Ζακ Εμπραχίμ: "Ο πατέρας μου ήταν ο εγκέφαλος μιας από τις μεγαλύτερες τρομοκρατικές οργανώσεις στις ΗΠΑ"

Μερικά χρόνια αργότερα,
το 1993, μέσα από τη φυλακή ο πατέρας του ήταν από τους βασικούς ενορχηστρωτές
της βομβιστικής επίθεσης στον υπόγειο χώρο στάθμευσης στο Παγκόσμιο Κέντρο
Εμπορίου. Ήταν η στιγμή που έκλεισε με πάταγο η φάση της παιδικότητάς του. Από
εκείνη την εποχή αποστρέφεται τη βία, θεωρώντας πως η μόνη οδός που πρέπει να
ακολουθούν οι λαοί για να συνυπάρχουν είναι εκείνος της ειρήνης. Στο βιβλίο του
«Γιος τρομοκράτη», που εκδόθηκε πρόσφατα και στα ελληνικά από την Key Books, μιλά τόσο για την «προϊστορία» του σύγχρονού
μας πολέμου όσο και για την απουσία της πατρικής φιγούρας από τη ζωή του.   

Συνέντευξη στον Παναγιώτη Φρούντζο      

Πώς είναι η ζωή ενός παιδιού που ζει στη σκιά ενός ανθρώπου που έχει αποφασίσει να υλοποιήσει τις ιδέες του με τη βία;

Με μια λέξη, ασταθής. Τη νύχτα που ο πατέρας μου έφυγε, η μητέρα μου απέμεινε μόνη της με τρία παιδιά. Αντιμετώπιζε απειλές για τη ζωή της όπως και των παιδιών της, εξαιτίας των πράξεων του πατέρα μου. Έπρεπε, επίσης, να αντιμετωπίσει τις συνεχείς έρευνες των αρχών για τα εγκλήματα του πατέρα μου. Γι’ αυτό τον λόγο μεγάλωσα αρκετά φτωχός και έπρεπε να αλλάζω συνεχώς κατοικίες (είκοσι φορές μέχρι τα 19 μου). Επίσης, ήταν πολύ δυσνόητο. Ο ραβίνος Καχάνε, τον οποίο δολοφόνησε ο πατέρας μου στη Νέα Υόρκη, ήταν και ό ίδιος δολοφόνος. Για την ακρίβεια, ήταν ο εγκέφαλος μιας από τις μεγαλύτερες τρομοκρατικές οργανώσεις που λειτουργούσε στις ΗΠΑ, την εποχή της δολοφονίας του. Έτσι, ήταν δυσνόητο και περίεργο για ένα μικρό παιδί το γεγονός ότι ένας φόνος μπορούσε να καταδικάζεται από ορισμένους ανθρώπους και να αποθεώνεται από άλλους, που έβλεπαν τη δολοφονία του σαν κάτι που άξιζε να γιορτάζεται.

Έχετε αναφέρει ότι ο Ελ-Σέιντ Νοσέρ δεν είναι πατέρας σας πια. Πιστεύετε ότι μπορεί να συμφιλιωθείτε μαζί του στο μέλλον;

Δεν τον έχω δει ή μιλήσει τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Αντιλαμβάνομαι ότι είναι αίμα μου, αλλά στο μυαλό μου είναι πολύ διαφορετικό το να είσαι πατέρας από το απλώς να κάνεις παιδιά. Ο πατέρας μου διάλεξε ένα μονοπάτι, που τον πήρε μακριά από την οικογένειά του. Είμαστε χωριστά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου και δεν μπορώ παρά να σκεφτώ όλους τους τρόπους που απέτυχε να βοηθήσει ή να προστατεύσει εμένα και την οικογένεια. Πριν από πολλά χρόνια ανταλλάξαμε κάποια μέιλ, αλλά τελικά δεν ήταν καρποφόρα αυτή η συζήτηση. Ωστόσο, ακόμα βασανίζομαι ανάμεσα στο να θέλω και να μη θέλω να είναι μέρος της ζωής μου. Νομίζω όμως ότι αυτή είναι μια φυσιολογική αντίδραση. Θέλεις να αγαπάς τον πατέρα σου, αλλά ταυτόχρονα πιστεύεις ότι πρέπει να καταδικαστεί για τα πιστεύω του. Και έτσι νιώθω να με τραβάνε δυο αντίρροπες δυνάμεις.

Πιστεύετε ότι εκτός από τα ψυχολογικά, υπάρχει κάτι περισσότερο στα κίνητρα που οδήγησαν τον πατέρα σας να δολοφονήσει τον Μέιρ Καχάνε το 1990 και να βοηθήσει στην οργάνωση της πρώτης επίθεσης στους Δίδυμους Πύργους το 1993;

Αυτή είναι μια δύσκολη ερώτηση για να την απαντήσω. Αυτό που μπορώ να κάνω είναι να κοιτάξω πίσω στη ζωή του και τις πράξεις του και να προσπαθήσω να κάνω υποθέσεις για τα κίνητρά του. Αυτό που το κάνει ακόμα πιο δυσνόητο είναι το ότι ο πατέρας μου δεν έγινε ριζοσπάστης, τουλάχιστον μέχρι τα έξι μου. Έχω μια εικόνα στο μυαλό μου ενός πολύ ευγενικού και στοργικού άντρα. Κάποιες φορές αναρωτιέμαι πόσο τον ήξερα πραγματικά.

Στο βιβλίο σας αναφέρετε τον εκφοβισμό και την παρενόχληση που περάσατε κατά τα σχολικά σας χρόνια γιατί δεν ήσαστε «λευκός». Αργότερα στη ζωή σας αντιμετωπίσατε παρενόχληση ή απειλές από ριζοσπαστικά μέλη της ισλαμικής κοινότητας, επειδή επιλέξατε την ειρήνη αντί του πατέρα σας;

Είμαι πολύ ευγνώμων να πω ότι από τότε που ξεκίνησα να μιλάω δημοσίως, η ανταπόκριση που έλαβα ήταν 99.999% θετική. Αν και δεν είχα να αντιμετωπίσω απειλές, δέχτηκα στερεοτυπικό ρατσισμό (για παράδειγμα, σχετικά με το όνομά μου ή τη θρησκεία μου) πολύ περισσότερο από απειλές από εξτρεμιστές ισλαμιστές.

Πιστεύετε ότι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ έπαιξε ρόλο στο να τροφοδοτήσει το μίσος στον ισλαμικό κόσμο;

Πιστεύω ότι κατά ένα μεγάλο μέρος, ναι. Στην πραγματικότητα, θα έλεγα ότι η πολιτική παίζει τον μεγαλύτερο ρόλο για τη δημιουργία ομάδων όπως η Αλ-Κάιντα η ό ISIS, πολύ περισσότερο από ότι η θρησκεία. Εάν κοιτάξεις τους αρχηγούς αυτών των οργανώσεων, συχνά χρησιμοποιούν τη θρησκεία σαν πέπλο για να δικαιολογήσουν τη βία. Σχεδόν πάντα με στόχο να κερδίσουν πολιτική δύναμη στην περιοχή τους. Δυστυχώς, για μεγάλη χρονική περίοδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες στήριζαν βίαιες κυβερνήσεις στη Μέση Ανατολή. Αναζητώντας κέρδη για μικρή μερίδα ανθρώπων, βοηθήσαμε να χρηματοδοτηθούν και να εξοπλιστούν βίαια και απολυταρχικά καθεστώτα στην περιοχή, σε βάρος των συμφερόντων των λαών. Ένα από τα μεγαλύτερα βήματα που πρέπει να κάνουμε είναι να τελειώσουμε την υποστήριξή μας σε τέτοιου είδους εξτρεμιστικές κυβερνήσεις.

Οι μυστικές αρχές των ΗΠΑ είχαν αρκετά στοιχεία μετά την έρευνα στο σπίτι σας, ώστε να γνωρίζουν ότι ο πατέρας σας ήταν μέλος ενός τρομοκρατικού δικτύου. Δεν το βρίσκετε σοκαριστικό και απολύτως επικίνδυνο ότι τους πήρε τόσα χρόνια να συμπληρώσουν το παζλ;

Μετά τη δολοφονία του ραβίνου Μέιρ Καχάνε οι έρευνες συμπέραναν ότι ο πατέρας μου ήταν ένας μοναχικός πιστολέρο. Έπρεπε να γίνει η βομβιστική επίθεση στο Διεθνές Κέντρο Εμπορίου το 1993, προκειμένου το FBI να γυρίσει πίσω, να κοιτάξει εξονυχιστικά και να μεταφράσει πολλά από τα στοιχεία που συνέλεξαν για την υπόθεση του Kahane. Τότε βρήκαν ότι ο πατέρας μου ήταν μέρος ενός μεγαλύτερου πυρήνα που δρούσε στη Νέα Υόρκη. Με ξαφνιάζει να σκέφτομαι ότι η επίθεση του 1993 μπορούσε ίσως να είχε αποφευχθεί, αν τα στοιχεία είχαν εξεταστεί πιο σχολαστικά.

Έχετε κάνει δική σας οικογένεια; Θα πείτε στα παιδιά σας για τον παππού τους;

Δεν έχω παιδιά. Αλλά αν κάνω, σίγουρα θα τους πω για τον παππού τους. Πέρασα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου με το να προσπαθώ να καταλάβω γιατί ο πατέρας μου διάλεξε αυτό το μονοπάτι. Υπάρχει μεγάλη αξία στο να καταλαβαίνεις γιατί ένας άνθρωπος μπορεί να αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει βία, κυρίως εναντίον αθώων ανθρώπων. Ποτέ δεν πρέπει να ξεχάσουμε αυτά τα μαθήματα.

Παραμένετε ισλαμιστής;

Όχι, αν και συνηθίζω να τονίζω ότι δεν εγκατέλειψα τη θρησκεία, εξαιτίας των πράξεων του πατέρα μου. Ξέρω ότι αυτό που έκανε ήταν έξω από την επικρατούσα ερμηνεία του Ισλάμ. Όπως πολλοί άνθρωποι στα 20 τους χρόνια, έχασα τη θρησκεία μου. Η ιδέα ότι ένα απεριόριστα δυνατό ον μας δημιούργησε με τον τρόπο που είμαστε σήμερα και πως μετά μας κρίνει για μια αιωνιότητα μου φαίνεται βαθιά ανθρώπινη. Παρόλα αυτά, ακόμα έχω το τεράστιο προνόμιο να δουλεύω κάθε μέρα με άτομα που πιστεύουν με πάθος και δεν έχω κανένα πρόβλημα με αυτό. Ενώ πολλές θρησκείες έχουν χρησιμοποιηθεί από κάποιους που αναζητούν δύναμη για να υποτάξουν τον λαό, σε κάποιους άλλους δίνει τη δύναμη να επιτύχουν απίστευτα πράγματα, που ίσως χωρίς την πίστη τους να μην τα κατάφερναν ποτέ. Πρέπει να δουλεύουμε μαζί! Και είναι δώρο για μένα που μπορώ και δουλεύω με τόσους ανθρώπους, πιστούς στη θρησκεία τους και την ειρήνη.

Ο Αιγύπτιος Salah Abdel Sabour είπε κάποτε: «Ο Γέροντάς μου, ο τυφλός σεΐχης μου με ρωτάει τη σημασία της λέξης “Αλήθεια”. Κι εγώ μη βρίσκοντας απάντηση τυραννιέμαι χρόνια». Θα τελειώσει ποτέ αυτή η «τυραννία» σας ή νιώθετε ότι η «αλήθεια» σας βρίσκεται στη θεωρία της μη βίας ;

Οι αιώνιες αλήθειες ανακαλύπτονται πολύ σπάνια. Η μια που κρατάω στην καρδιά μου είναι πολύ απλή: «Είναι καλύτερα να βοηθάμε ο ένας τον άλλο, από το να βοηθάμε μόνο τον εαυτό μας». Για τη μικρή στιγμή που είμαστε ζωντανοί, αυτός ο κόσμος τραβιέται μια από εδώ και μια από εκεί. Στο καλό ή στο κακό. Πιστεύω ότι είναι ευθύνη κάθε ατόμου να προσπαθήσει να αφήσει τη Γη ένα καλύτερο μέρος απ’ ότι ήταν όταν ήρθαμε εδώ. Μπορούμε μόνο συλλογικά να κάνουμε αυτό και μόνο μέσω της ειρηνικής συνύπαρξης. Και τι εννοώ με τη λέξη «ειρήνη»; Ειρήνη δεν είναι μόνο η απουσία βίας, αλλά και η εμβάθυνση και η διάχυση της δικαιοσύνης. Πρέπει να παλεύουμε για την ισότητα και τη δικαιοσύνη.