H Έλλη Παπακωνσταντίνου στο koutipandoras.gr: "Ελεύθεροι είναι όσοι έχουν την οικονομική δυνατότητα της ελευθερίας"

Με αφορμή την παράσταση, μιλήσαμε με την Έλλη Παπακωνσταντίνου για τον ατμοσφαιρικό χώρο της Ελευσίνας που στέκει γεμάτος μνήμες, για τις αξίες της Γαλλικής Επανάστασης, για την αναμέτρηση με τον σύγχρονο άνθρωπο και τον σημαντικό θεσμό του Φεστιβάλ Αθηνών. “Η επανάσταση εκδηλώνει την ανάγκη του ανθρώπου να διεκδικήσει δυναμική σχέση με την ιστορία, να παρέμβει, να νομοθετήσει με άλλο βλέμμα, να ανατρέψει τον ισχυρό”, μας είπε χαρακτηριστικά. 

Συνέντευξη στην Ηλέκτρα Ζαργάνη

Η παράσταση διεξάγεται στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας. Τι συμβολισμούς και ιδιαιτερότητες έχει αυτός ο χώρος και τι μνήμες “κουβαλάει”;

Η Ελευσίνα μου αρέσει πολύ και ο συγκεκριμένος χώρος είναι τρομερά ατμοσφαιρικός. Στέκει γεμάτος μνήμες πλάι στη θάλασσα. Είναι ένα παλιό Ελαιουργείο που τώρα ανήκει στην Εθνική Τράπεζα και μετατράπηκε σε χώρο τέχνης. Ενας χώρος τέχνης δίπλα ακριβώς στο εργοστάσιο των τσιμέντων ΤΙΤΑΝ, που μας θυμίζει την παρουσία ελαιώνων και πρασίνου στην Ελευσίνα.

Γιατί επιλέξατε μία παράσταση με θέμα τη Γαλλική Επανάσταση; Πιστεύετε ότι οι αξίες της έχουν εκπληρωθεί ή έχουν αναιρεθεί από τη σύγχρονη πραγματικότητα;

Η πραγματικότητα είναι πάντα συγκεκριμένη και την ίδια στιγμή ρευστή, ανοικτή. Έτσι θέλω να τη σκέφτομαι. Δεν είναι μια κατάσταση μόνιμη για την οποία ευθύνονται μόνο οι παρελθούσες αποφάσεις μας και οι κυβερνώντες. Την κάθε στιγμή κρίνονται οι μεγάλες ιδέες (Ισότητα-Ελευθερία-Αδελφοσύνη) της Γαλλικής Επανάστασης, μέσα μας, στην κάθε μέρα μας. Αυτό το σκεπτικό αναπτύσσει η παράσταση. Με αυτές τις ιδέες αναμετριούνται οι άνθρωποι της ταινίας, οι ηθοποιοί και το crew. Είναι σαν να αναμετριούνται με τον Μαρά και τον Ρουσώ και ενώ σε θεωρητικό επίπεδο τα καταφέρνουν, γιατί είναι politically correct , στην πράξη δεν τα πάνε καλά.

Ο σύγχρονος άνθρωπος “διψάει” ακόμα για ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη; Μπορούν να εκπληρωθούν αυτές οι αξίες στο πλαίσιο ενός τέτοιους κοινωνικού/ πολιτικού συστήματος;

Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, όταν έφυγα από το σπίτι μου στα 18, όταν ξαναγύρισα στην Ελλάδα μετά από χρόνια και ήρθα αντιμέτωπη με την υποκρισία γύρω μου, όταν οικογένειες μας κυβερνούν επί χρόνια, τι ισότητα να υπάρχει;

Ελεύθεροι είναι όσοι έχουν την …οικονομική δυνατότητα ..της ελευθερίας.

Όσο για την αδελφότητα και την αλληλεγγύη …επικρατεί η ανθρωποφαγία του κέρδους.

Αυτές οι αξίες υπάρχουν μόνο στο πλαίσιο που τις επαληθεύει- δηλαδή όταν άνθρωποι πιστεύουν στο κοινό τους μέλλον και μάχονται με το σώμα τους για τις ιδέες αυτές. Πιστεύω ότι είναι εφικτό, αλλά όχι ορατό.

Είναι η επανάσταση μία διαρκής διαδικασία, ένα διαρκές διακύβευμα των καιρών;

Δεν αντιμετωπίζω την Ιστορία ως ένα κλειστό «ω γέγονε, γέγονε.» Η επανάσταση αποτελεί μια βίαιη παρέμβαση στη παγιωμένη κατάσταση. Η επανάσταση εκδηλώνει την ανάγκη του ανθρώπου να διεκδικήσει δυναμική σχέση με την ιστορία, να παρέμβει, να νομοθετήσει με άλλο βλέμμα, να ανατρέψει τον ισχυρό. Είναι, όπως γράφει κι ο Β. Ουγκό, «μια ανανεωτική δύναμη για τον κάθε πολιτισμό». Δε νομίζω με αυτήν την έννοια ότι αποτελεί μια διαρκή διαδικασία/ «Υπάρχει καιρός να κάψεις και καιρός να φυλάξεις» θα πει ο Ντεμπόρ. Μου αρέσει αυτό το «υπάρχει καιρός», γιατί η επανάσταση είναι καιρικό φαινόμενο, ένα είδος πόλεμου που ανανεώνει τον πολιτισμό. Υπάρχουν φυσικά, παράγοντες που προετοιμάζουν και ευνοούν την επανάσταση. Οι θεωρητικοί, όπως ο Ρουσσώ για παράδειγμα, έγραψαν για τις μεγάλες ιδέες και προετοίμασαν την Γαλλική Επανάσταση, αλλά η Γαλλική Επανάσταση, θα συμβεί μόνο όταν ο άνθρωπος πεινάσει, όταν είναι απόλυτη Αναγκαιότητα η αλλαγή.

Σας θυμίζει κάτι αυτό; Εμένα, όχι. Πρώτα από όλα η εποχή μας δεν βρίσκει διέξοδο θεωρητικό, δεν διατυπώνει θα έλεγα ισχυρά θεωρητικά διακυβεύματα, έχουμε πέσει σε μια ιδεολογική «μαύρη τρύπα». Ο άνθρωπος είναι το λίπασμα της Ιστορίας. Ιστορία είναι το τώρα και το εδώ του καθενός από εμάς, είτε το ξέρουμε είτε όχι. Το θέμα είναι να αναγνωρίζουμε αυτή δυναμική σχέση με την καθημερινότητα. Κάθε άνθρωπος χωριστά μπορεί στην καθημερινότητά του να αλλάζει τα δεδομένα των άλλων με τη δράση του και μπορεί να προετοιμάζει χωρίς να το ξέρει μια μεγαλύτερη αλλαγή.

Χρησιμοποιείτε κείμενα του Μαρά, του Ρουσσώ, του Γκυ Ντε Μπορ. Πώς δένουν όλα αυτά μεταξύ τους και με την παράσταση;

Τα θεωρητικά κείμενα διαπλέκονται με τον καθημερινό λόγο. Το κοινό που θα έρθει στο Παλαιό Ελαιουργίο θα βρεθεί στο πλατώ των γυρισμάτων μιας ταινίας για την Γαλλική Επανάσταση με σκηνοθέτες και crew τους μαθητές του Επαγγελματικού Γυμνασίου Ελευσίνας. Εδώ, όλη η παράσταση φιλτράρεται μέσα από τα μάτια των εφήβων που συμμετέχουν στη ζωντανή μπάντα, τις χορογραφίες και τις σκηνές.

Οι θεατές παρακολουθούν τα γυρίσματα των σκηνών σε διαφορετικά locations στο μαγικό χώρο του Παλαιού Ελαιουργείου. Συμμετέχουν ακόμα ως κομπάρσοι, ως «λαός της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης» στον ήχο τη ταινίας. Είναι μια παράσταση ζωντανή και λαϊκή.

Όταν δε γυρίζονται σκηνές της ταινίας, οι ηθοποιοί -άνθρωποι με αδιέξοδα, αγωνίες και δυναμική σχέση με τα θέματα αυτά τα συζητούν στο τροχόσπιτό τους υποπίπτοντας πολλές φορές σε διασκεδαστικές (;) αντιφάσεις: μπορεί για παράδειγμα, να μιλούν πολιτικά ορθά για την αλληλεγγύη, και στον επόμενο τόνο να μη στηρίζουν την αδικημένη συνάδελφό τους από φόβο, μήπως χάσουν τη δουλειά τους. Ή επαυξάνουν υπέρ της ισότητας μέχρι να μπει στο τροχόσπιτό τους ένας μαθητής και τότε εξοργίζονται γιατί δεν είναι όλοι “ίσοι κι όμοιοι”.

Το κοινό παρακολουθεί τον μαγικό κόσμο του σινεμά και το πολύ πραγματικό παρασκήνιό του που δεν παύει να είναι ένας σκληρός επαγγελματικός χώρος σαν όλους τους άλλους.

Πόση αξία έχει για εσάς ο θεσμός του Φεστιβάλ Αθηνών; Πιστεύετε ότι έχει καταφέρει να αντέξει και να νικήσει την κρίση;

Το Φεστιβάλ Αθηνών είναι ο σημαντικότερος θεατρικός θεσμός στη χώρα μαζί με το Εθνικό Θέατρο. Σε εποχές κρίσης υπάρχει ο φόβος τα ιδιωτικά ιδρύματα να γίνουν ένα νέο θεατρικό κατεστημένο, ένα μονοπώλιο. Το Φεστιβάλ κι οι άλλοι δημόσιοι φορείς εγγυώνται τις ισορροπίες αυτές που είναι πολύ σημαντικές για την προάσπιση της ελευθερίας της έκφρασης.

Είναι ένας θεσμός που φέρνει παραδοσιακά την εγχώρια παραγωγή σε επαφή με αυτή του εξωτερικού δημουργώντας γόνιμες παραλληλίες και συσχετισμούς. Ναι, σαφώς έχει καταφέρει να αντέξει και τα σημάδια είναι πολύ καλά. Το αν θα νικήσει την κρίση θα φανεί από το αν θα αυξηθεί και το ενδιαφέρον του κοινού, αλλά και το πώς θα ανοίξει το φεστιβάλ στην πόλη. Θα φέρει μεγαλύτερο κοινό ο πλουραλισμός;

Πρωταγωνιστές της παράστασης είναι οι μαθητές του Επαγγελματικού Γυμνασίου Ελευσίνας. Πώς ήταν για εσάς αυτή η εμπειρία, της συνεργασίας με τα παιδιά;

Αυτή η περίοδος ας πούμε πως ήταν “περίοδος προετοιμασίας” για ό,τι ακολούθησε. Στα μάτια των μαθητών, του Νίκου, του Αργύρη, της Γωγούς, του Παναγιώτη και όλων των άλλων μαθητών, ξαναείδα τον κόσμο μου: έναν κόσμο αλαζονικό, κτητικό και υπερφίαλο. Άρχισα να σκέφτομαι τι σημαίνει “αποκλεισμός”, κυρίως όταν δεν υπάρχουν ορατές διαχωριστικές γραμμές. Πώς και κυρίως, ποιός βάζει αυτές τις γραμμές; Μια στιγμή, μήπως τις βάζω κι εγώ;

Σκέφτομαι την έννοια του πολίτη στη Δυτική κοινωνία. Υπάρχουν μη πολίτες; Οι πρόσφυγες που κατακλύζουν την Ευρώπη, τι είναι; Οι άστεγοι, οι ευαίσθητες ομάδες, οι νεόπτωχοι. Τι είναι όλα αυτά τα εκατομμύρια των ανθρώπων στην Ευρώπη που το καλύτερο που έχουν να κάνουν είναι να το βουλώσουν και παραμείνουν ανώνυμοι; Μια στιγμή, μήπως τους φοβάμαι κι εγώ;

Θέλησα να θυμηθώ -γιατί τις έχω ξεχάσει- τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης που θεμελίωσαν την αστική δημοκρατία: “ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη.” Τι σήμαιναν για αυτούς που τις εμπνεύστηκαν και πώς τις όριζαν και τι νόμους έφτιαχναν για να τις προασπίσουν; Άραγε, πώς συνδέεται (αν συνδέεται) ο σημερινός άνθρωπος με τις ιδέες αυτές;

Ποιες φράσεις του κειμένου θεωρείτε ότι αποτυπώνουν καλύτερα το νόημα της;

Να ζει κανείς ή να μη ζει… Για μένα το θέμα είναι «πως να ζει κανείς»; Πώς να ζει κανείς;

Έχετε σχέδια για το επόμενο διάστημα;

Μετά την πρεμιέρα της «Λουιζέττας» στις 22 Ιουνίου, έχω αρκετά εντατικό πρόγραμμα. Ένα ταξίδι στη Μάλτα για την προετοιμασία μιας σκηνοθεσίας μου για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα Μάλτας, Valetta 18, που θα ολοκληρωθεί σε βάθος χρόνου το καλοκαίρι του 18.

Επίσης, στις 7 Ιουλίου συμμετέχουμε με την παράσταση που παρουσιάσαμε στο περσινό Φεστιβάλ Αθηνών «Revolt Athens” στο διαγωνιστικό BE FESTIVAL της Μεγ. Βρετανίας

Και στις 10 Ιουλίου πρεμιέρα της παράστασης Stabat Parthenope στο πλαίσιο του φεστιβάλ Altofest της Νάπολης.

Ταυτόχρονα, προετοιμάζεται ένα λεύκωμα για τη δουλειά της ομάδας ODC που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νεφέλη μετά το καλοκαίρι.

Πληροφορίες: 

Η παράσταση θα έχει περιπατητικό χαρακτήρα, ενώ αποτελεί συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών με την Ελευσίνα 2021 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, και επιστέγασμα μιας ευρύτερης συνεργασίας της ομάδας ODC Ensemble με το Ειδικό Επαγγελματικό Γυμνάσιο Ελευσίνας, στο πλαίσιο του προγράμματος Europe Grand Central.  

Κείμενο – Σκηνοθεσία: Έλλη Παπακωνσταντίνου

Μουσική: Τηλέμαχος Μούσας

Δραματουργική συνεργασία: Στέλλα Ράπτη, Φιλήμων Πατσάκης

Βίντεο: Παντελής Μάκκας

Xορογραφία: Αθανασία Κανελλοπούλου

Σκηνικά – Κοστούμια: Τέλης Καρανάνος, Αλεξάνδρα Σιάφκου

Φωτισμοί: Ολυμπία Μυτιληναίου

Βοηθός σκηνοθέτη: Αναστασία Κατσιναβάκη

Παίζουν: Adrian Frieling, Αναστασία Κατσιναβάκη, Δάφνη Μαρκάκη, Αντώνης Πριμηκύρης, Άλκηστις Πολυχρόνη, Ρόζα Προδρόμου, Θοδωρής Σκυφτούλης, καθώς και εθελοντές, εκπαιδευτικό προσωπικό και μαθητές του Ειδικού Επαγγελματικού Γυμνασίου Ελευσίνας

Μουσικός επί σκηνής: Νεφέλη Μαρκάκη

Συμμετέχει ως τραγουδίστρια: Νάσια Γκόφα

*Photos by Alex Kat

Συμπαραγωγή: Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου και Ελευσίνα 2021 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης

22-25 Ιουνίου 2017

Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας

21:00

Πώς να έρθετε:

Από Αθήνα: Λεωφορείο Α16 Αθήνα – Ελευσίνα (Αφετηρία Πλατεία Κουμουνδούρου)

ΚΤΕΛ Μεγάρων (Αφετηρία: στην είσοδο του Σιδηροδρομικού Σταθμού «Θησείο»)

Από σταθμό Μετρό «Αγία Μαρίνα»: Λεωφορεία Α16 Αθήνα – Ελευσίνα & 876 Ελευσίνα – Αγία Μαρίνα

Από Πειραιά: Λεωφορείο 845 Πειραιάς – Ελευσίνα μέσω Θηβών & 875 Πειραιάς – Ελευσίνα

Με τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο (στάση Μαγούλα)

Τιμές εισιτηρίων

​Κανονικό: 15€ Φοιτητικό: 10€ ΑΜΕΑ: 5€ Ανέργων: 5€