Το φαινόμενο προκλήθηκε από διαταραχή της λεγόμενης πολικής δίνης, ενός ανέμου που κανονικά περικυκλώνει το βόρειο πόλο και συγκρατεί το ψύχος παγιδευμένο στην Αρκτική.
Οι πολικές δίνες είναι περιστρεφόμενες ζώνες χαμηλής ατμοσφαιρικής πίεσης, οι οποίες σχηματίζονται κάθε χειμώνα πάνω από το βόρειο και το νότιο πόλο και καταλαμβάνουν την τροπόσφαιρα (το χαμηλότερο τμήμα της ατμόσφαιρας) και μέρος της στρατόσφαιρας (το επόμενο στρώμα της ατμόσφαιρας).
Στην περιφέρεια κάθε δίνης πνέει ένας σταθερός άνεμος, ο οποίος πνέει από τη δύση προς την ανατολή στην περίπτωση του βόρειο ημισφαίριου.
Περιστασιακά, όμως, η πολική δίνη της Αρκτικής εξασθενεί, αφήνοντας τον παγωμένο αέρα να κατέβει προς τα νότια. Σύμφωνα με τη NASA, η πολική δίνη έχει μετακινηθεί νότια αρκετές φορές φέτος, αν και η τελευταία φορά είναι η χειρότερη. Στο παρελθόν, η δίνη έχει κατέβει νότια και στην περιοχή της Ευρώπης φέρνοντας σοβαρή κακοκαιρία.
Σύμφωνα μάλιστα με το Scientific American, τις επόμενες δεκαετίες το φαινόμενο θα μπορούσε να γίνει πιο συχνό: Λόγω της κλιματικής αλλαγής, η έκταση του πάγου στην Αρκτική μειώνεται τα καλοκαίρια και αφήνει έτσι περισσότερο ηλιακό φως να απορροφηθεί από τη θάλασσα. Η επιπλέον θερμότητα ακτινοβολείται πίσω στην ατμόσφαιρα το καλοκαίρι, κάτι που μπορεί να διαταράξει την πολική δίνη και να τη φέρει νοτιότερα.
