V.I.T.R.I.O.L.

Γράφτηκαν πολλές χιλιάδες λέξεις, δόθηκαν στη δημοσιότητα πάρα πολλές πληροφορίες, συζητήθηκαν ψυχογράμματα  και εξαντλήθηκαν τα πολιτισμικά συμφραζόμενα για την πράξη μιας νέας γυναίκας να ρίξει βιτριόλι στο πρόσωπο και στο σώμα μιας άλλης επίσης νέας γυναίκας. 

Αλλά δε μιλήσαμε πολύ για τον πρωταγωνιστή αυτής της πολύκροτης ιστορίας. Και όχι, ο πρωταγωνιστής δεν είναι ο Άνδρας. Ο πρωταγωνιστής αυτής της περίεργης ιστορίας είναι το βιτριόλι. 

Visita Interiora Terrae Rectificando Invenies Occultum Lapidem (V.I.T.R.I.O.L.)

«Να επισκεφτείς τα έγκατα της Γης και καθαρίζοντας θα ανακαλύψεις τη μυστική-φιλοσοφική- λίθο».

Αν και αποδίδεται στον Basilius Valentinus, αλχημιστή του 15ου αιώνα,  στο σύγγραμά του «Azoth, Ou Le Moyen de Fraire l’Or Cache des Philosophes», σήμερα θεωρείται ότι το έργο του δημιουργήθηκε από μεταγενέστερο ψευδώνυμο χαρακτήρα, στα μέσα του 17ου αιώνα. 

Το θειικό οξύ (sulfuric acid) είναι ένα ελαιώδες, άχρωμο υγρό, ισχυρά διαβρωτικό και είναι το πιο φτηνό και κοινό οξύ της χημικής βιομηχανίας. Το πιο έντονο χαρακτηριστικό πυκνού θειικού οξέος είναι η αφυδατική του δράση, μόλις έρθει σε επαφή με οργανική ύλη, ένα ξύλο, ένα χαρτί, το απανθρακώνει αφαιρώντας του τα μόρια νερού.  

Για όποιον αντέχει το θέαμα ας δει αυτό το βίντεο για την επίδραση του ανυδρίτη του πάνω σε ένα κομμάτι κρέατος.

Το βιτριόλι (θειικό οξύ) αρχίζει να εμφανίζεται στα εργαστήρια των αλχημιστών της Ευρώπης γύρω στον 13ο αιώνα και θεωρείται αλχημιστική ουσία πρωτίστης σημασίας, στην αναζήτηση της φιλοσοφικής λίθου. Το lapis philosophorum φιλοδοξεί να μετατρέψει τα μέταλλα σε χρυσό αλλά σύμφωνα με το Magnum Opus είναι ταυτόχρονα ελιξίριο ζωής και πέρα από την αθανασία, συμβολίζει και την τελειότητα. 

Αυτό που εντυπωσιάζει τους αλχημιστές είναι  ότι το βιτριόλι κατατρώει, διαλύει τα πάντα, και όλα τα μέταλλα, εκτός από τον χρυσό. 

Βέβαια, οι πραγματικές και όχι μεταφυσικές ιδιότητες του βιτριολιού ξεκινούν το 16ο αιώνα με τον Johann Van Helmont να το παρασκευάζει συστηματικά με ξηρή απόσταξη ένυδρου θειικού σιδηρού και το 1787 ο Lavoisier διαπιστώνει ότι αποτελείται από υδρογόνο, θείο και οξυγόνο και από βιτριολικό οξύ (vitriolic acid) το μετονομάζει σε θειικό οξύ (sulfuric acid).

Παρόλα αυτά το βιτριόλι διατηρεί κάτι από τη μυθολογική αλχημιστική του παράδοση για πολλούς αιώνες μετά. 

Είναι χαρακτηριστικό το «διάλυμα πιράνχα»( Piranha solution), ένα μείγμα πυκνού θειικού οξέος με υπεροξείδιο υδρογόνου(οξυζενέ) σε αναλογία 3:1. Στα εργαστήρια χρησιμοποιείται για τον πλήρη καθαρισμό των γυάλινων  σκευών και από το τελευταίο ίχνος οργανικών ουσιών. Στα εγκλήματα χρησιμοποιείται για την πλήρη… εξαφάνιση του πτώματος. 

Η Αλχημεία βεβαια ξεκινάει στην Αίγυπτο με τις τεχνικές μουμιοποίησης και επεκτείνεται στη Μεσοποταμία με την επεξεργασία μετάλλων.  Και ενώ στη Δύση το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στη μετατροπή μεταλλων σε χρυσό, στην Ανατολή η Αλχημεία επικεντρώθηκε στην ανακάλυψη φαρμάκων και ουσιών καταπολέμησης ασθενειών. 
Από την Αίγυπτο λοιπόν, στους έλληνες και στη συνέχεια στους Άραβες με τον κορυφαίο Τζαμπίρ Ιμπν Χαγιάν να την καθιερώνει εισάγοντας μια εξαιρετικά μεθοδική πειραματική προσέγγιση. 

Θα ήταν λάθος βέβαια μιλώντας για την αλχημεία να μη μιλήσουμε για τον εξαιρετικά σημαντικό ρόλο των γυναικών. Από τη Μαρία την Αιγυπτία, την Κλεοπάτρα τη Χρυσοποιό, την Κατερίνα Σφόρτσα η όποια συνέγραψε και έδωσε στον γιο της το σημαντικότερο σύγγραμμα αλχημείας που περιγράφει  την τεράστια  αλχημική παράδοση της οικογένειας των Μεδίκων, την Anne Marie von Ziegler η οποία κάηκε στην πυρά ως μάγισσα, τη Marie Meurdrac που έγραψε την Αλχημεία για Γυναίκες-γράφοντος μάλιστα ότι το μυαλό δεν έχει φύλο, τη Martine Bertereau, ραβδομάντη με εξαιρετικό για την εποχή γεωλογικό έργο και βέβαια την  Kristina Alexandra βασίλισσα της Σουηδίας που παραιτήθηκε από τον θρόνο για να ασχοληθεί απερίσπαστη  με την αλχημεία. 

Επίσης, στην αναγεννησιακή Ευρώπη η αλχημεία κάνει θραύση στις γυναίκες, γιατί πέρα από τον αποκρυφισμό που συνήθως αναζητούν οι άνδρες αλχημιστές, οι γυναίκες αναζητούν μυστικά για τον καλλωπισμό τους.  Κορυφαίο βέβαια δείγμα της εποχής το «Secreti della Signora Isabella Cortese» με συνταγές για οικιακές κρέμες με πικραμύγδαλο για πάλλευκο δέρμα- η αμυγδαλίνη υδρολύεται σε υδροκυάνιο- και που ακόμη χρησιμοποιούνται σε κάποια χωριά ως… μυστικές συνταγές ομορφιάς. 
 
Επιστρέφοντας στον πρωταγωνιστή,  το θειικό οξυ, το αποκρυφιστικό βιτριόλι, ας καταθέσουμε και τη θεωρία του David Keith, μηχανικού περιβάλλοντος, που με δυο λόγια αφορα τον ψεκασμό-απο υψόμετρο 20Km- με  ποσότητες δεκάδων χιλιάδων τόνων θειικού οξέος έτσι ώστε να αυξηθεί η ανακλαστική ικανότητα της ατμόσφαιρας της γης με αποτέλεσμα την αντιστάθμιση των αυξημένων ποσοτήτων αερίων του θερμοκηπίου. Ο Keith εκτιμά ότι ποσότητα λιγων γραμμαρίων εχει τη δυνατότητα να αντισταθμίσει τη βλάβη από ένα τόνο διοξειδίου του άνθρακα. 

Το μαγικό μας… βιτριόλι. 

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr