Τα βασανιστήρια του "πατέρα"

Του Πέτρου Γκάτζια

Μάιος του 1968, με τη Γαλλία να βράζει από τη φοιτητική εξέγερση, ο στρατηγός Ντε Γκολ, ως πρόεδρος της Γαλλίας, φθάνει στη Γερμανία. Μέσα στο πρόγραμμα της επίσκεψης είναι και η επιθεώρηση των γαλλικών στρατευμάτων, που σταθμεύουν στο Μπάντεν-Μπάντεν. Διοικητής, ο στρατηγός Ζακ Εμίλ Μασού, μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ο οποίος αργότερα θα αναλάβει την ευθύνη για τα βασανιστήρια που έκαναν οι άνδρες του στη διάρκεια του πολέμου στην Αλγερία, σχεδόν δέκα χρόνια νωρίτερα.

Ο ίδιος επαναλάμβανε συχνά: «Είμαι στρατιώτης, υπακούω σε διαταγές!» Ήταν επίσης και πιστός οπαδός του Ντε Γκολ, σε τέτοιο σημείο που είχε απειλήσει με πραξικόπημα σε περίπτωση που ο στρατηγός δεν καταλάμβανε την εξουσία το 1958.

Φέρεται μάλιστα να είχε πει στον ίδιο: «Δώστε μου δύο μεραρχίες και αύριο θα παίρνετε το πρωινό σας στο Σεν Ζερμέν». Ο στρατηγός Ντε Γκολ αναρριχήθηκε τελικά στην εξουσία, με νόμιμο τρόπο και βέβαια χωρίς τη βοήθεια του Μασού, για τον οποίο δεν έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση. Παρ’ όλα αυτά δεν έκανε τίποτα για να ανακόψει την ανοδική του πορεία.

Για πολλά χρόνια, στη Γαλλία, αυτός ο ψηλόλιγνος άνδρας με το μουστακάκι και το στραβό χαμόγελο ήταν ένας ήρωας. Το 1957, όμως, φθάνει στο Αλγέρι με το επίλεκτο σώμα των αλεξιπτωτιστών του και για να εξοντώσουν τις αντάρτικες ομάδες κάνουν βασανιστήρια. Δεκάδες άνθρωποι, ακόμη και άμαχοι βρίσκουν φριχτό θάνατο, απ’ αυτούς τους στρατιώτες που λατρεύονται σαν ήρωες στη Γαλλία και αποκαλούν τον διοικητή τους «Ο πατέρας των αλεξιπτωτιστών».

Παρά τις καταγγελίες για τις φρικαλεότητες, ο φάκελος δεν ανοίγει επίσημα παρά μόνο το 2001, μετά την επιμονή γάλλων διανοουμένων. Ο Μασού, σε βαθύ γήρας πια, δηλώνει αρχικά άγνοια, αλλά τελικά αναλαμβάνει την ευθύνη. Η Αλγερία ήταν το σημείο – κλειδί για έναν άνθρωπο που όλη του την ζωή είχε μάθει να ζει και να πολεμά σαν ένας καλός – τουλάχιστον όπως πίστευε ο ίδιος – στρατιώτης.

Προερχόταν από στρατιωτική οικογένεια και ο πατέρας του υπήρξε αξιωματικός του πυροβολικού. Ωστόσο, όταν ο Μασού αποφοιτά το 1930 από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων επιλέγει να καταταγεί στο σκληροτράχηλο αποικιακό σύνταγμα, ξεκινώντας από την Σενεγάλη. Ακολουθεί το Μαρόκο, το Τόγκο, το Τσάντ.

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τον βρίσκει στην Αφρική και μετά την παράδοση της Γαλλίας συνεχίζει να μάχεται με τις Ελεύθερες Γαλλικές Δυνάμεις, μέχρι το τέλος του πολέμου. Το Σεπτέμβριο του 1945, προσγειώνεται στην τότε Ινδοκίνα και παίρνει μέρος στις σκληρές μάχες για την ανακατάληψη της Σαϊγκόν αλλά και περιοχών στα νότια της χώρας. Σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα, ως επικεφαλής της 10ης μεραρχίας αλεξιπτωτιστών φθάνει στην Αίγυπτο, στη διάρκεια της κρίσης του Σουέζ, με στόχο την κυριαρχία της διώρυγας.

Ένα χρόνο μετά τις αποκαλύψεις, ο Μασού πεθαίνει, στα 94 του, μόνος στο σπίτι του στην Γαλλία. Αμετανόητος, είχε προλάβει να γράψει στα απομνημονεύματά του, συμπυκνώνοντας τη λογική της αποικιοκρατίας: «Δεν φοβάμαι τον όρο βασανιστήρια. Σε πολλές περιπτώσεις ο γαλλικός στρατός ήταν αναγκασμένος να τα κάνει. Σε σύγκριση μ’ αυτά που έκαναν οι αντάρτες, μοιάζαμε περισσότερο με παιδιά χορωδίας».

HOTDOC Τεύχος 104 (B’ Ιούνιος 2016)