Ελ Σαλβαδόρ: Εκεί που οι γυναίκες εξαφανίζονται και μετά βρίσκονται σε ομαδικούς τάφους

Στην Τσαλτσουάπα στο Ελ Σαλβαδόρ, πολλοί είναι αυτοί που ψάχνουν εδώ και χρόνια για αγαπημένα τους πρόσωπα που εξαφανίστηκαν από τη μια μέρα στην άλλη. Η συντριπτική πλειοψηφία τους, γυναίκες.

Κόρες, σύντροφοι, μάνες που ζουν σε αυτό το κομμάτι του χάρτη στην Κεντρική Αμερική, έπεσαν θύματα ενός πρώην αστυνομικού και κατά συρροή δολοφόνου, του Ούγκο Ερνέστο Οσόριο Τσάβες, ο οποίος μετέτρεψε το σπίτι του σε ομαδικό τάφο με δεκάδες πτώματα. Τα περισσότερα από αυτά, είναι και πάλι γυναίκες.

Η αποκάλυψη του ομαδικού τάφου έγινε έπειτα από καταγγελία που έκαναν γείτονες του πρώην αστυνομικού όταν άκουσαν τις κραυγές μιας κοπέλας, στις 7 Μαΐου. Η αστυνομία έφτασε μετά από μία ώρα και ο χρόνος αυτός στάθηκε ικανός για να καταλήξουν νεκρές δύο γυναίκες, μια νεαρή κοπέλα και η μητέρα της, μετά από χτύπημα του Οσόριο με σιδερένιο σωλήνα στο κεφάλι.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας στο σπίτι, οι αρχές άρχισαν να σκοντάφτουν – στην κυριολεξία – πάνω σε ολοένα και περισσότερα θαμμένα πτώματα σε διάφορα σημεία γύρω από το σπίτι. Η διαδικασία της εκταφής ενδέχεται να διαρκέσει περίπου έναν μήνα καθώς τα πτώματα υπολογίζεται να φτάνουν ακόμα και τα 40.

Τα περισσότερα από τα θύματα είναι νεαρές γυναίκες που ο Οσόριο προσέγγισε με την υπόσχεση ότι θα τις βοηθήσει να βρουν εργασία στο Μεξικό. Τουλάχιστον τρία από αυτά ήταν μικρά παιδιά ηλικίας δύο, επτά και εννέα χρονών. Εννέα άλλοι ύποπτοι συνελήφθησαν, μεταξύ των οποίων διακινητές και πρώην μέλη της αστυνομίας και του στρατού.

Πόσες ακόμα γυναικοκτονίες;

Μπορεί το «μοτίβο» μαζικών δολοφονιών γυναικών να καθιστά ξεκάθαρο το ότι πρόκειται για γυναικοκτονίες, ωστόσο για μια ακόμη φορά, μια σειρά από μέσα ενημέρωσης και κρατικοί φορείς επιχειρούν να παρουσιάσουν τον Οσόριο ως έναν «ψυχοπαθή δολοφόνο» και όχι ως έναν άντρα με εξουσία, πρώην αστυνομικό που σκοτώνει γυναίκες λόγω του φύλου τους.

Οι εικόνες φρίκης που ακολούθησαν την αποκάλυψη αυτού του ομαδικού τάφου αποτελούν μια ακόμη «μαύρη» υπενθύμιση για τις συνεχιζόμενες γυναικοκτονίες στη Λατινική Αμερική. Από την Αργεντινή μέχρι το Μεξικό, έχουν καταγραφεί 4.000 γυναικοκτονίες μόνο το 2019.

Το Ελ Σαλβαδόρ θεωρείται ένα από τα πιο επικίνδυνα μέρη στον κόσμο για να γεννηθεί μια γυναίκα, μια πραγματικότητα που ωθεί πολλές γυναίκες στο να προσπαθήσουν να φύγουν και να βρουν καταφύγιο στις Ηνωμένες Πολιτείες ή αλλού. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Γυναικών της Σαλβαδόρ για την Ειρήνη, 541 γυναίκες εξαφανίστηκαν μόνο το 2019. Το Ινστιτούτο Νομικής Ιατρικής ανέφερε 468 γυναικοκτονίες το 2017, δηλαδή μία κάθε 18 ώρες.

«Η περίπτωση του κατά συρροή δολοφόνου της Τσαλτσουάπα δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό», δήλωσε η φεμινίστρια και ακτιβίστρια Μορένα Ερέρα στον Guardian.

«Είναι ένα περιστατικό που βασίζεται σε δύο παράγοντες: την ανεκτικότητα της κοινωνίας απέναντι στη βία κατά των γυναικών και τη θεσμική συνενοχή. Οι θεσμοί του Ελ Σαλβαδόρ δεν ενδιαφέρονται πολύ για τη ζωή των γυναικών – και δε μιλάω μόνο για την αστυνομία», πρόσθεσε η Ερέρα.

Δολοφονίες ή εξαφανίσεις; 

Από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του ως πρόεδρος του Ελ Σαλβαδόρ ο Ναίμπ Μπουκέλε, επιχείρησε να προωθήσει ένα προφίλ «ασφάλειας» στη δημόσια σφαίρα, παρουσιάζοντας μεγάλη πτώση των δολοφονιών στη χώρα, με τον μέσο όρο των δολοφονιών σε μια μέρα να μειώνονται από τις εννέα στις τρεις. Ωστόσο, υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι η μείωση αυτή μπορεί να είναι και πλασματική, καθώς φημολογείται ακόμα και η σύναψη μυστικής συμφωνίας του Μπουκέλε με τη Mara Salvatrucha (MS-13), τη μεγαλύτερη εγκληματική συμμορία του Ελ Σαλβαδόρ.

Πέρυσι, η ειδησιογραφική ομάδα της Ελ Φάρο δημοσίευσε μια σειρά από διαρροές εγγράφων, σύμφωνα με τα οποία κυβερνητικοί αξιωματούχοι σύναψαν συμφωνία με τους ηγέτες της συμμορίας που βρίσκονται στη φυλακή να «φέρουν ειρήνη» στους κακόφημους δρόμους της χώρας και, παρέχοντας πολιτική στήριξη στην κυβέρνηση με αντάλλαγμα μικρότερες ποινές και καλύτερη αντιμετώπιση.

Αυτό που όμως άλλοι παρατηρούν είναι το ότι ενώ το ποσοστό των δολοφονιών στο Ελ Σαλβαδόρ έχει μειωθεί, οι άνθρωποι που εξαφανίζονται, ολοένα και πληθαίνουν, σε μια χώρα με ανοιχτή ακόμα την πληγή των χιλιάδων εξαφανίσεων την περίοδο του εμφυλίου πολέμου μεταξύ 1979 και 1992.

Μετά την αποκάλυψη του ομαδικού τάφου που έκρυβε στο σπίτι του ο πρώην αστυνομικός, κάθε μέρα συρρέουν στην Τσαλτσουάπα αμέτρητοι άνθρωποι από όλα τα μέρη του Ελ Σαλβαδόρ αναζητώντας δικούς τους ανθρώπους που αγνοούνται για χρόνια.

Θυμούνται τα ρούχα που φορούσαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, ψάχνουν για προσωπικά αντικείμενα που να τους θυμίζουν κάτι. Ψάχνουν για μια απάντηση αλλά και ελπίζουν μέσα τους να μην τη βρουν…