"Δένω τις κοιλιές των παιδιών μου για να μην πεινάνε"

Οι υπηρεσίες αρωγής του ΟΗΕ βρίσκονται στο χείλος της χρεοκοπίας και αδυνατούν να καλύψουν βασικές ανάγκες εκατομμυρίων εκτοπισμένων ανθρώπων, λόγω της δραματικής αύξησης των προσφύγων στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ευρώπη.

Κάνοντας έκκληση με δηλώσεις τους στην Guardian, αξιωματούχοι του ΟΗΕ επισημαίνουν ότι η έλλειψη τροφίμων και στοιχειώδους ιατρικής περίθαλψης στον Λίβανο και την Ιορδανία είναι πλέον τόσο δυσβάσταχτη για τους περισσότερους από τα τέσσερα εκατομμύρια των Σύρων προσφύγων, που τους εξαναγκάζουν να τραπούν σε φυγή προς τον βορρά, επιδεινώνοντας έτσι την προσφυγική κρίση στην Ευρώπη.

«Εάν παρατηρήσει κανείς τον αριθμό των εκτοπισμένων από τους πολέμους ανά μέρα, το 2010 ήταν 11.000, πέρυσι ήταν 42.000», λέει στην Guardian ο ύπατος αρμοστής του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, Αντόνιο Γκουτιέρες.

«Κι αυτό σημαίνει μια δραματική αύξηση των αναγκών, από στέγη μέχρι νερό και υποδομές υγιεινής, τρόφιμα, φάρμακα, γιατρούς και εκπαίδευση. Ο προϋπολογισμός μας δεν μπορεί να συγκριθεί με αυτές τις ανάγκες. Το εισόδημά μας το 2015 θα είναι κατά 10% λιγότερο από ό,τι το 2014. Η παγκόσμια ανθρωπιστική κοινότητα δεν έχει διαρραγεί – συνολικά είναι πιο αποτελεσματική τώρα από πότε άλλοτε. Αλλά οικονομικά έχουμε καταρρεύσει».

Τους τελευταίους μήνες έχουν γίνει δραστικές περικοπές στις μερίδες των τροφίμων όχι μόνο για τους Σύρους πρόσφυγες στον Λίβανο και την Ιορδανία, αλλά και για τους Σομαλούς και Σουδανούς στην Κένυα και τους εκτοπισμένους από το Νταρφούρ στο Τσαντ, οι οποίοι ενημερώθηκαν ότι τα κουπόνια για τη διατροφή τους μπορεί να σταματήσουν τελείως μέχρι τα τέλη του χρόνου.

Λουκέτα έχουν μπει και σε δεκάδες κλινικές του ΟΗΕ σε μεγάλες περιοχές του Ιράκ.

Ο Γκουτιέρες προειδοποιεί ότι η ζημιά που προκαλείται από αυτές τις περικοπές θα είναι μη αναστρέψιμη:  «Ξέρουμε ότι δεν κάνουμε αρκετά, έχουμε αποτύχει να καλύψουμε τις βασικές ανάγκες αυτών των ανθρώπων. Η κατάσταση δεν διορθώνεται. Εάν δει κανείς τον αριθμό των παιδιών των οποίων η ζωή θα επηρεαστεί δραματικά από τον υποσιτισμό και την έλλειψη υποστήριξης, θα καταλάβει ότι η καταστροφή ήδη διαπράττεται».

Η πλειονότητα των δραστηριοτήτων των υπηρεσιών αρωγής χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από εθελοντικές προσφορές από κυβερνήσεις και ιδιώτες, με τις υπηρεσίες όπως η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες και η Unicef να μη λαμβάνουν απολύτως τίποτα από τα κονδύλια που συνεισφέρουν οι χώρες-μέλη στα ταμεία του ΟΗΕ.

Ο Γκουτιέρες είναι ένας από αυτούς που ζητάνε από τον ΟΗΕ να αλλάξει αυτό το σύστημα και προτείνουν οι χώρες-μέλη να κάνουν τακτικές πληρωμές στις ανθρωπιστικές υπηρεσίες του Οργανισμού.  

Προς το παρόν ο παγκόσμιος προϋπολογισμός χρηματοδότησης των υπηρεσιών αρωγής είναι 19,52 δισ. δολάρια.

Οι ειδικοί λένε ότι το τρέχον σύστημα με τις συνεχείς έκτακτες εκκλήσεις για χρηματοδότηση προκειμένου να συντηρείται αυτή η αλυσίδα βοήθειας μήνα μήνα, πρέπει να αλλάξει αναγνωρίζοντας ότι οι κρίσεις στη Συρία, το Ιράκ, την Υεμένη και την Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία επιδεινώνονται και χρειάζονται μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση. 

Τον Αύγουστο ελλείψεις ύψους πολλών εκατομμυρίων δολαρίων ανάγκασαν τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να κλείσει 184 κλινικές σε 10 από τις 18 περιφέρειες του Ιράκ και μάλιστα σε περιοχές με αναζωπυρωμένες συγκρούσεις και αυξανόμενο αριθμό εσωτερικών προσφύγων.

Οι περικοπές αυτές άφησαν τρία εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς καμία απολύτως πρόσβαση στη στοιχειώδη ιατρική περίθαλψη. Ο ΠΟΥ προσπαθεί να βρει 60 εκατομμύρια για να χρηματοδοτήσει τα κέντρα του στο Ιράκ, αλλά μέχρι στιγμής έχει συγκεντρώσει μόνο 5,1 εκατομμύρια.

«Ο κόσμος δεν έχει εμβολιαστεί, πολλοί υποφέρουν από υποσιτισμό, έχουν ψυχολογικά προβλήματα εξαιτίας του πολέμου», λέει η Μισέλ Γκέιερ, στέλεχος του ΠΟΥ. «Η διεθνής κοινότητα και ο Οργανισμός αντιμετωπίζουμε έκτακτες ανάγκες χωρίς προηγούμενο. Ποτέ δεν είχαμε τα κονδύλια να χρηματοδοτήσουμε 100% τα προγράμματά μας, αλλά ραγίζει η καρδιά μας όταν πρέπει να διακόψουμε την περίθαλψη για 3 εκατομμύρια ανθρώπους.

«Δεν θα υπάρχει πρόσβαση σε έκτακτα χειρουργεία για τραύματα πολέμου από σφαίρες ή θραύσματα, δεν θα υπάρχει περίθαλψη για τα παιδιά και για τις έγκυες, δεν θα υπάρχει επίβλεψη για μεταδοτικές ασθένειες. Μια ολόκληρη γενιά παιδιών θα είναι απροστάτευτα λόγω του μη εμβολιασμού τους».

Στην άλλη κρίση, τη διατροφική, το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων (WFP) μείωσε τις μερίδες φέτος για 1,6 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες. Οι πιο ευάλωτοι που ζουν στον Λίβανο έχουν τώρα στη διάθεσή τους μόνο 13 δολάρια τον μήνα για τρόφιμα και είναι ευάλωτοι στην προπαγάνδα εξτρεμιστών, που υπόσχονται αμέριστη βοήθεια με ανταλλάγματα.

Ίδια είναι η κατάσταση και σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Από τις αρχές του χρόνου το WFP έχει περικόψει δύο φορές τις μερίδες των τροφίμων για τους πρόσφυγες σε δυο καταυλισμούς στην Κένυα, καθώς και για τους Σουδανούς εκτοπισμένους στην Ουγκάντα. 

Η πείνα, λέει η Ντίνα ελ Κασάμπι, εκπρόσωπος του WFP στο Κάιρο, αναγκάζει τους πρόσφυγες να πάρουν επικίνδυνες αποφάσεις, όπως να επιστρέψουν στη Συρία ή να ξεκινήσουν το ταξίδι για την Ευρώπη.

«Είναι μια απελπιστική κατάσταση για τις οικογένειες. Τις τελευταίες εβδομάδες στον Λίβανο και την Ιορδανία πολλοί πρόσφυγες με ρωτούν τι να κάνουν για να επιβιβαστούν σε αυτά τα πλοία για την Ευρώπη και άλλοι σκέφτονται να επιστρέψουν στις εμπόλεμες ζώνες. Όσο η κρίση αυτή συνεχίζεται κάνουμε όλο και περισσότερες περικοπές. Μητέρες μού λένε ότι έχουν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους και ζουν τώρα σε παραπήγματα στην ύπαιθρο γιατί τα χρήματα για το ενοίκιο πάνε στην αγορά τροφίμων…».

Το πρόγραμμα βρίσκεται σε οικονομική κρίση από τις αρχές του χρόνου και του λείπουν ήδη 149 εκατομμύρια για να βοηθήσει τους Σύρους πρόσφυγες τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο.

«Όταν δεν έχουμε χρήματα και για φάρμακα και για τρόφιμα», λέει η Φατμέ, πρόσφυγας από τη Συρία στον Λίβανο, «δένω μαντίλια γύρω από τις κοιλιές των παιδιών μου τη νύχτα, για να μην ξυπνάνε με πόνο στο στομάχι από την πείνα». 

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) επισημαίνει ότι πολλοί αποφασίζουν να κάνουν το ταξίδι για την Ευρώπη επειδή η κατάσταση γι’ αυτούς έχει επιδεινωθεί ραγδαία στη Μέση Ανατολή. 

Στα ελληνικά νησιά, λέει η εκπρόσωπός της για τη νότια Ευρώπη Καρλότα Σάμι, συναντούν πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να φύγουν από την πείνα και την έλλειψη περίθαλψης.

«Αναφέρουν τις περικοπές στις μερίδες του φαγητού και την έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος. Συναντήσαμε πολλούς που υποφέρουν από χρόνιες ασθένειες ή έχουν άρρωστα παιδιά. Ένας Σύρος είχε μια σφαίρα στο στομάχι και ταξίδεψε από την Τουρκία με την ελπίδα να χειρουργηθεί στη Γερμανία. Υπέφερε αφόρητα πολύ». 

Ο Γκουτιέρες ελπίζει να γίνουν γρήγορα αλλαγές στο σύστημα. «Είναι μια δραματική κατάσταση», λέει, «διότι όταν οι Σύροι δεν μπορούν να εργαστούν νόμιμα πουθενά (επομένως δεν μπορούν να συντηρηθούν μόνοι τους) και η βοήθεια δεν φθάνει, τότε αυτός είναι ένας από τους λόγους που μετακινούνται βόρεια…

«Εάν δει κανείς τον προϋπολογισμό για τις ανθρωπιστικές επιχειρήσεις παγκοσμίως είναι από 20 δισ. έως 30 δισ. δολάρια. Δεν ξέρω ούτε για μια διάσωση μεσαίας τράπεζας που να μην κόστισε περισσότερα λεφτά. Τον να μη δαπανήσουμε περισσότερα στην ανθρωπιστική βοήθεια όχι μόνο είναι κακή στρατηγική, αλλά κυρίως είναι στρατηγική αυτοκτονίας».