Το διπλό πρόσωπο της σκοτεινιάς

Στις παρυφές του dark web, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για πλήθος παράνομων δραστηριοτήτων, υπάρχει και μια γκρίζα ζώνη που λειτουργεί ως νησίδα ελευθερίας της έκφρασης και ως ύστατο καταφύγιο για πλήθος ανώνυμων πληροφοριοδοτών, αντιφρονούντων και ακτιβιστών. Αν και κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τις έκνομες δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα υπό το καθεστώς της απόλυτης ανωνυμίας που προσφέρει το σκοτεινό δίκτυο, εντούτοις για πάρα πολλά άτομα το ίδιο μέσο έχει λειτουργήσει ως βασικό εργαλείο αποκάλυψης συνωμοσιών, δολοπλοκιών, κρατικών εγκλημάτων και περιστατικών διαφθοράς.

Μακριά από τις μυστικές υπηρεσίες, τον κυβερνητικό έλεγχο και κάθε άλλο είδος παρακολούθησης, μέσω του dark web δίνεται η δυνατότητα σε όλους όσοι απειλούνται ή φοβούνται για τη ζωή τους και τις ζωή των οικογενειών τους να εκθέσουν με απόλυτη ελευθερία και ασφάλεια τις πληροφορίες που θεωρούν ότι μπορεί να αποκαλύψουν ή να αποτρέψουν κάποιο έγκλημα, χωρίς τον φόβο ότι θα διωχθούν ποινικά. Επιπλέον, ιδιαίτερα σημαντική είναι η δυνατότητα που δίνεται μέσω του dark web και σε άτομα που ζουν σε χώρες με αυταρχικά καθεστώτα για να αναζητήσουν ομοϊδεάτες, να εκφραστούν ελεύθερα και να ξεφύγουν από τις καταπιεστικές συνθήκες που επικρατούν στη ζωή τους.

Αλλωστε, όπως είναι γνωστό, πολλά απολυταρχικά καθεστώτα επιχειρούν και συχνά έχουν καταφέρει να ελέγξουν την πρόσβαση των πολιτών στην ενημέρωση, είτε κλείνοντας είτε εξαγοράζοντας τα ΜΜΕ της πατρίδας τους αλλά και φιμώνοντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Απέναντι σε αυτές τις πράξεις της απόλυτης ανελευθερίας και καταπίεσης το dark web αναδύεται ως μια πλατφόρμα που μπορεί να διασφαλίσει την ελεύθερη έκφραση και ενημέρωση για όσους πραγματικά το έχουν ανάγκη. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το dark web κατακλύστηκε κατά τη διάρκεια της Αραβικής Ανοιξης από μπλογκ ανθρώπων που συμμετείχαν στις εξεγέρσεις και ήθελαν να μεταφέρουν στο εξωτερικό τη μαρτυρία τους.

Ανωνυμία ως προς την επικοινωνία με τις πηγές των αποκαλύψεων ή τη δικτύωση σε αυταρχικά καθεστώτα διασφαλίζει το dark web, ενώ ταυτόχρονα καλύπτει και πλήθος παράνομων δραστηριοτήτων

Η εν λόγω δυνατότητα δεν θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα αν το σκοτεινό διαδίκτυο δεν πρόσφερε αυτό το δίχτυ ασφαλείας. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε και το γεγονός ότι στο dark web έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς αντίγραφα του GlobalLeaks και του WikiLeaks, ενώ έχει δημιουργηθεί και μια υπηρεσία που εγγυάται ανωνυμία σε όσους θελήσουν να επικοινωνήσουν με τους συντάκτες αυτών αλλά και άλλων ανεξάρτητων Μέσων με μεγαλύτερη ασφάλεια από αυτήν που προσφέρουν τα ηλεκτρονικά ταχυδρομεία. Επίσης, η οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα συμβουλεύει τα μέλη της να το χρησιμοποιούν για να έρχονται σε επαφή με τις πηγές τους στην περίπτωση που θέλουν να διασφαλίσουν ότι θα μείνει μυστική η ταυτότητα όσων επικοινωνούν. Ο Εντουαρντ Σνόουντεν, ο πληροφοριοδότης που αποκάλυψε τον Ιούνιο του 2013 τις μαζικές παρακολουθήσεις της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (NSA) εντός και εκτός ΗΠΑ, έχει επίσης αξιοποιήσει πολλές φορές την ανωνυμία που διασφαλίζεται μέσω του dark web προκειμένου να προωθήσει τις πληροφορίες του.

Την ίδια τακτική έχουν ακολουθήσει πολλοί ακόμη ανώνυμοι πληροφοριοδότες. Αξιοποιώντας τα εργαλεία κρυπτογράφησης που περιέχονται στο σκοτεινό δίκτυο αποκτούν τη δυνατότητα να κάνουν τις καταγγελίες τους χωρίς να βρεθούν στο στόχαστρο πανίσχυρων εταιρειών και κυβερνήσεων. Μεταξύ άλλων μπορούν να ανεβάσουν τις πληροφορίες τους σε ανώνυμα φόρουμ και από εκεί οι πληροφορίες αυτές να διαμοιραστούν μέχρι να φτάσουν και στα παραδοσιακά Μέσα. Πολλά ανεξάρτητα Μέσα, όπως οι «New York Times» και το ProPublica, έχουν ξεκινήσει να λειτουργούν αντίστοιχους τόπους στο σκοτεινό διαδίκτυο, δίνοντας την ευκαιρία στον κόσμο να υποβάλει ανώνυμα τις πληροφορίες του.

Ενας τρίτος δρόμος που μπορούν να ακολουθήσουν οι πληροφοριοδότες είναι η PGP κρυπτογράφηση. Αυτή η νέα τεχνολογική πρόοδος έχει φέρει την επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο οι ακτιβιστές, οι δημοσιογράφοι και οι αντιφρονούντες μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Ουσιαστικά τους δίνεται η δυνατότητα να αναμεταδώσουν ανώνυμα κρυπτογραφημένα μηνύματα με τη βοήθεια ενός «κλειδιού» PGP. Αυτή η κρυπτογράφηση επιβεβαιώνει ότι το μόνο άτομο που θα μπορέσει να έχει πρόσβαση σε αυτά τα μηνύματα είναι το άτομο που θα κατέχει αυτό το «κλειδί». Σε αυτό το πλαίσιο το dark web προσφέρει επιπλέον πλαίσιο ανωνυμίας καθώς βοηθά τους ενδιαφερομένους να διατηρήσουν κρυφή τη διεύθυνση IP τους.

Οπως προκύπτει, λοιπόν, το σκοτεινό διαδίκτυο προσφέρει πολλές δυνατότητες σε όσους έχουν αποφασίσει να δημοσιεύσουν μυστικά και να ξεσκεπάσουν σκάνδαλα, η αποκάλυψη των οποίων ίσως θα έβαζε σε κίνδυνο και την ίδια τους τη ζωή. Οι ανώνυμοι ήρωες, οι πληροφοριοδότες και οι ακτιβιστές έχουν καταφέρει να βρουν ένα ασφαλές καταφύγιο στο σκοτεινό δίκτυο, το οποίο, όμως, ως άλλος Ιανός, δεν παύει να συγκαλύπτει και πλήθος παράνομων δραστηριοτήτων, όπως το εμπόριο ναρκωτικών, η πορνογραφία, η παιδοφιλία και πολλές ακόμη ψηφιακές αντανακλάσεις της ανθρώπινης νοσηρότητας. 

Περιοδικό Hot Doc #173, «Dark Web: Στα δίκτυα του διαδικτύου», 24/02/2019