Ένας υπαρξιακός Αύγουστος

Είχαν τον τρόπο τους και οι φετινές διακοπές του Αυγούστου να με φέρουν σε επαφή με αυτό απ’ το οποίο όλοι λίγο – πολύ θρεφόμαστε όταν χρειαστεί, το ζήτημα της ύπαρξης. Οι στιγμές αυτές ήταν λίγες, μόλις δύο, οι οποίες μάλιστα με κύκλωσαν από τελείως διαφορετικές κατευθύνσεις, εντούτοις κι οι δυο τους πολύ έντονες. Τόσο έντονες που χρειάστηκε να πάρω τα πράγματα απ’ την αρχή. Να κάνω, εν ολίγοις, στο πόδι αυτό που ξέρουν να κάνουν καλά οι φιλόσοφοι – να βυθομετρήσω τη ζωή. Γιατί τι είναι το υπαρξιακό πρόβλημα, ο αποφασισμένος εκ βαθέων καθρεπτισμός της ζωής δηλαδή, αν όχι η διάσημη χαϊντεγκεριανή συνάρτηση της ζωής με το χρόνο. Ή, καλύτερα, της ζωής μέσα στο χρόνο. Αυτός ο χρόνος. Χρόνος παντού. Αποκαλυμμένος, ωμός, αδιάκοπος χρόνος. Από τη σκέψη του ξεπηδήσανε όλα και απ’ αυτή είναι προορισμένα να συνεχίζουν να ξεπηδάνε. Το γεγονός του χρόνου «είναι αυτόματα το γεγονός του πνεύματος», όπως έγραφε κι ο Καρούζος.

Τον Χρόνο συνάντησα, λοιπόν, όταν ανέβηκα στο συγγενικό σπίτι απέναντι απ’ το δικό μας στη Ζαχάρω και πήρε τυχαία το μάτι μου μια μου αγαπημένη θεία που ‘χα να δω καιρό. Ήταν γερασμένη στο κρεβάτι. Ξαπλωμένη πέρα από κάθε ελπίδα και επιλογή. Ξαπλωμένη αμετάκλητα μέσα στην άνοια, στο σκοτεινό προθάλαμο της τελευταίας της εμπειρίας. Όσο πρόλαβα να την δω στο δωμάτιο στα κλάσματα του δευτερολέπτου που πέρασα απ’ έξω βαδίζοντας γρήγορα προς το σαλόνι, ήταν εμφανές πως τελούσε πια υπό άλλη κηδεμονία, όχι της ζωής. Στόμα κλειδωμένα ανοιχτό, ετοιμαζόμενο για την τελική του γερή εκπνοή. Σώμα άφαντο, μόνο σκόρπια κόκκαλα εδώ κι εκεί πασπαλισμένα με κάποια ελάχιστη σάρκα απέξω, για τη ψευδαίσθηση του πράγματος. Τι κόντρα κι αυτή … Τι σκληρή αντιλογία. Το λοιπό σπίτι λαμπερό, ήταν και πρωί, μέσα στη δουλειά, την τηλεόραση, την αναστάτωση για να προλάβουν να μπουν τα φαγητά από νωρίς στο φούρνο και να ξυπνήσουν τα μικρά να βάλουν τα μαγιό για την παραλία. Από τη μια όλοι μας αιωρούμενοι εμφανώς σ’ ένα άχρονο τοπίο, χωρίς ρολόγια. Και στο δωμάτιο μέσα καθισμένος επισκέπτης ο Χρόνος ο ίδιος, με παρατημένη την όρεξη για άλλη παρτίδα σκάκι. Τι χτυπητή οντολογία!

Η δεύτερη επαφή συνέβη στη γειτονική αρχαία Ολυμπία, μπροστά στο ίσως πιο κομψό και πολυσυζητημένο για τα μετρήματά του άγαλμα της αρχαιότητας. Τον Ερμή του Πραξιτέλη. Μόλις μπήκα στο δικό του αφιερωμένο δωμάτιο, ξανά ο Χρόνος μπροστά. Ναι καλά, το ξέρω. Σε μουσείο βρισκόμουν, όπου μουσείο η φλεγόμενη δάδα του εκάστοτε εκτιθέμενου αποσπασμένου χρόνου. Τι άλλο περίμενα; Αλλά δεν ήταν αυτός ο χρόνος που εννοώ ακριβώς. Ήταν ένας άλλος. Ο Χρόνος ο ενδιάμεσος που στάζει προς τα κάτω απ’ τις απουσίες που συντελέστηκαν στο κορμί του αγάλματος. Αυτή τη φορά, αν και θα ήταν κάπου στην τέταρτη ή πέμπτη επίσκεψή μου στο μουσείο, δεν πρόσεξα τον Ερμή από την πλευρά της παρουσίας, αλλά της απουσίας. Όχι μέσω της δημιουργικής του πρόσθεσης από το Μηδέν, αλλά της νομοτελειακής αφαίρεσης, πίσω προς το Μηδέν. Ακόμα μια τυχαία οντολογία. Όρθια ζωή μεν, με οριζόντιο μακρύ παρονομαστή όμως τον Χρόνο.

Κατευθυνόμενος προς το αμάξι για να φύγω, εκεί μου ‘ρθε στο βηματισμό συνειρμικά το ποίημα εκείνο της Βισουάβα Σιμπόρσκα, της μικροσκοπικής αυτής Πολωνής ποιήτριας με τη διακριτική βαρύτητα που χαρακτηρίζει το γράψιμό της. Το μισομιλούσα στο δρόμο μέχρι που αποφάσισα να το ξαναθυμηθώ ολόκληρο για το εσωτερικό κλείσιμο κι αυτής της εμπειρίας:

Ελληνικό άγαλμα

Με την αρωγή των ανθρώπων και άλλων στοιχείων ο χρόνος δούλεψε σκληρά πάνω του.
Πρώτα του πήρε τη μύτη, ύστερα τα γεννητικά όργανα,
στη συνέχεια, το ένα μετά το άλλο, τα δάχτυλα στα χέρια και τα πόδια,
με το πέρασμα των χρόνων τα μπράτσα, το ένα μετά το άλλο,
τον δεξιό μηρό, τον αριστερό μηρό,
την πλάτη και τους γοφούς, το κεφάλι και τους γλουτούς,
κι όλα αυτά που έπεσαν κάτω τα έκανε κομμάτια, τα έκανε παλιόπετρες, χαλίκι, άμμο.
Όταν πεθαίνουν μ’ αυτό τον τρόπο οι ζωντανοί, χύνεται αίμα πολύ σε κάθε χτύπημα.
Όμως τα μαρμάρινα αγάλματα πεθαίνουν λευκά και όχι πάντα εντελώς.
Από το συγκεκριμένο απέμεινε ο κορμός
και μοιάζει τώρα με ανάσα, που κρατά κανείς με κόπο,
τώρα που οφείλει να συγκεντρώσει πάνω του
όλη την αξιοπρέπεια και τη χάρη των χαμένων κομματιών.
Και το καταφέρνει, το καταφέρνει ακόμα, καταφέρνει, σαγηνεύει,
σαγηνεύει και μένει –
κι εδώ πρέπει να γίνει μια εύφημη μνεία στο χρόνο
που διέκοψε τη δουλειά του κι ανέβαλε ένα μέρος της γι’ αργότερα.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr