Αρχαιολόγοι εναντίον Μενδώνη για τα μουσεία – «Καταστροφικό το σχέδιο νόμου»

Ξεκίνησε η συζήτηση στις αρμόδιες επιτροπές της Βουλής για τα δημόσια μουσεία και τη μετατροπή τους σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. Το νομοσχέδιο συνάντησε την καθολική αντίδραση των αρχαιολόγων και των κομμάτων της αντιπολίτευσης. 

Η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη μιλώντας στη Διαρκή Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής αναφορικά με το νομοσχέδιο για την μετατροπή των πέντε μεγάλων μουσείων της χώρας σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, δήλωσε πως στοχεύει στον εκσυγχρονισμό τους, «στην ανάγκη για αλλαγή στον τρόπο διοίκησης των συγκεκριμένων δημόσιων μουσείων, καθώς και της διεύρυνσης των δραστηριοτήτων και δράσεων τους στο πλαίσιο πάντα των δημόσιων πολιτικών, που χαράσσει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και της αρχαιολογικής νομοθεσίας».

Όπως σημείωσε η Υπουργός: «Ο εκσυγχρονισμός δεν είναι μια φάση ή ένα στάδιο ανάπτυξης. Είναι μια διαρκής κοινωνική διεργασία. Προϋποθέτει ότι οι υπάρχουσες μορφές κοινωνικής οργάνωσης είναι και παραμένουν ανοιχτές, επιτρέπουν μεταβολές, προσαρμογές και διεύρυνση των ρυθμιστικών δυνατοτήτων σε όλους τους τομείς και ιδιαίτερα στον πολιτισμό. Άποψη των οπαδών της οπισθοδρόμησης και της ήσσονος προσπάθειας στον πολιτισμό ήταν και παραμένει ότι μπορούμε να ακολουθήσουμε εύκολους δρόμους ή να μην καταβάλλουμε προσπάθεια για ανάπτυξη ή αλλαγή, μένοντας επί της ουσίας στάσιμοι και αδρανείς. Σε αυτό άλλωστε αφορά και το σχόλιο ότι τολμάμε να αλλάξουμε τη μουσειακή πολιτική μετά από 150 χρόνια. Μετά από 150 χρόνια τολμούμε να κάνουμε αλλαγές. Σε άλλη περίπτωση θα επρόκειτο για μια αντίληψη που δεν συμβιβάζεται με τη σύγχρονη διεθνή και ευρωπαϊκή πραγματικότητα. Σε καμία περίπτωση δεν συμβιβάζεται με μας, και με την Ισχυρή Ελλάδα, που επιθυμούμε».

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εξέδωσε ανακοίνωση σε απάντηση όσων ακούστηκαν από την Υπουργό Λίνα Μενδώνη στη Βουλή

Αναλυτικά η ανακοίνωση του ΣΕΑ 

Ποιους εννοεί, λοιπόν, η Υπουργός, «κατ’ επίφαση επιστημονικούς συλλόγους» ή –σε προηγούμενη ομιλία της- «φερόμενους αρχαιολόγους»;

Στην προσπάθειά της να υπερασπιστεί το καταστροφικό σχέδιο νόμου του ΥΠΠΟΑ, που διαλύει την Αρχαιολογική Υπηρεσία, αποσπά από αυτήν τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά δημόσια Μουσεία, τα μετατρέπει σε κυβερνητικά υποχείρια και παραδίδει την διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς σε κυβερνητικά διορισμένα ΔΣ, η Υπουργός Πολιτισμού Στυλιανή Μενδώνη στη Βουλή, εμφανώς εκνευρισμένη και ανήσυχη για τις αντιδράσεις στον χώρο του πολιτισμού, προέβη σε μια σειρά χαρακτηρισμούς για όσους αντιδρούν στις καταστροφικές προθέσεις της.

Συγκεκριμένα, μίλησε για «οπαδούς της οπισθοδρόμησης και της ήσσονος προσπάθειας στον πολιτισμό», «προσκολλημένους στα στερεότυπα και στην ιδεολογία της εσωστρέφειας του Πολιτισμού», για «συντεχνιακή νοοτροπία» και για «κατ΄ επίφαση επιστημονικούς συλλόγους».

Αλήθεια, θεωρεί η Υπουργός «οπαδούς της οπισθοδρόμησης» το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης που πήρε απόφαση με την οποία ζητά να αποσυρθεί αυτό το σχέδιο νόμου;

Επίσης, θεωρεί «οπαδούς της ήσσονος προσπάθειας» τους 487 πανεπιστημιακούς, ακαδημαϊκούς, μελετητές και μελετήτριες από τα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, που με ενυπόγραφη επιστολή τους ζήτησαν από τον Πρωθυπουργό να μην περάσει αυτό το σχέδιο νόμου; Μπορεί η Υπουργός να αμφισβητήσει την επάρκεια επιστημόνων από τα πανεπιστήμια του αμερικανικού Ivy League (Princeton, Harvard, Brown, Dartmouth, Pennsylvania, Cornell), το Berkeley, τη Σορβόννη, τη Χαϊδελβέργη, την Οξφόρδη, το Cambridge;

Ή πιστεύει ότι μέλη σε 14 Ακαδημίες, άνθρωποι που δραστηριοποιούνται σε 229 επιστημονικούς φορείς του κόσμου και αντιτίθενται στα σχέδιά της, είναι «προσκολημμένοι στα στερεότυπα και στην ιδεολογία της εσωστρέφειας στον πολιτισμό»;

Μήπως έχουν «συντεχνιακή νοοτροπία» οι 119 αρχαιολόγοι της χώρας, συνταξιούχοι και πρώην στελέχη της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, πρώην Διευθυντές και Γενικοί Διευθυντές του ΥΠΠΟΑ, που υπέγραψαν επιστολή για να υπερασπιστούν τα δημόσια Μουσεία;

Αντιθέτως, πολύ καλά γνωρίζει η Υπουργός ότι οι ελάχιστοι που υπερασπίζονται δημόσια την πολιτική της είναι αυτοί που αναμένουν μια θέση στα νέα Διοικητικά Συμβούλια που εισάγονται με τον νόμο αυτόν!

Άραγε, ήταν και η ίδια η τωρινή Υπουργός «οπαδός της οπισθοδρόμησης» το 2005, όταν –από άλλη θέση και από άλλο κομματικό φορέα- έπαιρνε δημόσια θέση ενάντια στην αυτονόμηση των δημόσιων Μουσείων και την μετατροπή τους σε ΝΠΔΔ με διορισμένα ΔΣ, όταν εκ μέρους της ΝΔ το εισηγούνταν ο τότε υφυπουργός Πέτρος Τατούλης;

Πότε έλεγε αλήθεια η Υπουργός, σήμερα στη Βουλή που παρουσίασε τα πέντε μεγάλα δημόσια Μουσεία ως μουσεία όπου «ο χρόνος έχει παγώσει εδώ και κάποιες δεκαετίες», ή όταν στον πρόλογο της πρόσφατης περιοδικής έκθεσης του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, πριν μόλις λίγους μήνες, έγραφε ότι το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης έχει αναδειχθεί «σε ένα από τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα μουσειακά ιδρύματα, αλλά και σε ένα από τα δυναμικότερα κέντρα πολιτισμού, γραμμάτων και τεχνών, όχι μόνο της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας, αλλά ολόκληρης της χώρας»;

Ή μήπως απλώς ονομάζει «συνδικαλιστικό κίνητρο» και «οπισθοδρόμηση» την ευσυνειδησία και την αγάπη για την πολιτιστική κληρονομιά των μελών του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, επιστημόνων, που υπηρετούν στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, ακολουθώντας τις επιταγές του Συντάγματος και τα διδάγματα της αρχαιολογικής επιστήμης;

Στο τέλος της ομιλίας της η Υπουργός αναφέρθηκε, χωρίς αιδώ, και στο θέμα της Συλλογής Στερν. Δεν χρειάζεται να της υπενθυμίσουμε ότι ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων έχει πλήρως δικαιωθεί σε όσα είπε εξαρχής την κατάπτυστη συμφωνία: ότι πρόκειται για μια σκανδαλώδη υπόθεση νομιμοποίησης μιας αρχαιοκαπηλικής συλλογής, που βαφτίζεται «επαναπατρισμός», με ενεργή εμπλοκή της ίδιας της Υπουργού που προέβη σε μυστικές διαπραγματεύσεις για αποδεδειγμένα προϊόντα αρχαιοκαπηλικής δραστηριότητας.

Θα θέλαμε να θυμίσουμε, όμως, στην Υπουργό ότι την περασμένη Δευτέρα 23/1, η Ιταλία υποδέχτηκε 60 κλεμμένες αρχαιότητες που επιστράφηκαν από τις ΗΠΑ, στο πλαίσιο έρευνας της Εισαγγελίας της Ν. Υόρκης σε ιδιώτες συλλέκτες, σε συνεργασία βέβαια με την ιταλική κυβέρνηση. Είναι ακριβώς η πάγια πρακτική, που η Υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας επέλεξε να μην υιοθετήσει ειδικά για την συλλογή του ιδιώτη πολυεκατομμυριούχου Λ. Στερν, παρότι γνώριζε πολύ καλά ότι πρόκειται για προϊόντα αρχαιοκαπηλίας και παράνομης διακίνησης τα οποία η Ελλάδα μπορούσε να κατάσχει και να επαναπατρίσει άμεσα.

Ποιους εννοεί, λοιπόν, η Υπουργός, «κατ’ επίφαση επιστημονικούς συλλόγους» ή –σε προηγούμενη ομιλία της- «φερόμενους αρχαιολόγους»; Κατ’ επίφασιν επιστήμονας ή φερόμενος αρχαιολόγος είναι ακριβώς εκείνος ή εκείνη που είναι έτοιμος να ποδοπατήσει την επιστημονική γνώση για να εξυπηρετήσει άλλα συμφέροντα. Πόσο μάλλον εκείνος και εκείνη που αντί να αφιερώσει την ζωή του στην προστασία των αρχαιοτήτων, επέλεξε να υπηρετεί από διάφορες πολιτικές θέσεις την καταστροφή αρχαιοτήτων και την απίσχναση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Θυμίζουμε το παρακάτω απόσπασμα κριτικής στο επιστημονικό της έργο από το μακρινό 1990/1: «Η κ. Μενδώνη συχνάζει εδώ και πολύ καιρό σε ακαδημαϊκούς χώρους και κύκλους, ώστε θα έπρεπε να έχει διδαχθεί πριν από όλα, τι επιβάλλει η επιστημονική αξιοπρέπεια και δεοντολογία». HOROS 8-9 (1990-1991), 214.