Υπάρχει λύση στο προσφυγικό/μεταναστευτικό;

Tο τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας κάθε άλλο παρά αμέριμνο ήταν -και όχι, όπως θα μπορούσε κανείς να υποθέσει, εξαιτίας της επιδημίας του κορονοϊού, που προκάλεσε και τη ματαίωση των καρναβαλικών εκδηλώσεων.

Ο λόγος ήταν το προσφυγικό, που οξύνθηκε σε βαθμό που θύμισε σε πολλούς την κρίση του 2015. Την κρίση προκάλεσε η απόφαση του Τούρκου ηγέτη Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να θεωρήσει πως η ΕΕ δεν τιμά τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας του 2016 και να «ανοίξει τις στρόφιγγες» σύμφωνα με το απάνθρωπο κλισέ, ενθαρρύνοντας με όλα τα μέσα πρόσφυγες να δοκιμάσουν να περάσουν όχι μόνο τα θαλάσσια αλλά και τα χερσαία σύνορα με την Ελλάδα -στον Έβρο.

Ο Ερντογάν δεν το έκανε αυτό αυτό απλως για να φέρει σε δύσκολη θέση την Ελλάδα. Ήταν μια, σπασμωδική εδώ που τα λέμε, κίνηση απελπισίας μπροστά στις στρατιωτικές του ήττες στη Συρία. Ζήτησε τη βοηθεια του ΝΑΤΟ στον πόλεμο που διεξάγει στο έδαφος της Συρίας αλλά πήρε μόνο φραστική συμπαράσταση -και για να εκβιάσει την κατάσταση, χρησιμοποίησε τους πρόσφυγες σαν όπλο.

Ωστόσο, να μη λησμονούμε ότι η Τουρκία εδώ και πολλά χρόνια φιλοξενεί εκατομμύρια πρόσφυγες της Συρίας στο έδαφός της ενώ υποστηρίζει ότι με τις ήττες της στο Ιντλίμπ ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί. Η ΕΕ ενισχύει οικονομικά την Τουρκία για τους πρόσφυγες που βρίσκονται στο έδαφός της, προκειμένου εκείνη να συγκρατεί τις προσφυγικές ροές. Έτσι όμως, η ΕΕ έχει μόνη της δώσει στον Τούρκο ηγέτη (ο οποίος τα τελευταία χρόνια κυβερνάει όλο και περισσότερο αυταρχικά) τα όπλα ώστε να την εκβιάζει -και τις συνέπειες του εκβιασμού τις υφίσταται πρώτα και κύρια, και σχεδόν αποκλειστικά, η Ελλάδα.

Αυτό οφείλεται στο καταστρεπτικό «σύστημα του Δουβλίνου», βάσει του οποίου οι πρόσφυγες που ζητούν άσυλο στην ΕΕ υποβάλλουν αίτηση στο πρώτο κράτος της ΕΕ που βρίσκεται στον δρόμο τους. Και επειδή, πρακτικά, οι ροές προσφυγων έρχονται από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, αυτό έχει μετατρέψει τρία κράτη μέλη, την Ελλάδα, την Ισπανία και την Ιταλία, σε αποκλειστικους χειριστές των αιτήσεων ασύλου, παρόλο που οι προσφυγες και οι οικονομικοί μετανάστες δεν επιθυμούν να εγκατασταθούν σε αυτά τα κράτη -οι περισσότεροι έχουν στόχο να φτάσουν στα πλουσιότερα κράτη της ευρωπαϊκής ενδοχώρας, στη Γερμανία ας πούμε ή στη Γαλλία. Το σύστημα του Δουβλίνου ήταν σχεδιασμένο για άλλες συνθήκες και η ανεπάρκειά του στη σημερινη κατάσταση είναι κραυγαλέα, επειδή όμως επιβαρύνει τρία μόνο κράτη, και όχι από τα πιο ισχυρά, τα άλλα κράτη δεν έχουν δείξει καμιά προθυμία να το μεταρρυθμίσουν.

Απαντώντας στον εκβιασμό του Ερντογάν, η ελληνική κυβέρνηση πήρε καποια προφανή και κάποια λιγότερο αυτονόητα μέτρα. Το προφανές ήταν ότι απωθήθηκαν οι μαζικές προσπάθειες παραβίασης των χερσαίων συνόρων στον Έβρο και έκλεισε το συνοριακό φυλάκιο στις Καστανιές. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι «έκλεισαν τα σύνορα» με την Τουρκία, παρόλο που αυτή η παραπλανητική διατύπωση κυριάρχησε: το φυλάκιο των Κήπων όχι απλώς έμεινε σε λειτουργία αλλά και γνώρισε ιδιαίτερη κίνηση στο εορταστικό τριήμερο, κυρίως από Έλληνες που επισκέφτηκαν την Πόλη.

Λιγότερο αυτονόητα ήταν τα θεσμικά μέτρα που εξαγγέλθηκαν όπως η αναστολή επί ένα μήνα της δυνατότητας υποβολής αιτήσεων χορήγησης ασύλου «από άτομα που εισέρχονται στη χώρα παράνομα». Σωστά η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες επισήμανε σε ανακοίνωσή της ότι «Ούτε η Σύμβαση του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων ούτε το προσφυγικό δίκαιο της ΕΕ παρέχουν οποιαδήποτε νομική βάση για την αναστολή της καταγραφής αιτημάτων ασύλου».

Η κυβέρνηση επικαλέστηκε το άρθρο 78 παράγραφος 3 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ωστόσο η διάταξη αυτή προβλέπει τη λήψη προσωρινών μέτρων από το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής και σε διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην περίπτωση που ένα ή περισσότερα Κράτη Μέλη είναι αντιμέτωπα με μια επείγουσα κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την αιφνίδια εισροή υπηκόων τρίτων χωρών. Ολοφάνερα, η κυβέρνηση δεν ακολούθησε εδώ την προβλεπόμενη διαδικασία, επομένως είναι έωλη και προσχηματική η επίκληση του άρθρου.

Η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που δημοσιεύτηκε χτες προβλέπει ότι Αναστέλλεται για ένα μήνα η υποβολή αιτήσεων χορήγησης ασύλου, από όσους εισέρχονται παράνομα στη χώρα. Οι άνθρωποι αυτοί θα επιστρέφονται, χωρίς καταγραφή, στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής. Εκτός του ότι η απόφαση αυτή, όπως είδαμε, παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, φοβάμαι πως είναι και αναποτελεσματική, απλώς για το θεαθήναι.

Διότι, πρακτικά πώς είναι δυνατόν να υλοποιηθεί η επιστροφή, χωρίς καταγραφή, στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής;Υποθέτω ότι χώρα προέλευσης είναι η χώρα από την οποία μπήκε στην Ελλάδα ο άνθρωπος που δεν μπορεί πια να υποβάλει αίτηση ασύλου (συνήθως η Τουρκία) ενώ χώρα καταγωγής είναι η χώρα της οποίας είναι πολίτης.

Αν όμως η Τουρκία και η άλλη χώρα αρνηθούν να δεχτούν τον συγκεκριμένο άνθρωπο τι θα γίνει; Θα τον πετάξουμε με αλεξίπτωτο; Θα τον στείλουμε ταχυδρομικώς; Τι άλλο; Προφανώς ο άνθρωπος θα μείνει στη χώρα μας.

Ταυτόχρονα, τη Δευτέρα επισκέφτηκαν τον Έβρο οι επικεφαλής των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων μαζί με τον πρωθυπουργό. Και ενώ τέτοια συγκέντρωση αξιωματούχων της ΕΕ σε ένα δοκιμαζόμενο κράτος μέλος είναι γεγονός σπάνιο, τα απτά αποτελέσματα της επίσκεψης δεν ήταν τα αναμενόμενα.

Δεν αποδοκιμάστηκαν οι ενέργειες του Ερντογάν -αλλά αυτο είναι το μικρότερο κακό, αφού στη διεθνή διπλωματία κάποια πράγματα δεν λέγονται δημόσια. Το μεγαλύτερο κακό είναι ότι δεν υπήρξε καμιά νύξη για αναδοχή προσφύγων από άλλα κράτη μέλη, αν και στο νεότερο «σχέδιο δράσης της Κομισιόν για την Ελλάδα, που παρουσιάστηκε χτες, υπάρχει μια νυξη ότι θα μπορούσαν άλλα κράτη μέλη να δεχτούν περιορισμένο αριθμό ασυνόδευτων ανηλίκων.

Από την άλλη, οι καλεσμένοι μας δεν τσιγκουνεύτηκαν τα επαινετικά λόγια αλληλεγγύης προς την Ελλάδα, ενώ επίσης υποσχέθηκαν 700 εκατ. ευρώ, τα μισά σε πρώτο χρόνο, για τη δημιουργία υποδομών και την αντιμετώπιση των συνεπειών της προσφυγικής κρίσης.

Δεν νομίζω πως δικαιολογούνται πανηγυρισμοί από αυτόν τον απολογισμό. Η Ελλάδα δείχνει να μετατρέπεται, και με τη βούλα, σε επίσημη αποθήκη ψυχών, σε ένα είδος «Μόριας της Ευρώπης». Κυνικός φίλος έγραψε στο Φέισμπουκ:

Τι μας είπε σήμερα η Ευρώπη; Δεν τα χαλάμε με την Τουρκία, βγάλτε άκρη μόνοι σας, δεν παίρνουμε ούτε έναν πρόσφυγα-μετανάστη, τους κρατάτε όλους εδώ όσοι κι αν μπούνε, θα σας δίνουμε λεφτά και κουβέρτες, ευχαριστούμε που μας φυλάτε τα σύνορα, αντίο.

Ακόμα χειρότερο όμως βρίσκω κάτι άλλο. Ότι τα 5 προηγούμενα χρόνια το σημερινό κυβερνητικό κόμμα σε αγαστή συνεργασία με τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης, πότισαν με τόσο αντιμεταναστευτικό και αντιπροσφυγικό δηλητήριο την ελληνική κοινωνία, που ανέθρεψαν ένα τέρας που πολύ δύσκολα μπορεί πια να ελεγχθεί. Το βλέπουμε αυτό στις συμμορίες βιτζιλάντηδων και αυτόκλητων συνοριακών φρουρών που λειτουργούν στον Έβρο και στα νησιά, στις επιθέσεις και τους εμπρησμούς εναντίον των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που έχουν προσφέρει πολύτιμο έργο τόσα χρόνια, αλλά και στο γεγονός ότι η ορολογία της άκρας δεξιάς και της Χρυσής Αυγής -για «εισβολείς» ας πούμε- έχει απενοχοποιηθεί και έχει γίνει πλέον μέινστριμ με αποτέλεσμα οι πολλοί μετριοπαθείς της ΝΔ να μην τολμούν να ψελλίσουν την αντίθεσή τους.

Και φυσικά έτσι υπονομεύεται κάθε προσπάθεια έστω και προσωρινής διευθέτησης του προσφυγικού. Διότι, πώς θα αποσυμφορηθούν τα νησιά; Η προηγούμενη κυβέρνηση είχε ξεκινήσει αθόρυβα μεταφορές στην ενδοχώρα και άφησε τη Μόρια με 5600 άτομα στις αρχές Ιουλίου. Όταν το φθινόπωρο άρχισαν να έρχονται κι άλλοι, ο υπουργός Χρυσοχοΐδης εξάγγειλε τη μεταφορά 20.000 ατόμων στην ενδοχώρα έως τα τέλη Νοεμβρίου αλλά ήταν τόσο βίαιες οι αντιδράσεις των τοπικών στελεχών του κυβερνώντος κόμματος που το σχέδιο αυτό ματαιώθηκε συν τοις άλλοις επειδή, με το υπουργείο Μετανάστευσης καταργημένο, κανείς υπουργός δεν ήθελε να επωμισθεί το πολιτικό κόστος -δίχως κέρδος, κέρατα.

Σήμερα τα νησιά χρειάζονται αποσυμφόρηση, αλλά κάθε νυξη για δημιουργία δομής στην ενδοχώρα απορρίπτεται χωρίς συζήτηση από τους ξεθαρρεμένους ακροδεξιούς της κάθε περιοχής που αισθάνονται πια παντοδύναμοι. Απορώ πώς θα καταφέρει ο πρωθυπουργός να κοιτάξει κατάματα και να δαμάσει το τέρας που και ο ίδιος και περισσότερο ο υπαρχηγός του τάισαν και βοήθησαν να θεριέψει.

Θα μου πείτε: Και τι νόημα έχει να αποσυμφορηθούν τα νησιά αφού αν συνεχιστούν οι ροές, μέσα σε 2-3 μήνες, τώρα που θα φτιάξει ο καιρός, θα έχουν ξανά κατακλυστεί από φρέσκες φουρνιές.

Ναι, αυτό το ενδεχόμενο δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε. Αλλά ποια είναι η εναλλακτική λύση; Να πνίγουμε μήπως τους κατατρεγμένους με τις βάρκες ώστε να τρομάξουν και να σταματήσουν να έρχονται; Πόσους θα χρειαστεί να δολοφονήσουμε; Εκατοντάδες; Χιλιάδες; Το αντέχει μια ευρωπαϊκή χώρα αυτό; Ασφαλώς όχι.

Κάποιοι ξύπνιοι, ας πούμε ο στρατευμένος προπαγανδιστής Άρης Πορτοσάλτε, πρότειναν να εγκατασταθούν οι πρόσφυγες σε ξερονήσια, σε ακατοίκητα νησιά.

Η πρόταση αυτή είναι εντελώς ανεφάρμοστη και όχι μόνο για ανθρωπιστικούς λόγους. Σκεφτείτε μόνο το κόστος, αλλά και τον χρόνο που χρειάζεται για να φτιαχτούν βιώσιμες εγκαταστάσεις -όχι μόνο στέγαση, αλλά επίσης ηλεκτροδότηση και ύδρευση- σε ένα ακατοίκητο νησί. Ύστερα πολλαπλασιάστε τα επί 20 ή επί 30, διότι τόσα πρέπει να είναι τα ξερονήσια. Και βέβαια θα χρειαστούν και φύλακες και γιατροί και πλοία -και λιμενικές εγκαταστάσεις.

Ούτε είναι τόσο απλό να φτιαχτούν ερμητικά κλειστές δομές, σαν κι αυτές που ονειρεύεται ο Άδωνης Γεωργιάδης. Σκεφτείτε μόνο ότι όλοι οι φυλακισμένοι σε όλες τις φυλακές της χώρας είναι λιγότεροι από 10.000 άτομα και εξυπηρετούνται από υποδομές που χρειάστηκαν δεκαετίες για να φτιαχτούν και από πολυπληθέστατο σωφρονιστικό προσωπικό. Πώς λοιπόν θα κρατηθούν οιονεί φυλακισμένοι 50.000 πρόσφυγες; Αδύνατο. Kάποιοι αναφέρουν το παράδειγμα της Αυστραλίας -αλλά τα στρατόπεδα κράτησης μεταναστών της Αυστραλίας είχαν πολύ μικρότερο πληθυσμό, αμφιβάλλω αν όλα μαζί είχαν ποτέ 10.000 άτομα.

Οπότε; Η λύση είναι ανοιχτές δομές, που θα επιτρέπουν στους πρόσφυγες να δουλεύουν και στα παιδιά τους να πηγαίνουν στο σχολείο και να μαθαίνουν ελληνικά. Και θα δεχτούμε στην Ελλάδα «όλη τη μιζέρια του κόσμου», όπως έλεγε ο (σοσιαλιστής) Μισέλ Ροκάρ;

Όχι μόνο στην Ελλάδα. Η λύση δεν μπορεί να είναι μόνο ελληνική -θα είναι ευρωπαϊκή.

Όλη η Ευρώπη πάσχει από προϊούσα γήρανση και έχει ανάγκη από νέο αίμα. Με δείκτες γονιμότητας 1.35 στη νότια Ευρώπη και 1.7 στη βόρεια, το μέλλον είναι δυσοίωνο χωρίς μαζική αναδοχή μεταναστών. Κάποτε στην Αυστραλία είχαν το σύνθημα populate or perish, να εποικίσουμε ή θα χαθούμε, τώρα η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε ανάλογο δίλημμα.

Αλλά εγώ αυτά τα έχω ξαναπεί. Δεν παραγνωρίζω τις δυσκολίες που έχουν εμφανιστεί σε μια σειρά χώρες της δυτικής και βόρειας Ευρώπης ως προς την ενσωμάτωση μεταναστών από αλλες πολιτισμικές παραδόσεις (κυρίως μουσουλμάνων, θα μου πείτε) αλλά δεν βλέπω άλλον δρόμο μέσα στο σημερινό κοινωνικοπολιτικό σύστημα.

Αυτό είναι το πρόβλημα, ότι δεν υπόσχομαι με βεβαιότητα κάποια μαγική λύση. Ο Κωστής Παπαϊωάννου, σε ένα άρθρο που με βρίσκει σε όλα σύμφωνο και τα λέει και πιο καλά από μένα, γράφει:

Ακούω τον αντίλογο; «Τι προτείνεις; Ποια είναι η λύση;» Κατ’ αρχήν, όποιος τάζει λύση λέει ψέματα. Το έκανε η κυβέρνηση προεκλογικά και βλέπουμε πού κατέληξε. Κλωνοποίησε Μουτζούρηδες. Αναζητούμε τρόπους διαχείρισης. Ούτε ανοιχτά σύνορα, ούτε να τους πνίγουμε στον Έβρο ή στο Αιγαίο. Είναι εύκολο; Όχι. Είναι το μόνο βιώσιμο. Και να είμαστε καθαροί. Αν το δίλημμα είναι αποτροπή με κάθε μέσο ή ανθρώπινες ζωές, η απάντηση είναι ανενδοίαστα υπέρ της ζωής.

Αυτό σημαίνει διαχείριση της ανθρωπιστικής κρίσης που ενσκήπτει. Σημαίνει καμπς στην ενδοχώρα. Όχι κλειστά κέντρα, είναι η πιο αδιέξοδη και ανεφάρμοστη επιλογή. Σημαίνει αίτημα διεθνούς συνδρομής. Άμεση απεμπλοκή από το δόγμα του εγκλωβισμού στα νησιά. Μετεγκατάσταση σε όλη την Ελλάδα. Οι αριθμοί το επιτρέπουν και το επιβάλλουν. Σημαίνει διεθνοποίηση του προβλήματος, πρωτοβουλίες, παζάρεμα, πιέσεις, εκβιασμούς. Με αμφίβολα φυσικά αποτελέσματα. Από την άλλη, ίσως κλονιστεί η ευρωπαϊκή αταραξία με τα νέα δεδομένα.

Ο χρόνος, βέβαια, είναι εναντίον μας. Ακόμα κι αν υπάρξουν βελτιώσεις στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, θα είναι μικρότερες και πιο αργές του επιθυμητού. Άρα η κυβέρνηση πρέπει να πει την αλήθεια στον κόσμο, όχι παραμύθια. Πρέπει να εμπνεύσει ασφάλεια και ένα μήνυμα αλληλεγγύης. Όχι να καλλιεργεί τον φόβο και το μίσος. Πρέπει να καταστείλει όσους «παίρνουν τον νόμο στα χέρια τους». Όχι να τους ενθαρρύνει.

Κυρίως: πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε με όσους ανθρώπους είναι εδώ και όσους θα έρθουν. Γιατί θα έρθουν. Η χώρα δεν αντέχει να πνίγει ή να πυροβολεί ανθρώπους στα σύνορα. Αλλά να σας πω ένα μυστικό; Θα έρθουν ακόμα κι αν η χώρα πνίγει ή πυροβολεί.

Έχουμε μπροστά μας διμέτωπο αγώνα. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε συντεταγμένα τον επιθετικό κυνισμό του Ερντογάν. Πρέπει ταυτόχρονα να πατήσουμε το φίδι του εθνικισμού και του ρατσισμού. Όσο επικίνδυνος είναι ο ένας, άλλο τόσο κι ο άλλος. Αν ο ρατσισμός πάρει κεφάλι, ο Ερντογάν θα έχει καταφέρει το στόχο του.

Αυτή πρέπει να είναι η «εθνική γραμμή», η μόνη στην οποία μπορούμε να συνταχθούμε: να μην καταντήσουμε μια χώρα για την οποία ντρεπόμαστε.

Είμαι όμως πρόθυμος να σας ακούσω. Βλέπετε εσείς τρόπο να λυθεί το προσφυγικό/μεταναστευτικό;

Και πιο άμεσα: τι θα κάνουμε με τους χιλιάδες πρόσφυγες που στοιβάζονται στα νησιά του Αιγαίου και με τις βάρκες που έρχονται από απέναντι;

Πηγή: sarantakos.wordpress.com

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr