Γιώργος Καλλής: Είναι οι αγανακτισμένοι, ο σύγχρονος Μάης;

Μιλά σήμερα στoν Απόστολο Ζώη, ο καθηγητής του Αυτόνομου Πανεπιστημίου Βαρκελώνης και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας για την αποανάπτυξη, Γιώργος Καλλής.
-Μπορείτε να μας πείτε πού οδηγούν οι εξελίξεις στην Ισπανία; Πιστεύτε πώς θα πάρουν τη μορφή καταιγίδας και σε άλλες χώρες, κυρίως του Ευρωπαϊκού Νότου;

«Το κίνημα «Δημοκρατία Τώρα» στην Ισπανία είναι μια αντίδραση στον μαρασμό του συστήματος της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, τον οποίο έχουμε βιώσει τα τελευταία χρόνια. Πλέον στερούμαστε πραγματικών πολιτικών επιλογών – οι περισσότερες αποφάσεις είναι ήδη ειλημμένες από «ειδικούς» στο όνομα της οικονομίας και της ανάπτυξης, και οι πολίτες καλούνται απλά να τις σφραγίσουν. Ζούμε σε μία δικτατορία της οικονομίας, την οποία δυστυχώς είναι πολύ πιο δύσκολο να αποτινάξουμε από ότι ένα απολυταρχικό καθεστώς τύπου Μουμπάρακ.

Το κίνημα στην Ισπανία ανθεί και το πιο ελπιδοφόρο στοιχείο του είναι ότι εξελίσσεται σε ένα κίνημα αυτό-οργάνωσης και αναδιάρθρωσης των χώρων τους οποίους έχει καταλάβει (οι διαδηλωτές καλλιεργούν στην Πλατεία Καταλούνια της Βαρκελώνης, την αντίστοιχη Πλατεία Συντάγματος, ντομάτες και μαρούλια). Όμως αν και έχει την βουβή συμπαράσταση μεγάλου μέρους του πληθυσμού, προς το παρόν παραμένει περιορισμένο σε κύκλους νέων και σε αυτό που θα ονομάζαμε κίνημα της αντι-παγκοσμιοποίησης. Μπορεί να μεγαλώσει αυτό το κίνημα και να δούμε έναν νέο Μάη του 68 που να συνδέσει νέους, εργαζόμενους, συνταξιούχους, κλπ; Ίδωμεν!».

-Γιατί η χώρα μας έφτασε σε αυτό το επίπεδο, που για πολλούς αποτελεί κατάντια; Ποιοι φταίνε; Αυτό το πολιτικό σύστημα με τους εκπροσώπους του έχει μέλλον;

«Φταίει η μεγάλη πλειοψηφία του λαού μας τόσο για τον τρόπο με τον οποίο επέλεξε να ζήσει όσο και για τους πολιτικούς αντιπρόσωπους της τους οποίους επέλεξε. Αν και δεν τα φάγαμε όλοι μαζί, πολλοί από τους συμπολίτες μας τα φάγαν μαζί. Οι περισσότεροι έλληνες ήταν υπέρ του μεγαλο-ιδεατικού φαγοποτιού των Ολυμπιακών Αγώνων που βύθισαν την οικονομία της χώρας. Θα είχε ενδιαφέρον να δούμε επίσης πόσοι παίξαν στο χρηματιστήριο.

Κανείς όμως δεν είναι ένοχος από μόνος του, όπως κανείς δεν είναι και άμοιρος ευθυνών. Ζούμε εντός ενός καπιταλιστικού συστήματος, στο οποίο για να επιβιώσουμε και να χαίρουμε κοινωνικής αναγνώρισης απαιτείται να έχουμε χρήματα και να καταναλώνουμε. Οι συντάξεις μας επενδύονται σε ομόλογα και σε χρηματιστήρια στην άλλη άκρη της γης είτε μας αρέσει είτε όχι. Δεν μας δίνεται επιλογή. Είμαστε όλοι εγκλωβισμένοι σε μία παγίδα, από την οποία πρέπει να απελευθερωθούμε».

-Εκτιμάτε πώς είναι αναγκαία μια αλλαγή ρότας και αν ναι προς ποια κατεύθυνση και με ποιο πρότυπο για τη χώρα μας;

«Πρέπει να ορίσουμε ένα νέο μοντέλο ευημερίας βασισμένο σε παλιές Ελληνικές αξίες όπως η απλότητα, η αυτάρκεια, η συντροφικότητα. Και πρέπει να δουλέψουμε ξανά «από κοινού», όπως ονομάζεται και η κίνηση για την από-ανάπτυξη στα Τρίκαλα. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από το Κράτος να μας σώσει, η παρτίδα με το χρέος είναι χαμένη. Πρέπει να αυτό-οργανωθούμε και να αναδημιουργήσουμε υγιής οικονομίες τοπικής κλίμακας».

-Μπορείτε να κάνετε μια αναφορά στον όρο απο-ανάπτυξη; Πόσο εφικτή είναι μια εναλλακτική κοινωνία και με ποιες προϋποθέσεις;

«Οι βασικές αρχές της από-ανάπτυξης είναι ότι:
1. Η διαρκής οικονομική ανάπτυξη είναι αδύνατη σε έναν πλανήτη με πεπερασμένα όρια και είναι η αιτία της κρίσης.
2. Η ιδεολογία της ανάπτυξης αποτελεί θεμέλιο του Δυτικού φαντασιακού και βάση του πολιτιστικού του αποικιοκρατισμού που οδηγεί στην εξαφάνιση εναλλακτικών αξιακών μοντέλων.
3. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μια εναλλακτική κοινωνία η οποία να ζει καλύτερα με λιγότερα υλικά και περισσότερα κοινωνικά αγαθά. Μια κοινωνία που δεν θα είναι αναγκασμένη να μεγαλώνει διαρκώς μόνο και μόνο για να επιβιώνει. Μια κοινωνία όπου οι αξίες της απλότητας, της ισότητας, της συντροφικότητας και της επάρκειας θα αντικαταστήσουν τις ακόρεστες αξίες του πλουτισμού και της οικονομικής αποτελεσματικότητας.

Οι προϋποθέσεις είναι τόσο η δράση αυτό-οργάνωσης σε τοπικό επίπεδο, όσο και η πολιτική και κινηματική δράση σε εθνικό επίπεδο με αιτήματα για ριζικές θεσμικές αλλαγές».

-Ο “κόσμος” ξέρει τι τον κάνει ευτυχισμένο και τι όχι; Μπορείτε να σχολιάσετε το γνωμικό “τα χρήματα δεν φέρνουν την ευτυχία”;

«Τα χρήματα δεν φέρνουν την ευτυχία, αλλά σε μία καπιταλιστική κοινωνία φέρνουν την ασφάλεια και την κοινωνική αναγνώριση. Το πρόβλημα έγκειται στο πως μπορούμε να αλλάξουμε τις μορφές κοινωνικής οργάνωσης και τις σχέσεις παραγωγής, κατανάλωσης και ανταλλαγής, ώστε να δώσουμε στους ανθρώπους το «δικαίωμα στην απλότητα», το δικαίωμα να ζουν χωρίς να πρέπει να κυνηγούν όλο και περισσότερα χρήματα τα οποία δεν τους κάνουν ευτυχισμένους».

-Θεωρείτε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε έναν νέο, βίαιο και βάναυσο, αν όχι δικτατορικό καπιταλισμό; Ποια η άποψή σας;

«Οι οξυνόμενες κοινωνικές συγκρούσεις στην Ελλάδα, η παράλογη βία στους δρόμους, η αδυναμία του Κράτους να λύσει οποιαδήποτε από τα βασικά προβλήματα, δημιουργούν μια εικόνα χάους και ανομίας. Ιστορικά, τέτοιες καταστάσεις είναι πρόσφορο έδαφος για την ανάδυση απολυταρχικών καθεστώτων με εντολή να «βάλουν τάξη», και με την σύμφωνη γνώμη της πλειονότητας του πληθυσμού, που εθελοτυφλώντας πιστεύει ότι είναι δυνατή η επιστροφή σε μία προηγούμενη κατάσταση, η οποία έχει αναπιστρεπτί χαθεί. Βλέπω τέτοιες συνθήκες στην Ελλάδα και κρούω εδώ τον κώδωνα κινδύνου με ένα «δυστοπικό» σενάριο χρεωκοπίας, κατάρρευσης της αγοράς και της αξίας του χρήματος, κοινωνικών συγκρούσεων και ανάδυσης μιας δικτατορίας με προσωπείο τεχνοκρατικό. Αν και απίθανο, αυτό το σενάριο δεν μου φαντάζει τόσο απίθανο όσο λίγα χρόνια πριν, κυρίως όταν ακούω όλο και περισσότερο κόσμο να μιλάει για το χάος και την τάξη που «κάποιος» πρέπει να βάλει.

Ο φιλόσοφος Σλάβοι Ζίζεκ είπε ότι το μοντέλο της Κίνας, ο δικτατορικός καπιταλισμός, είναι το μέλλον μας. Τι κάνουμε για να το αποτρέψουμε αυτό; Αυτό είναι το ερώτημα το οποίο ο καθένας από εμάς οφείλει να απαντήσει».

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ της Θεσσαλίας
http://tvxs.gr