Newsroom

Newsroom

"Ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο σκιές"

Ένας εικαστικός και ένας μουσικοσυνθέτης μας ξεναγούν στο γοητευτικό περιβάλλον του «Σπηλαίου».

5a5261181dc52480768b45eb

Φαντάσου τώρα πως βρίσκεσαι σε έναν ειδικά διαμορφωμένο εικαστικό περιβάλλον, όπου μέσα στον μαυρόασπρο κόσμο των σκιών, δεν ξεχωρίζεις τι είναι πραγματικό και τι φανταστικό, τι σκιά και τι σώμα. Ξέρεις ότι κάποιοι χειρίζονται αυτές τις εικόνες, αλλά δε βλέπεις τους χειριστές. Φαντάσου πως οι ζωντανές λυρικές φωνές και τα ηχοτοπία είναι κλειδιά για να κατανοήσεις κάτι βαθύτερο για τον εαυτό σου και αυτόν τον κόσμο σου.

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ σε σύλληψη/σκηνοθεσία της Έλλης Παπακωνσταντίνου διερευνά μέσα από την φιλοσοφική διάσταση της τυφλότητας, πιθανές παραλληλίες με τον σημερινό κόσμο της εικονικής πραγματικότητας και των ψευδών ειδήσεων αντλώντας από την πλατωνική αλληγορία του Σπηλαίου.

Ο εικαστικός Παντελής Μάκκας και ο μουσικοσυνθέτης Τηλέμαχο Μούσας που υπογράφουν αντίστοιχα το εικαστικό περιβάλλον και τη μουσική σύνθεση μιλούν στο koutipandoras.gr για τη δουλειά της ODC Ensemble και για το «παιχνίδι» ανάμεσα στην παραδοσιακή μουσική, τα θορυβικά τοπία και τον κόσμο των σκιών. Ο διαμεσολαβημένος, εικονικός κόσμος στον οποίο ζούμε συνιστά μία πρόκληση για την αναζήτηση της «αλήθειας».

Συνέντευξη στην Ηλέκτρα Ζαργάνη

Με ποιον τρόπο η παράσταση εμπνέεται από την αλληγορία του Σπηλαίου του Πλάτωνα;

Τηλέμαχος Μούσσας: Θα απαντήσω μόνο σε σχέση με τη μουσική, ο κόσμος των σκιών για μένα έχει απόκοσμα ηχοτοπία αλλά και ανορθόδοξες μελωδίες και θρήνο..

Παντελής Μάκκας: Η παράσταση είναι μια σύγχρονη οπτικοακουστική όπερα.Το Σπήλαιο επιχειρεί να δημιουργήσει έναν διάλογο ανάμεσα στη σύγχρονη πραγματικότητα και τον κόσμο του Πλάτωνα. Η αλληγορία του σπηλαίου αναπαρίσταται στην σκηνή και συνομιλεί με τον κόσμο, όπως τον βλέπουμε σήμερα. Άλλοτε από την προσωπική οπτική των ηθοποιών και performers που βρίσκονται πάνω στη σκηνή και άλλοτε από την οπτική γωνία των τεκταινόμενων στην κοινωνία.

Οσο και αν το περιβάλλον που περιγράφει ο Πλάτωνας στην αλληγορία του μας φαίνεται γνωστό και εύκολα κατανοητό, η αλήθεια είναι ότι είναι δύσκολο να το κατανοήσουμε βαθιά. Έχοντας θεοποιήσει την επιστήμη και την τεχνολογία, θεωρούμε ότι βλέπουμε τον κόσμο από μια πεφωτισμένη θέση, ότι ζούμε σε ένα κόσμο χωρίς σκιές και κρυμμένα σημεία. Όλη η πληροφορία είναι διαθέσιμη για μας, εκεί έξω. Αισθανόμαστε ότι μας επηρεάζουν και απειλούμαστε από γεγονότα και καταστάσεις που συμβαίνουν στην άλλη άκρη του πλανήτη. Αυτά τα γεγονότα δεν μπορούμε με κανένα τρόπο να τα “δούμε” άμεσα. Μπορούμε μόνο να τα προσεγγίσουμε μέσα από το φως των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του ίντερνετ. Ένα φως που κάθε άλλο παρά αδιάβλητο και εργαστηριακό είναι. Έτσι, όπως ακριβώς οι δεσμώτες του Πλάτωνα, νομίζουμε ότι γνωρίζουμε όλη την αλήθεια, ότι αυτό που βρίσκεται μπροστά στα μάτια μας είναι όλη η πληροφορία. Αλλά στην πραγματικότητα βλέπουμε μόνο τις σκιές μιας πραγματικότητας όπως αυτές προβάλλονται στον τοίχο της ενημέρωσης και του διαδικτύου.

Στη δική μας πραγματικότητα δεδομένα και αληθινά θεωρούνται μόνο όσα μας δείχνουν τα ΜΜΕ, όσα μάθαμε στο σχολείο, όσα αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας (όχι όμως με τον νου μας), όσες επιθυμίες απορρέουν από τις σωματικές μας ανάγκες αλλά και τις ανάγκες επιβεβαίωσης του υπέρμετρου εγώ μας με αποτέλεσμα όλα αυτά να έχουν οδηγήσει τον άνθρωπο στη ψευδαίσθηση πως είναι μόνος του και ο μόνος τρόπος να επιβιώσει είναι εις βάρος των άλλων και της φύσης. Η αναζήτηση της αληθείας είναι αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο μέσα στην αλληγορία του Πλάτωνα. Και την αναζήτηση αυτή προσπαθώ να αναδείξω μέσα από τον εικαστικό κόσμο του Σπηλαίου.

Πώς συνδέεται η παράσταση με τον σύγχρονο κόσμο; Ζούμε πολλές φορές σε μία παράλληλη/ εικονική πραγματικότητα σκιών;

Τηλέμαχος Μούσσας: Θεωρώ ότι ζούμε σε ένα είδος Matrix , το οποίο σήμερα είναι ακόμη πιο έντονο από ποτέ.

Παντελής Μάκκας: «Πριν από λίγες δεκαετίες οι υπολογιστές μπορούσαν να κάνουν ελάχιστα και πολύ απλά πράγματα. Σήμερα μπορούν να δημιουργήσουν εικονικούς κόσμους με μεγάλη λεπτομέρεια. Στο μέλλον μπορούμε να υποθέσουμε και να φανταστούμε ότι θα υπάρχουν υπολογιστές που θα μπορούν να δημιουργήσουν πολύπλοκους κόσμους σαν αυτόν στον οποίο εμείς πιστεύουμε ότι ζούμε» υποστηρίζει ο αστροφυσικός Μάρτιν Ρις και αναρωτιέται: «Υπάρχει περίπτωση να είμαστε και εμείς μέρος μιας τέτοιας προσομοίωσης;».

Ο πυρήνας του μύθου του σπηλαίου ξαναπροτάθηκε, σε σύγχρονη εκδοχή, στην ταινία το Matrix (1999) των αδερφών Andy και Larry Wachowsky. Η ταινία, ως γνωστόν, περιγράφει ένα μέλλον στο οποίο ο κόσμος όπως τον ξέρουμε εμείς είναι ουσιαστικά το Matrix, μια εικονική πραγματικότητα που δημιουργήθηκε και συντηρείται από νοήμονες μηχανές προκειμένου να κατευνάσει, υποτάξει και εκμεταλλευτεί τον ανθρώπινο πληθυσμό ως πηγή ενέργειας. Όπως στο μύθο του σπηλαίου, ο κόσμος του Μάτριξ (σπηλιά –ΜΗΤΡΑ – matrix) , είναι ένας κόσμος παραισθήσεων. Ο κεντρικός ήρωας Neo, όπως και αυτός στην αλληγορία του Πλάτωνα, αναζητούν την αλήθεια. Στο σύγχρονο κόσμο που ζούμε η αλήθεια είναι καλά κρυμμένη. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τα πραγματικά πρόσωπα, γεγονότα και σχέσεις από αυτά που μοιάζουν πραγματικά, τα αισθανόμαστε ως πραγματικά, αλλά έχουμε μόνο μια εικονική σχέση με αυτά. Δυστυχώς δεν έχουμε συχνά κάποιον πεφωτισμένο δίπλα μας να μας προτείνει το “κόκκινο η το μπλέ χάπι¨.

Η έννοια του τι είναι εικονικό και τι πραγματικό στις μέρες μας είναι αρκετά περίπλοκη. Για παράδειγμα, υπάρχει μια παγκόσμια πυρηνική απειλή που επικεντρώνεται στην Βόρεια Κορέα. Όλοι την γνωρίζουμε και όλοι ανησυχούμε. Κανείς μας όμως δεν έχει πληροφόρηση για το πώς ακριβώς είναι η ζωή εκεί, πώς ζουν οι κάτοικοι, γιατί υπάρχει αυτή η σύγκρουση με τον υπόλοιπο κόσμο. Όλη η πληροφορία που έχουμε περνάει μέσα από επίσημα κανάλια ενημέρωσης. Είναι ένα είδωλο της πραγματικότητας, που μπορεί να είναι πιστό ή όχι ή κάτι ενδιάμεσο. Αντίστοιχα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας επιτρέπουν να αλληλεπιδρούμε με ανθρώπους που ποτέ δεν έχουμε γνωρίσει, δίνοντας μας όμως μια αίσθηση σαφούς και πλήρους επικοινωνίας. Μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ζούμε μια αίσθηση επικοινωνίας η οποία μας επιτρέπει να εκφράζουμε πολλές φορές ακραίες συμπεριφορές. Είναι πολυ πιο εύκολο να γίνεις λεκτικά επιθετικός στο Facebook. Η βία αυτή είναι εικονική, το αποτύπωμα της όμως στον ψυχισμό μας είναι πραγματικό. Εξοικειωνόμαστε με εικονικές εκφράσεις ακραίων συμπεριφορών αλλά ταυτόχρονα αποευαισθητοποιούμαστε σε αυτές τις ακραίες συμπεριφορές με αντίκτυπο στον πραγματικό κόσμο.

Τι σας γοητεύει και σας εμπνέει μέσα από αυτή τη θεματική;

Τηλέμαχος Μούσσας: Η “τύφλωση” που κάνει τα υπόλοιπα αισθητήρια όργανα να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά, έτσι ο ήχος και η μουσική αναλαμβάνουν βασικό ρόλο.

Παντελής Μάκκας: Αυτό που με κινητοποίησε στην ιστορία του Σπηλαίου είναι η αναζήτηση της αλήθειας σαν προσωπική πορεία αλλά και η κοινωνική διάσταση που αυτή έχει στην αλληγορία του Πλάτωνα και στο Matrix. Δεν είναι αρκετή η ανακάλυψη της αλήθειας αλλά η διάδοσή της γίνεται ανάγκη για τον δεσμώτη του Πλάτωνα. Η αλήθεια δεν είναι λύτρωση, δεν είναι το τέλος της πορείας, αλλά είναι η αρχή. Ο γνώστης της αλήθειας αισθάνεται μια ηθική υποχρέωση να φέρει και τους άλλους που ζουν την τυφλότητα στην οποία ζούσε και ο ίδιος, στο φως που ανακάλυψε, γνωρίζοντας ότι η αλήθεια δεν απαντάει σε ερωτήματα, αλλά τα γεννά.

Η παράσταση κινείται ανάμεσα σε μοτίβα παραδοσιακής μουσικής, μπαρόκ μουσικής, θορυβικά τοπία και τον εικαστικό κόσμο των σκιών. Ποια η “επικοινωνία” ανάμεσα τους;

Τηλέμαχος Μούσσας: Η μουσική που έχω συνθέσει και τραγουδιέται ζωντανά καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, έχει στοιχεία από όλα τα παραπάνω εφόσον αυτά και η σύγχρονη Jazz είναι τα πεδία μελέτης μου εδώ και πολλά έτη. Άλλωστε η μουσική είναι παγκόσμια γνώση και ανεξαρτήτως είδους, καταγωγής και εποχής είναι ο τρόπος μου για να εκφραστώ και να επικοινωνήσω.

Παντελής Μάκκας: Σκεφτόμαστε πλέον με εικόνες. Tα media και η πληροφορία λειτουργούν σε τεράστιο βαθμό με την δύναμη και την ταχύτητα της εικόνας. Οι εικόνες συνδέονται μεταξύ τους με έναν τρόπο πιο ελεύθερο. Με το θέατρο σκιών γνωρίζομαι πολλά χρόνια. Όχι με το ίδιο αλλά με τον καλό μου φίλο Τάσο Κώνστα, έναν από τους πιο αφοσιωμένους Καραγκιοζοπαίχτες της χώρας. Γνωριστήκαμε δεκάδες χρόνια πριν σε ένα στρατόπεδο στον Έβρο. Μετά από πολλές κοινές περιπέτειες στο παρελθόν τον κάλεσα να συνεργαστούμε στο Σπήλαιο. Η συμμετοχή του στην παράσταση μας δίνει μια πιο ολοκληρωμένη οπτική στον κόσμο των σκιών. Με την σκιά από την άλλη γνωρίζομαι ακόμα πιο παλιά και πιο βαθιά, μιας και είχα την τύχη να συνεργαστώ με το Νίκο Κεσσανλή για αρκετά χρόνια. Αν και σε μικρή ηλικία, γνώριζα σε πολύ μεγάλο βαθμό την τεχνική της ασπρόμαυρης φωτογραφίας στον σκοτεινό θάλαμο και την διαδικασία επίστρωσης φωτοευαίσθητου υγρού. Ο Νίκος με κάλεσε να δουλέψω μαζί του την περίοδο 1998-2002. Δούλεψα σε πολλά έργα του με τελικό αποτέλεσμα την ¨Ουρά¨που βρίσκεται στο Μετρό της Αθήνας στην στάση της Ομόνοιας. Όλα αυτά τα χρόνια με τον Νίκο ταξίδεψα στον κόσμο της σκιάς. Ποτέ δεν χρησιμοποίησα στο προσωπικό μου έργο την φόρμα της σκιάς μέχρι σήμερα, στο Σπήλαιο, όπου επηρεασμένος από το παρελθόν μου με τον Κεσσανλή αποφάσισα να εισάγω κίνηση σε αυτόν το μαγικό κόσμο. Τόσο το εικαστικό video όσο και το θέατρο σκιών, αποτελούν απεικονίσεις της πραγματικότητας μέσα από τα τεχνικά μέσα της εποχής. Με αυτή την έννοια δεν είναι και τόσο μακρυά μεταξύ τους. Με τον ίδιο τρόπο φιλοδοξούμε να ενώσουμε και την ηχητική επένδυση της παράστασης, με συσχετισμούς που δημιουργούνται όχι μόνο από τη φόρμα αλλά και από την πληροφορία που μεταφέρουν.

Η παράσταση θα ταξιδέψει και στο εξωτερικό. Τι σηματοδοτεί για εσάς αυτό το ταξίδι;

Τηλέμαχος Μούσσας: Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουμε τις δουλειές μας κυρίως στο εξωτερικό και αυτό μας ανατροφοδοτεί θετικά και μας δίνει δύναμη για τις επόμενες δουλειές μας.

Παντελής Μάκκας: Δεν είναι η πρώτη φορά που η ODC ταξιδεύει στο εξωτερικό μα παράσταση. Το RE-Volt Athens που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών το 2016, διαγράφει μια μακριά πορεία στο εξωτερικό με παρουσιάσεις στη Βαρκελώνη, το Ρότερνταμ, τη Βιέννη, το Ισραήλ και έχει τιμηθεί με το πρώτο βραβείο από το BE Festival στο Μπέρμινχαμ το 2017. Επομένως αυτό που σηματοδοτεί η πορεία του Σπηλαίου στο εξωτερικό είναι η παγίωση του ενδιαφέροντος του διεθνούς κοινού στις ελληνικές παραγωγές, όταν αυτές έχουν την πρόθεση να κινηθούν έξω από την θεατρική πεπατημένη και σε πεδία όπου διαφορετικές φόρμες συναντιόνται. Δεν θα πρέπει βεβαία να παραβλέψουμε το γεγονός ότι, τόσο το RE-Volt Athens, όσο και το Σπήλαιο, έχουν μια σαφή πολιτική διάσταση που ενδιαφέρει το διεθνές κοινό, ιδίως όταν αυτή η διάσταση έρχεται από την Ελλάδα. Η ξεχωριστή σημασία του Σπηλαίου, είναι ότι το βλέπουμε σαν work in progresss και μέσα από την πορεία του στο εξωτερικό θα προστεθούν στοιχεία και επίπεδα..

Με ποιον τρόπο η ομάδα διερευνά με σύγχρονα εργαλεία το πολιτικό θέατρο; Τι έχει να πει για το σήμερα;

Τηλέμαχος Μούσσας: Αυτό θα το δείτε και θα το ακούσετε στις 31 Ιανουαρίου στο Θέατρο Τέχνης…

Παντελής Μάκκας: Για ακόμα μια φορά μαζί με την ομάδα των ODC αναζητούμε την λεπτή αυτή γραμμή που διαφορετικές φόρμες τέχνης συναντιούνται και επικοινωνούν. Στο σπήλαιο η εικαστική ματιά δεν μένει στα σκηνικά και στα κοστούμια αλλά δημιουργεί μια παράλληλη εξιστόρηση. Μια πολιτική αφήγηση που ξεκινάει και τελειώνει στο κείμενο, όσο σπουδαίο και να είναι αυτό, μπορεί να οδηγήσει στην αποστασιοποίηση του κοινού και στο διδακτισμό. Η ODC δίνει την ίδια σημασία στο πολιτικό περιεχόμενο και στην εικαστική εμπειρία, στην εικαστική εμπειρία αλλά και στην τεχνολογία που την κάνει εφικτή.



Ιnfo: 

Ταυτότητα / συντελεστές:

Concept/ Σκηνοθεσία/ Libretto: Έλλη Παπακωνσταντίνου

Μουσική Σύνθεση: Τηλέμαχος Μούσας

Δραματουργική συνεργασία: Στέλλα Ράπτη, Tanja Diers

Video installations / Real-time video και video-art: Παντελής Μάκκας

Shadow puppet designers: Τάσος Κώνστας/ Παντελής Μάκκας

Κατασκευή φιγούρων θεάτρου σκιών: Τάσος Κώνστας

Φωτισμοί: Ολυμπία Μυτηληναίου

Διεύθυνση Παραγωγής: Κωνσταντίνα Αγγελέτου

Performers/Παίζουν οι: Σταύρος Γιαγκούλης, Αναστασία Κατσιναβάκη, Βιβή Πέτση, Μαριλένα Χρυσοχοΐδη.

Σαντούρι: Μαριλένα Χρυσοχοΐδη

Πιάνο: Αναστασία Κατσιναβάκη

Βοηθός Σκηνοθέτη: Κατερίνα Δρακοπούλου,

Υπεύθυνος Επικοινωνίας: Νικόλ Βότση

Ηχοληψία: Σπύρος Δουκέρης

Φωτογράφοι: Karol Jarek, Ηλίας Μωραϊτης

Μουσική Διδασκαλία: Αναστασία Κατσιναβάκη

Παραγωγή: ODC Ensemble

Παραστάσεις:

31 Ιανουαρίου 2018 – 11 Φεβρουαρίου 2018 Θέατρο Τέχνης – Υπόγειο, Αθήνα, Ελλάδα

4-6 Ιουλίου 2018 Φεστιβάλ BE, Birmingham, Μεγάλη Βρετανία.

Αύγουστος 2018 Ααlborg Theater, Δανία

Αύγουστος 2018 Copenhagen Operafestival, Δανία

The Gate Theatre, Λονδίνο, Μεγάλη Βρετανία

Operadagen Festival, Ολλανδία

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

6167665

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

«Ουδέποτε, δόθηκε καμία εντολή για συγκάλυψη», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κοιτώντας τους συγγενείς των θυμάτων

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

6167422

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι βουλευτές των δύο κομμάτων επέστρεψαν στις…

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

InCollage 20240328 205245331

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

O Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται πως «παραίτησε» τους δύο στενούς του συνεργάτες προκειμένου να μην απολογηθεί…