"Χειμερία Νάρκη": Μια ταινία για τα ανθρώπινα όρια

Ο Αϊντίν είναι ένας συνταξιούχος ηθοποιός που έχει ανοίξει δικό του ξενοδοχείο σε ένα χωριό της Καππαδοκίας, στην κεντρική Ανατολία. Πάμπλουτος, δεν έχει επαφή καθόλου με την πραγματική ζωή και τις δυσκολίες των ανθρώπων γύρω του, καθώς είναι κλεισμένος στους τέσσερις τοίχους του ξενοδοχείου του και οι μόνοι άνθρωποι τους οποίους συναναστρέφεται είναι η γυναίκα του και η αδελφή του, που υποφέρει από το πρόσφατο διαζύγιό της.

ΥΠΟΘΕΣΗ

Η ταινία τοποθετείται στο ορεινό τοπίο της Καππαδοκίας, στην Κεντρική Ανατολία, όπου ένας δημοφιλής άνθρωπος της περιοχής, ο πρώην ηθοποιός Αϊντίν, διαθέτει το δικό του μικρό ξενοδοχείο «χωμένο» στην πλαγιά του λόφου. Τώρα είναι χειμώνας και το ξενοδοχείο είναι εκτός σεζόν. Ο Αϊντίν διαχειρίζεται την επιχείρησή του μαζί με τη σύζυγό του Νιχάλ, γράφει μια στήλη για την τοπική εφημερίδα, και επεξεργάζεται την ιδέα να μεταφέρει ένα βιβλίο του στο τουρκικό θέατρο.

Έχει επίσης κληρονομήσει όλες τις τοπικές επιχειρήσεις και ιδιοκτησίες του πατέρα του, το νοίκι των οποίων έχει αναλάβει να συλλέγει ο ατζέντης του. Όταν ένα ντόπιο αγόρι, αγανακτισμένο από την ταπείνωση που έχει υποστεί ο πατέρας του από τον ατζέντη του Αϊντίν, αποφασίζει να ρίξει μια πέτρα στο τζιπ του πρώην ηθοποιού, ο ατζέντης τον οδηγεί κατευθείαν σε αυτό. Όμως ο Αϊντίν τον απαλλάσσει από κάθε ευθύνη ή συμμετοχή αυτού που έγινε.

Καθώς η ταινία εξελίσσεται, η κουκούλα του αυτάρεσκου και δυνατού άντρα με την οποία έχει «ντυθεί» ο Αϊντίν σταδιακά υποχωρεί. Σε μια σειρά από εξαιρετικές στημένες σκηνές, η ταινία εμβαθύνει στον ψυχισμό του Αϊντίν και στις αλληλεπιδράσεις του με την σύζυγό του, την χωρισμένη αδελφή του και την οικογένεια του αγοριού που πέταξε την πέτρα.

Ο Αϊντίν έρχεται σταδιακά αντιμέτωπος, πρόσωπο με πρόσωπο, με αυτό που πραγματικά είναι.

Μικρά – Μικρά: 

-Ο σκηνοθέτης Νουρί Μπιλγκέ Τσεϋλάν αποκάλυψε ότι με το πέρας των γυρισμάτων διέθετε υλικό 200 και πλέον ωρών. Η πρώτο cut της ταινίας ήταν διάρκειας 4 ωρών και 30 λεπτών. Εντέλει δούλεψε «σκληρά» για να καταφέρει το τελικό αποτέλεσμα: 3 ώρες και 15 λεπτά!

-Η ταινία Χειμερία νάρκη αποτελεί έμπνευση από ιστορίες του Τσέχοφ, αλλά και έργα των Τολστόι, Ντοστογέφσκι και Βολταίρου.

-Ο πρωταγωνιστής της ταινίας Χαλούκ Μπιλγκινέρ έχει απορρίψει τον ρόλο τρεις φορές εξαιτίας των ανειλημμένων θεατρικών του υποχρεώσεων. Όμως ο Τσεϋλάν επέμεινε τονίζοντας ότι ο ήρωας είχε σχεδιαστεί πάνω στον Μπιλγκινέρ εξ αρχής.

-Τα διηγήματα του Άντον Τσέχοφ στα οποία βασίζεται η ταινία είναι: «The Wife», «Excellent People».

-H Χειμερία νάρκη είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια ταινία που έχει κερδίσει Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών.

-Ο Χρυσός Φοίνικας Καλύτερης Ταινίας για την ταινία του Τσεϋλάν συμπίπτει με τη συμπλήρωση των 100 χρόνων του τουρκικού κινηματογράφου.

-Στη διάρκεια των γυρισμάτων, ο Τσεϋλάν κατηγορήθηκε ότι φέρθηκε σκληρά σε ένα από τα δυο άλογα της ταινίας. Ο νόμος για την προστασία των ζώων στην Τουρκία από την κακοποίηση μπορεί να επιφέρει έως και 1 χρόνου φυλάκιση!

-Η αφίσα της ταινίας είναι εμπνευσμένη από έναν πίνακα του I. Glazunov, ο οποίος είχε διακοσμήσει με πίνακά του το πρώτο μυθιστόρημα του Φίοντορ Ντοστογέφσκι «Netochka Nezvanova». Αυτός ο πίνακας υπάρχει και στην ταινία, στο δωμάτιο της Νιχάλ.

-H Χειμερία νάρκη είναι η δεύτερη τουρκική ταινία που κερδίζει Χρυσό Φοίνικα μετά τον Δρόμο του Γιλμάζ Γκιουνέι, το 1982.

-Το όνομα του ήρωα της ταινίας, Αϊντίν, σημαίνει διανοούμενος στα τουρκικά.

-Το σενάριο της ταινίας ήταν συνολικά 285 σελίδες!

-Το σενάριο της ταινίας ολοκληρώθηκε σε 6 μήνες.

-Ο ελληνικός τίτλος της ταινίας είναι πιστή μετάφραση του τουρκικού: Χειμερία νάρκη.

Ο Τσεϋλάν για τους εκτενείς διαλόγους του φιλμ:

Η αφορμή για την ταινία ήταν τρία διηγήματα του Τσέχοφ, αλλά η ταινία έχει πολλούς διαλόγους και ήθελα να τους ερμηνεύσουν επαγγελματίες ηθοποιοί: ερασιτέχνες ηθοποιοί οπωσδήποτε θα δυσκολεύονταν να τους βγάλουν εις πέρας. Για την ακρίβεια, μ’ αρέσει πολύ ο διάλογος στις ταινίες, έτσι ήταν η πρώτη μου ταινία, Το χωριό, αλλά μετά άρχισα να τον φοβάμαι και να τον αποφεύγω. Ωστόσο αγαπώ πολύ το θέατρο και, γενικώς, το κείμενο. Σ’ αυτήν εδώ την ταινία, λοιπόν, όχι απλώς χρησιμοποιώ πολύ διάλογο, αλλά είναι και λογοτεχνικού ύφους. Στο σινεμά αυτό μπορεί να μη λειτουργήσει πάντα: στις προηγούμενες ταινίες προσπάθησα να κρατήσω πιο ρεαλιστικό, φυσικό ύφος. Αλλά συνειδητοποιώ ότι στο σινεμά μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτή τη διαφορετική γλώσσα, ακόμα και στη διαφήμιση και στην τηλεόραση το δοκιμάζουν.

Ο πρωταγωνιστής, Χαλούκ Μπιλγκινέρ, για την πρόκληση του ρόλου του:

Όταν πρωτοπήρα το σενάριο τρόμαξα, γιατί ήταν 183 σελίδες, ήταν σαν τον τηλεφωνικό κατάλογο της Νέας Υόρκης. Αλλά το διάβασα πρώτη φορά μετά από μια παράσταση, ξεκίνησα στις 12, τελείωσα κατά τις τρεισήμισι κι έστειλα αμέσως μήνυμα στον Μπιλγκέ, λέγοντάς του ότι ήταν πολύ ειλικρινές και δε φοβόταν την αυτοκριτική. Κάναμε πρόβες όπως στο θέατρο, αλλά μετά τις κινηματογραφήσαμε κιόλας κι είχαμε σκηνές που διαρκούσαν 15 λεπτά συνεχόμενα. Δηλαδή το υλικό από το οποίο βγήκε μια ταινία 196 λεπτών, είναι υλικό 200 ωρών!

Ο Τσεϋλάν για τη σημερινή Τουρκία:

Στην ταινία μου δεν αναφέρομαι στην παρούσα πολιτική κατάσταση στην Τουρκία. Η ταινία γυρίστηκε πριν τα γεγονότα του Ιουνίου. Δεν πιστεύω ότι ένας σκηνοθέτης πρέπει ν’ αναφέρεται στη σύγχρονη πραγματικότητα μιας χώρας. Αν θέλουμε να μιλήσουμε για την παρούσα κατάσταση, θα το κάνω σε τρία χρόνια, αλλά όχι τώρα. Ό,τι συμβαίνει στη χώρα μας κι ό,τι συνέβη τα περασμένα χρόνια είναι εύκολο να εξηγηθεί αν αναλογιστεί κανείς την ανθρώπινη φύση. Αλλά θεωρώ ότι ένας σκηνοθέτης δεν πρέπει να σκέφτεται το παρόν, αλλά να βλέπει τα πράγματα με μια ευρύτερη οπτική. Νομίζω ότι το χρέος ενός σκηνοθέτη διαφέρει από εκείνο ενός δημοσιογράφου.

Φυσικά οι σκηνοθέτες μπορεί να επιλέξουν να κάνουν τους δημοσιογράφους, αλλά για μένα ο σκηνοθέτης πρέπει να επικεντρώνεται περισσότερο στην ψυχή του θεατή. Στην Ιαπωνία, όταν κάποιος πεθάνει σε μια διαμάχη, κάποιος από την Κυβέρνηση θα παραιτηθεί. Στην Τουρκία, κανείς δε θα παραιτηθεί σε μια τέτοια περίπτωση. Είναι θέμα διαφορετικής κουλτούρας. Θεωρώ ότι δική μου επιτυχία είναι να δώσω στο κοινό ιδέες, να θρέψω τις ψυχές των θεατών, κι οι θεατές μπορεί να νιώσουν ντροπή για κάποια πράγματα κι αυτό θα είναι επιτυχία της ταινίας. Έτσι, πιστεύω ότι ο σκηνοθέτης πρέπει να δουλεύει προς αυτήν την κατεύθυνση. Εμένα τουλάχιστον, οποιοσδήποτε άλλος τρόπος να κάνω ταινίες δε μου προσφέρει κίνητρο να δουλέψω. Προσπαθώ να καταλάβω περισσότερο την ανθρώπινη ψυχή και πιστεύω ότι γνωρίζουμε λιγότερα για τον άνθρωπο και το πώς δρα πάνω στη Γη, απ’ ό,τι για τον Άρη!

Ο Τσεϋλάν για τα γυρίσματα στην Καππαδοκία:

Δεν ήθελα να επιλέξω αυτό το μέρος, ήθελα ένα απλό μέρος ως περιβάλλον για την ταινία, αλλά επειδή έπρεπε να βρούμε ένα ξενοδοχείο που να λειτουργεί και το χειμώνα, η Καππαδοκία είναι το κατεξοχήν μέρος στην Τουρκία που λειτουργεί όλο το χρόνο τουριστικά. Επιπλέον ήθελα ένα μέρος που να είναι λίγο απομονωμένο, λίγο έξω από την πόλη κι αυτό ήταν το ιδανικό. Φοβόμουν να κάνω γύρισμα στην Καππαδοκία γιατί μου φαινόταν ότι θα είναι υπερβολικά όμορφο κι ενδιαφέρον ντεκόρ. Αλλά ελπίζω ότι δεν την έδειξα και πάρα πολύ, έτσι;

Η πρωταγωνίστρια, Ντεμέτ Ακμπάγκ, για το δυστύχημα στο Σόμα:

Μοιραζόμαστε τα συναισθήματα του κόσμου για την καταστροφή στην Τουρκία με το ορυχείο – παρότι είμαστε εδώ κι είμαστε πανευτυχείς φυσικά που παρουσιάζουμε την ταινία μας στο Φεστιβάλ Καννών, είμαστε πολύ θλιμμένοι γι αυτό που συνέβη, αυτό το ταξίδι για μας είναι ένα ταξίδι χαράς με πικρή γεύση. Είμαστε εδώ αλλά σκεφτόμαστε την Τουρκία.

Ο Τσεϋλάν για την αυτοβιογραφική διάσταση της ταινίας:

Ο Αϊντίν, ο κεντρικός μου ήρωας, είναι εν μέρει αυτοβιογραφικός, αλλά δεν είμαι εγώ. Παρότι γνωρίζω πολλούς ανθρώπους που βρίσκονται σ’ αυτήν την κατάσταση σήμερα, ηθοποιούς για παράδειγμα που σταμάτησαν να δουλεύουν κι άνοιξαν ξενοδοχεία σε μικρές πόλεις, αποτραβηγμένες από τη δράση, είμαι πολύ εξοικειωμένος μ’ αυτόν τον κόσμο, αυτή τη νοοτροπία ή ανάγκη, αλλά δεν είναι εγώ.

Ο Τσεϋλάν για την έμπνευση στον Τσέχοφ:

Μπορεί το σενάριο να βασίστηκε στον Τσέχοφ, αλλά για μένα ήταν σαν ο Τσέχοφ να έγραφε για την Τουρκία! Ίσως και για οπουδήποτε αλλού, οι άνθρωποι είναι ίδιοι παντού, εγώ έτσι τη βλέπω τη ζωή. Αλλά δεν μπορώ να πω ότι μου αρέσει να κάνω ταινίες για κάποια συγκεκριμένα, προσδιορισμένα θέματα. Μου αρέσουν πιο διφορούμενες ταινίες για τη ζωή εν γένει, που στο τέλος σε αφήνουν με κάποιο συναίσθημα που πρέπει να εξερευνήσεις

Ο Τσεϋλάν για το σενάριο:

Η διαδικασία της συγγραφής του σεναρίου σ’ αυτήν την ταινία ήταν παράξενη. Με την Εμπρού τσακωνόμασταν πολύ, αλλά αυτό είναι απαραίτητο. Γιατί στη διάρκεια των τσακωμών, το μυαλό της Εμπρού δουλεύει δέκα φορές καλύτερα, το ίδιο και για μένα. Δεν μπορώ να βρω αυτές τις λέξεις μιλώντας κανονικά. Όταν τσακώνομαι, γράφω πολύ καλύτερους διαλόγους. Τσακωνόμαστε για ώρες, μέχρι το πρωί πολλές φορές, γιατί ο καθένας θέλει να έχει την τελευταία λέξη. Όταν γράφω με άλλους ανθρώπους, επειδή είμαι πιο έμπειρος στο σινεμά, δε μου φέρνουν καμιά αντίρρηση, δέχονται ό,τι κι αν τους πω. Αλλά η Εμπρού κάνει το αντίθετο, με κοντράρει συνέχεια κι αυτό είναι τρομερά δημιουργικό.

ΦΕΣΤΙΒΑΛ – ΒΡΑΒΕΙΑ 

Η ταινία Χειμερία νάρκη του Νουρί Μπιλγκέ Τσεϋλάν πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 67ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών κερδίζοντας τον Χρυσό Φοίνικα Καλύτερης Ταινίας και το βραβείο της FIPRESCI – Διεθνής Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου.

Ακόμη, αποτελεί επίσημη πρόταση της Τουρκίας για το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας 2015. Άλλες διακρίσεις: Έλαβε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στα Asia Pacific Screen Awards 2014, το 3ο Βραβείο Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας από την Ένωση Κριτικών του Ντάλας – Η.Π.Α., το 2ο Βραβείο στην ίδια κατηγορία από την Ένωση Κριτικών του Λος Άντζελες – Η.Π.Α., ενώ πάντα στην ίδια κατηγορία ήταν υποψήφια από τις Ενώσεις Κριτικών του Λονδίνου, του Ντένβερ και του Σικάγο. Τέλος, ήταν υποψήφια σε τρεις κατηγορίες στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου 2014 (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, σεναρίου).

Επιπλέον, έχει προβληθεί στα κινηματογραφικά φεστιβάλ του La Rochelle και στο Paris Cinema στη Γαλλία, των Νέων Οριζόντων και του Two Riversides Film & Art στην Πολωνία, της Νέας Ζηλανδίας, του Σεράγεβο, του Τορόντο, του Βανκούβερ, του Έντμοντον και του Cinefest Sudbury στον Καναδά, της Βαλτικής στην Λετονία, του Film by the Sea στην Ολλανδία, του Ελσίνκι, του Σαν Σεμπαστιάν, του Αμβούργου, του Μπουσάν στην Κορέα, της Χάιφα στο Ισραήλ, του Σικάγο, του Παλμ Σπρίνγκς, του Σαιντ Λούις, της Φιλαδάλφειας και του FilColumbia στις Η.Π.Α., του Σάο Πάολο, του Λονδίνου, του Films from the South Festival στη Νορβηγία, του Μορέλια στο Μεξικό, της Καμπέρα στην Αυστραλία, του Le Films de Cannes στη Ρουμανία, του Αμπού Ντάμπι, της Βιέννης, του Λιντς στην Αγγλία, του Χονγκ Κονγκ, της Λισαβόνας, της Στοκχόλμης, της Λουμπλιάνα, της Ταϊπέι στην Ταϊβάν, του Cinedays στα Σκόπια, του Ταλίν στην Εσθονία, του Μπενγκαλούρου στην Ινδία, της Σινγκαπούρης, κ.ά.

Στο 55ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, στο τμήμα Ματιές στα Βαλκάνια, πραγματοποίησε την πανελλήνια πρεμιέρα της, τον περασμένο Νοέμβριο.

Στις 13 Ιουνίου προβλήθηκε στις αίθουσες της Τουρκίας και στη συνέχεια έχει προβληθεί στις αίθουσες της Γαλλίας, του Βελγίου, του Αζερμπαϊτζάν, της Ολλανδίας, της Ιταλίας, της Πολωνίας, της Αγγλίας, της Νορβηγίας, της Ισπανίας, της Σερβίας, της Γερμανίας, της Σλοβενίας, της Δανίας, του Χονγκ Κονγκ, του Μεξικού, της Σουηδίας, των Η.Π.Α., της Πορτογαλίας, της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας, του Καναδά, κ.ά.

Στις ελληνικές αίθουσες θα προβάλλεται από τις 5 Φεβρουαρίου 2015, σε διανομή AMA Films.

ΝΟΥΡΙ ΜΠΙΛΓΚΕ ΤΣΕΫΛΑΝ

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Αναγνωρισμένος και πολυβραβευμένος σκηνοθέτης του τουρκικού κινηματογράφου, ο Νουρί Μπιλγκέ Τσεϋλάν γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1959, αλλά μεγάλωσε στην επαρχία. Σπούδασε σκηνοθεσία στο Πανεπιστήμιο Μιμάρ Σινάν της Κωνσταντινούπολης.

Το Χωριό, η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία το 1997, προβλήθηκε σε φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο και απέσπασε πολλά βραβεία, ενώ παίχτηκε στο Φεστιβάλ Βερολίνου. Στο ίδιο φεστιβάλ αλλά στο διαγωνιστικό τμήμα, προβλήθηκαν τα Σύννεφα του Μάη το 2000.

Το Μακριά κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής καθώς και δύο Βραβεία Καλύτερου Ηθοποιού στο Φεστιβάλ Καννών 2003.

Η ταινία Κλίματα αγάπης έλαβε το βραβείο FIPRESCI στο Φεστιβάλ Καννών 2006, ενώ οι Tρεις πίθηκοι κέρδισαν το Bραβείο Kαλύτερης Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Kαννών 2008 και το Κάποτε στην Ανατολία κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών 2011.

Με τη Χειμερία νάρκη το 2014 κέρδισε εντέλει τον Χρυσό Φοίνικα Καλύτερης Ταινίας και το βραβείο FIPRESCI στο Φεστιβάλ Καννών της χρονιάς αυτής.

Φιλμογραφία

1997 – Το χωριό

1999 – Τα σύννεφα του Μάη

2002 – Μακριά

2006 – Κλίματα αγάπης

2008 – Τρεις πίθηκοι

2011 – Κάποτε στην Ανατολία

2014 – Χειμερία νάρκη

 

ΑΠΟ ΠΕΜΠΤΗ 5 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

ΣΤΟΥΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΣ

 ΑΣΤΥ (ΚΟΡΑΗ 4 ΑΘΗΝΑ – ΤΗΛ. 210 3221925)

ΠΤΙ ΠΑΛΑΙ (ΡΙΖΑΡΗ 24 ΠΑΓΚΡΑΤΙ – ΤΗΛ. 210 7291800)

ΟΛΥΜΠΙΟΝ (ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 10 ΘΕΣ/ΝΙΚΗ – 2310 378404)