"Ο μακαρίτης σιχαινόταν το κουτσομπολιό": Ένα βιβλίο για το θάνατο του Μαγιακόφσκι

Για μερικούς, το τέλος μοιάζει με σημάδι: πέθανε η επαναστατική ουτοπία. 

Υπάρχει όμως και ο χορός των Φιλισταίων: αυτοκτόνησε επειδή είχε σύφιλη· επειδή ήταν εξουθενωμένος από τους φόρους· επειδή μ’ αυτόν τον τρόπο θα εκτοξεύονταν οι πωλήσεις των βιβλίων του. Υπάρχει επίσης η αμηχανία κι ο εκνευρισμός της νομενκλατούρας απέναντι σ’ αυτόν τον «ανόητο, μικρόψυχο θάνατο», ασύμβατο με την κρατική αγαλλίαση. 

Μα τι συνέβη στην πραγματικότητα στο μικροσκοπικό δωμάτιο μιας κομμουνάλκας, όπου ο Μαγιακόφσκι είχε μπει παρέα με την ερωμένη του; Μελετώντας με ακρίβεια και πάθος τις μαρτυρίες των συγχρόνων του, τις εφημερίδες της εποχής, τα ντοκουμέντα που ανασύρθηκαν από τα αρχεία μετά το 1991, καταρρίπτοντας διάφορες γραφικές εικασίες, η Σερένα Βιτάλε ανασκευάζει με δεξιοτεχνία αυτό που ακόμα και σήμερα θεωρείται, στη Ρωσία, ένα από τα μεγάλα μυστήρια της σοβιετικής εποχής – ήταν στ’ αλήθεια αυτοκτονία; Ένα μοναδικό μυθιστορηματικό χρονικό που αποτίνει φόρο τιμής στον Μαγιακόφσκι. 

«Ένα παθιασμένο βιβλίο με το οποίο μια ευφυής μελετήτρια της εποχής και δεινή ερευνήτρια των μαρτυριών, αναδιατάσσει τις συνθήκες της αυτοκτονίας του Μαγιακόφσκι –ήταν άραγε αληθινή αυτοκτονία;– και συγχρόνως ανακαλεί την εφιαλτική περίοδο του σταλινικού τρόμου. Με πόση ψυχολογική λεπτότητα σχεδιάζει τη φιγούρα του αγαπημένου και σπιλωμένου ποιητή, του υπερόπτη και τρυφερού, του ανυπόμονου και συμπονετικού […] και με πόση αφηγηματική σοφία περιγράφει ό,τι προηγήθηκε εκείνου του τραγικού πρωινού!» 

 GIORGIO MONTEFOSCHI, Corriere della Sera 

 «Το δραματικό αυτό γεγονός δίνει τη δυνατότητα στη Σερένα Βιτάλε να ξετυλίξει ένα πλήθος αφηγηματικών ιστών, από μετάξι κι αγκαθωτό σύρμα, και της επιτρέπει να συνθέσει μια “νεκρογραφία” που έχει τη δύναμη της καλύτερης βιογραφίας. Ένα θαυμαστό δείγμα μοντάζ που θυμίζει Αϊζενστάιν, μια αφήγηση ανήσυχη και υβριδική…» 

 VALERIO MAGRELLI, La Repubblica 

 «Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός στη ρωσική λογοτεχνία για να εκτιμήσει τα βιβλία της Σερένα Βιτάλε, την ποιότητα της γραφής της, το κριτικό και αφηγηματικό της ταλέντο. Εδώ καταπιάνεται με τον Μαγιακόφσκι και, παίρνοντας τον τίτλο από τη διαθήκη του ποιητή, σκοπεύει να τη σεβαστεί απαλλάσσοντάς τον από τις κακοήθειες και όχι μόνο απ’ αυτές». 

LORENZO MONDO, Tuttolibri – La Stampa

Ο μακαρίτης σιχαινόταν το κουτσομπολιό

Σερένα Βιτάλε

Καστανιώτης

Μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδη, Αλέξης Πάρνης