Το 2020 στις ΗΠΑ

Στις αρχές του 2020 ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ήταν πολιτικά ισχυρός.  Η αμερικανική οικονομία είχε τη χαμηλότερη ανεργία των τελευταίων 50 ετών, πιέζοντας τους εργατικούς μισθούς προς τα επάνω.  Τα αμερικανικά χρηματιστήρια είχαν κάνει μεγάλη ανοδική πορεία.  Καθώς σε καιρό ειρήνης και ασφάλειας οι ψηφοφόροι τείνουν  να θεωρούν την οικονομία ως το σημαντικότερο ζήτημα, η επανεκλογή του Τραμπ έμοιαζε αρκετά πιθανή, παρότι στις δημοσκοπήσεις η δημοτικότητά του δεν ξεπερνούσε συνήθως το 45%.

Η αποτυχημένη προσπάθεια των Δημοκρατικών να καθαιρέσουν τον Τραμπ από την προεδρία ενίσχυσε τη θέση του.  Η Βουλή των Αντιπροσώπων, που ελεγχόταν από τους Δημοκρατικούς, ψήφισε στα μέσα Δεκεμβρίου 2019 υπέρ της παραπομπής του για σκανδαλοθηρία σε συνεργασία με την κυβέρνηση της Ουκρανίας σε βάρος του Χάντερ Μπάιντεν, γιου του Τζο.  Στη συνέχεια ωστόσο καθυστέρησε έναν μήνα να παραδώσει τα άρθρα της παραπομπής στη Γερουσία, δημιουργώντας υπόνοιες ότι ήθελε η δίκη να γίνει όσο το δυνατόν πιο κοντά στις φετινές εκλογές.  Στη Γερουσία, που ελεγχόταν από τους Ρεπουμπλικανούς, θα χρειαζόταν να ψηφίσουν υπέρ τα δύο τρίτα για να καθαιρεθεί ο πρόεδρος.  Μετά την προβλέψιμη αθώωσή του από τη ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στη Γερουσία, για πρώτη φορά σε όλη την προεδρία του η δημοτικότητά του ξεπέρασε το 46% και έφτασε το 49%.

Οι προκριματικές εκλογές των Δημοκρατικών πάντως δεν πήγαν όπως ήλπιζε ο Τραμπ, που θεωρούσε τον πολύ αριστερό Μπέρνι Σάντερς ως τον ιδανικό αντίπαλό του.   Όταν ο Σάντερς πήγε πολύ καλά στις πρώτες δύο προκριματικές, ο ηγετικός μαύρος πολιτικός Τζιμ Κλάιμπορν παρακίνησε τους μαύρους της Νότιας Καρολίνας (60% των ψηφοφόρων των Δμοκρατικών) να ψηφίσουν τον Τζο Μπάιντεν  ως καταλληλότερο να νικήσει τον Τραμπ τον Νοέμβριο.  Μετά τη νίκη του κεντρώου Μπάιντεν στη Νότια Καρολίνα αποσύρθηκαν από την κούρσα οι άλλοι δύο κεντρώοι υποψήφιοι Πιτ Μπούτετζετζ και Έιμι Κλόμπουσαρ, ώστε να επικρατήσει ο Μπάιντεν έναντι του Σάντερς.

Η πανδημία που ξέσπασε τον Μάρτιο 2020 υπονόμευσε την προοπτική επανεκλογής του Τραμπ.  Πρώτον, προκάλεσε σημαντική οικονομική ύφεση.  Δεύτερον, η πανδημία χρειαζόταν ενωτικό πρόεδρο, ενώ ο πολιτικός λόγος του Τραμπ είναι έντονα διχαστικός.  Τρίτον, η κυβέρνηση Τραμπ χειρίστηκε την πανδημία χειρότερα από τις περισσότερες άλλες αναπτυγμένες χώρες.

Όταν σειρά σκοτωμών μαύρων από αστυνομικούς προκάλεσε τις χειρότερες ταραχές στις ΗΠΑ μετά το 1968, ο Τραμπ άδραξε την ευκαιρία να αναβιώσει τη διχαστική ρητορική του.  Πολλοί Δημοκρατικοί της αριστερής πτέρυγας του κόμματος υιοθέτησαν έντονη αντι-αστυνομική ρητορική δίνοντας την ευκαιρία στον Τραμπ να παρουσιασθεί ως ο υπέρμαχος του νόμου και της τάξης.  Ο Μπάιντεν ωστόσο απέφυγε να τοποθετηθεί συλλήβδην ενάντια στις αστυνομικές.  

Το καλοκαίρι του 2020 ο Μπάιντεν κράτησε χαμηλό προφίλ, θέλοντας να δώσει στις εκλογές του Νοεμβρίου τον χαρακτήρα δημοψηφίσματος υπέρ ή κατά του Τραμπ και όχι επιλογής μεταξύ Τραμπ και Μπάιντεν.   Σε αυτό τον βοήθησε η ενίοτε αυτοκαταστροφική ικανότητα του Τραμπ να στρέφει τα φώτα της δημοσιότητας επάνω του, όπως για παράδειγμα όταν αρνείτο συστηματικά να καταγγείλει ρατσιστικές οργανώσεις.
Τον Σεπτέμβριο απεβίωσε η Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, το σπουδαίο κεντροαριστερό μέλος του εννεαμελούς Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ.  Αμέσως ο Τραμπ διόρισε την Έιμι Κόνι Μπάρετ στη θέση της.

 Η Γερουσία επικύρωσε τον διορισμό λίγο πριν τις εκλογές, παρότι το 2016 με την ίδια ρεπουμπλικανική ηγεσία είχε αρνηθεί να επικυρώσει διορισμό στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ από τον πρόεδρο Ομπάμα σε έτος προεδρικών εκλογών.  Το ιστορικό προηγούμενο πάντως ευνοούσε τους Ρεπουμπλικανούς.  Σε όλον τον 19ο αιώνα όποτε διόριζε ο πρόεδρος σε εκλογικό έτος, η Γερουσία επικύρωνε τον διορισμό εφόσον ελεγχόταν από το ίδιο κόμμα και αρνείτο να επικυρώσει εφόσον ελεγχόταν από το αντίπαλο κόμμα.  Τρεις πρόεδροι μάλιστα έκαναν διορισμούς που επικυρώθηκαν ακόμα και μετά τις ήττες τους στις προεδρικές εκλογές.

Ακολούθησαν οι εκλογές του Νοεμβρίου, τις οποίες νίκησε ο Μπάιντεν επικρατώντας οριακά στις πολιτείες Νεβάντα, Αριζόνα, Γεωργία, Πενσιλβάνια, Μίσιγκαν και Ουισκόνσιν.  Ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του επιδίωξαν να ανατρέψουν το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών κάνοντας δεκάδες προσφυγές σε πολιτειακά και ομοσπονδιακά δικαστήρια.  Όλες οι προσφυγές ωστόσο απορρίφθηκαν, ενίοτε από ομοσπονδιακούς δικαστές που διόρισε ο ίδιος ο Τραμπ, λόγω έλλειψης στοιχείων για νοθεία σημαντικής κλίμακας.  Δύο προσφυγές έφτασαν στο Ανώτατο Δικαστήριο  των ΗΠΑ, που τις απέρριψε ομόφωνα με συνοπτικότατες διαδικασίες, παρότι 6 από τα 9 μέλη του διορίσθηκαν από ρεπουμπλικανούς προέδρους και τρία από αυτά από τον Τραμπ.  Οι ΗΠΑ παραμένουν κράτος δικαίου.  Πάντως οι προσπάθειες του Τραμπ θα συνεχίσουν ως τις 6 Ιανουαρίου, όταν θα κληθούν να επικυρώσουν την εκλογή του Μπάιντεν από το Εκλεκτορικό Κολλέγιο τα δύο σώματα του Κογκρέσου.

Οι Ρεπουμπλικανοί έχασαν μεν την προεδρία των ΗΠΑ, πήγαν όμως καλύτερα σε χαμηλότερα αξιώματα.  Μείωσαν την πλειοψηφία των Δημοκρατικών στη Βουλή των Αντιπροσώπων με αποτέλεσμα να έχουν σοβαρές ελπίδες να κερδίσουν τον έλεγχο του σώματος στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου 2022.  Συνεχίζουν να ελέγχουν την πλειοψηφία των πολιτειακών κοινοβουλίων.  Είναι πιθανό να διατηρήσουν τον έλεγχο της Γερουσίας, εφόσον κερδίσουν τουλάχιστον μία από τις δύο έδρες της Γεωργίας που διακυβεύονται στις επαναληπτικές εκλογές στις 5 Ιανουαρίου.  Ο αμερικανικός λαός παραμένει βαθιά διχασμένος σε δύο περίπου ίσες παρατάξεις.

*Ο κ. Χαράλαμπος Παπασωτηρίου είναι Πρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.