεις- που οργανώνονται συµµετρικά αντλώντας από την ιστορική αρχιτεκτονική. Η κύρια είσοδος µεταφέρεται µπροστά, στο επίπεδο του δρόµου, ενισχύοντας τη σχέση του Μουσείου µε την πόλη. Με µια νέα όψη το Μουσείο συνδιαλέγεται ανοιχτά µε το αστικό περιβάλλον, επιτρέποντας στους περαστικού οπτική επαφή µε τους νέους εκθεσιακούς χώρους.

Εισερχόµενος στο Μουσείο ο επισκέπτης ακολουθεί µια πορεία ενός συνεχούς, ροϊκού, εκθεσιακού χώρου που διατρέχει τα δύο επίπεδα του νέου κτηρίου και οδηγείται τελικά στο νεοκλασικό κτήριο. Ένα λιτό αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο καθαρών όγκων, οι διαγώνιες οπτικές φυγές και οι τοίχοι που κατασκευάζονται από rammed-earth (συµπιεσµένο χώµα) δηµιουργούν µια αντίθεση µε τους ιστορικούς χώρους. Μαζί µε ένα παιχνίδι ακριβείας φωτός και σκιάς, δηµιουργούν µια δραµατική αίσθηση στον υπόσκαφο χώρο, ένα ευαίσθητο υπόβαθρο για τα αντικείµενα και τα γλυπτά της συλλογής που θα εκτεθούν σε αυτόν.

Ο κήπος του Μουσείου θα προσφέρει ένα δροσερό, ήσυχο, δηµόσιο χώρο, υπερυψωµένο σε σχέση µε την πολύβοη δραστηριότητα της πόλης. Ο περιβάλλων χώρος, που µελετήθηκε από το γραφείο των Βέλγων αρχιτεκτόνων τοπίου, Wirtz International, είναι πλούσιος σε υφές. Η διάταξη των νέων χαµηλών όγκων επιτρέπει τη φύτευση εµβληµατικών δένδρων στην οροφή τους. Διαµορφωµένα πλατώµατα και µονοπάτια στρωµένα µε χαλίκι, εκτάσεις µε γρασίδι, συστάδες πεύκων και κουκουναριών, αειθαλείς αριές και µορφοποιηµένη θαµνοειδής βλάστηση αποτελούν αναφορές στα πάρκα του 19ου αιώνα. Το πάρκο είναι προσβάσιµο από όλες τις κατευθύνσεις, ενώ µια εσωτερική, υποβαθµισµένη, αυλή στην καρδιά του συγκροτήµατος ενοποιεί το παλιό και το νέο, δηµιουργώντας έναν ευχάριστο χώρο για τους επισκέπτες του Μουσείου και τους κατοίκους της πόλης.