Η μάχη που έδινε με την κατάθλιψη και τα σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα ήταν διαρκής, ενώ ο πιο κοντινός του άνθρωπος ήταν ο αδελφός του ο Τεό, στον οποίο έκανε κατά καιρούς μέσα από τα γράμματα του τις πιο βαθιές εξομολογήσεις για τους εσωτερικούς δαίμονες που τον κατέτρεχαν και με τους οποίους έπρεπε να πολεμήσει.
Με αφορμή την επέτειο του θανάτου του, στις 29 Ιουλίου το 1890, παραθέτουμε μία από αυτές τις σπαραχτικές επιστολές.
Ιούλιος 1880 …
Η αλήθεια είναι πως πότε κέρδιζα το ψωμί μου και πότε με τάιζε από συμπόνια κανένας φίλος, έζησα όπως μπόρεσα, άλλοτε καλά και άλλοτε άσχημα, όπως έρχονταν τα πράγματα, η αλήθεια είναι πως έχασα την εμπιστοσύνη πολλών ανθρώπων, πως τα οικονομικά μου βρίσκονται σε αξιοθρήνητη κατάσταση, πως το μέλλον μου είναι αρκετά σκοτεινό, πως μπορούσα να κάνω κάτι καλύτερο, πως έχασα καιρό κερδίζοντας το ψωμί μου, πως οι μελέτες μου βρίσκονται κι αυτές σ’ αρκετά αξιοθρήνητη κι απελπιστική κατάσταση, και πως μου λείπουν πολλά, αφάνταστα περισσότερα απ’ όσα έχω.
Αυτό όμως σημαίνει ξεπεσμό και πως δεν κάνω τίποτα; Ίσως πεις: μα γιατί δε συνέχισες τις σπουδές σου, όπως θα θέλαμε, πηγαίνοντας στο Πανεπιστήμιο; Τούτο μονάχα θα σου απαντήσω: θέλεις πολλά λεφτά γι’ αυτό – κ’ εξάλλου η σταδιοδρομία αυτή δεν Τούτο μονάχα θα σου απαντήσω: θέλεις πολλά λεφτά γι’ αυτό – κ’ εξάλλου η σταδιοδρομία αυτή δεν είναι πιο λαμπρή από κείνη που ακολουθώ σήμερα. Μα πρέπει να συνεχίσω τον δρόμο που πήρα – αν δεν κάνω τίποτα, αν δε μελετάω, αν δεν ερευνώ πια, είμαι χαμένος.
Αλίμονο, τότες, σε μένα…
