Διαφθορά: Δεν φταίει κανείς αν φταίνε όλοι

Ξεκινώντας τη συζήτηση για τη διαφθορά θα πρέπει εμείς οι ίδιοι οι πολίτες εξ αρχής να την απομακρύνουμε από γενικεύσεις, απλουστεύσεις και εύκολες αναλύσεις. Η διαφθορά δεν είναι ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζει οριζόντια το πολιτικό σύστημα και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση δομικό στοιχείο της πολιτικής, ακόμα και στον καπιταλισμό.

Στην Ελλάδα στο επίπεδο των πολιτικών κομμάτων, η διαφθορά είναι κάτι που μπορεί να αφορά σε μεγάλο βαθμό τα δύο κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία κατά τη μεταπολίτευση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι διεφθαρμένοι και οι άνθρωποι που τα ψήφιζαν ή όλοι όσοι συμμετείχαν σε αυτά από οποιαδήποτε θέση. Όταν συζητάμε λοιπόν για τη διαφθορά θα πρέπει να κλείνουμε την πίσω πόρτα που προσπαθούν κάποιοι εσκεμμένα να ανοίξουν, αυτή της συλλογικής ευθύνης.

Σε κάθε άλλη περίπτωση καταλήγουμε σε αβάσιμα και άκρως επικίνδυνα συμπεράσματα. Γιατί έτσι χωρίς να το καταλάβουμε έχουμε ποινικοποιήσει την ίδια την πολιτική.

Η διαφθορά δεν είναι ούτε κοινωνικό, ούτε και πολιτικό φαινόμενο. Η διαφθορά όπως τουλάχιστον ορίζεται κυρίαρχα, δεν αποτελεί δομικό στοιχείο του καπιταλισμού. Δομικό στοιχείο του καπιταλισμού είναι η εκμετάλλευση και αυτή δεν προϋποθέτει ούτε συνεπάγεται απαραίτητα διαφθορά, τουλάχιστον όπως προείπα με βάση την επικρατούσα αντίληψη για το τι είναι και τι συνιστά διαφθορά.

Αυτό δε σημαίνει φυσικά ότι ο καπιταλισμός δεν είναι υπεύθυνος για τη διαφθορά. Αν εξαλείψεις με έναν τρόπο τη διαφθορά ωστόσο, δεν θα εχεις τελειώσει με τον καπιταλισμό όπως επίσης αν τελειώσεις με τον καπιταλισμό, σύμφωνα και με την ιστορική εμπειρία, δεν θα έχεις απαραίτητα ξεμπερδέψει και με τη διαφθορά.

Φαινόμενα διαφθοράς ιστορικά υπήρξαν σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, σε όλα τα πολιτεύματα και όλα τα οικονομικά συστήματα. Υπάρχουν καπιταλιστικές χώρες με ελάχιστη διαφθορά και άλλες με πολύ μεγαλύτερη. Η διαφθορά έχει φυσικά ταξικό πρόσημο, αφού κατά κανόνα συγκροτείται και εν τέλει εξυπηρετεί τις οικονομικές ελίτ. Αυτό που αποκαλούμε μικρή διαφθορά και ενδεχομένως να αφορά ένα κομμάτι του λαού, είναι επίσης ένα κατασκεύασμα των κυρίαρχων για να εξασφαλίζουν στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό την κοινωνική συναίνεση γύρω από τις δικές τους πρακτικές.

Είναι κοινά αποδεκτό, ότι το ελληνικό κράτος σχεδόν από τη σύσταση του είχε ως συγκροτητικό του στοιχείο τη διαφθορά. Το γεγονός αυτό ωστόσο έχει συγκεκριμένους υπεύθυνους, συγκεκριμένους συμμέτοχους, αλλά και πολύ συγκεκριμένους χαμένους και κερδισμένους. Δεν είναι η Ελλάδα γενικά και αόριστα μια διεφθαρμένη χώρα.

Ο πάλαι ποτέ δικομματισμος σε επίπεδο ηγεσίας αποδεδειγμένα πλέον ανεχόταν, συγκάλυπτε και συμμετείχε σε φαινόμενα διαφθοράς. Η κυβέρνηση Σημίτη ωστόσο ήταν η πλέον διεφθαρμένη κατά την περίοδο της μεταπολιτευσης. Ο ένας υπουργός μετά τον άλλον, με στοιχεία και δικαστικές αποφάσεις πλέον, εμπλέκονταν σε σκάνδαλα εκατομμυρίων. Σκάνδαλα που όχι μόνο ωφέλησαν οικονομικά συγκεκριμένους ανθρώπους αλλά ζημίωσαν το σύνολο του ελληνικού λαού.

Και δεν είναι ούτε τυχαία ούτε αθώα η προσπάθεια κάποιων να αναγάγουν τη διαφθορά σε κοινωνικό φαινόμενο και να τη διαχύσουν στο σύνολο της κοινωνίας. Είναι η λογική της συλλογικής ευθύνης σύμφωνα με την οποία φταίνε όλοι και δεν φταίει κανείς. Στην ίδια περίπου λογική κινείται όμως και η άποψη σύμφωνα με την οποία διαφθορά θα υπάρχει όσο υπάρχει καπιταλισμός. Και σε αυτή την εκδοχή η διαφθορά δεν αφορά κάποιον συγκεκριμένα αφού αφορά ένα ολόκληρο σύστημα.

Τα φαινόμενα διαφθοράς έχουν λοιπόν πάντα πολύ συγκεκριμένους υπεύθυνους. Και για αυτόν ακριβώς τον λόγο πρέπει πάντα να καταλογίζεται η ευθύνη με πολύ συγκεκριμένο τρόπο. 

 

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr