Newsroom

Newsroom

Τζον Χάρτφιλντ – Ο πρωτοπόρος του αντιφασιστικού φωτομοντάζ

Το πρωτοποριακό φωτομοντάζ του Τζον Χάρτφιλντ ανέδειξε τα ψέματα και την προπαγάνδα της ναζιστικής Γερμανίας.

five fingers2

Γεννημένος το 1891, ο Χάρτφλιντ αρχικά εργάστηκε στον κλάδο της διαφήμισης, αλλά η καταστροφή του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου τον συγκλόνισε και του πρόσφερε πιο ριζοσπαστικά πολιτικά και αισθητικά εργαλεία. Οι αναφορές του ήταν αρκετά προοδευτικές, αφού η μητέρα του ήταν εργάτρια κλωστοϋφαντουργίας και πολιτική ακτιβίστρια και ο πατέρας του σοσιαλιστής συγγραφέας.

Από το 1916 άρχισε να πειραματίζεται με τις τεχνικές του φωτομοντάζ μαζί με τον φίλο του και καλλιτέχνη Τζορτζ Γκρος. Η μορφή τέχνης – όπου δύο ή περισσότερες φωτογραφίες συνδυάζονται για να δημιουργήσουν νέες εικόνες και μηνύματα- θα γινόταν κεντρικό στοιχείο της πρακτικής τους στο Βερολίνο του Νταντά. Ο Τζον Χάρτφιλντ επηρεάστηκε σημαντικά και από ένα σοβιετικό καλλιτεχνικό ρεύμα που ήταν στενά συνδεδεμένα με τον Κονστρουκτιβισμό, ενώ ταξίδεψε στη Σοβιετική Ένωση όπου ο  Μπόρις  Αρβάτωβ τον σύστησε στους καλλιτέχνες Ροτσένκο και Λισίτσκι.

Τα σχέδιά του απογειώθηκαν την περίοδο που εργαζόταν στο τμήμα προπαγάνδας του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος (KPD) στο οποίο είχε ενταχθεί με ενθουσιασμό το 1918. Επίσης, έφτιαξε σκηνικά θεάτρου για τους Μπέρλτοντ Μπρέχτ και Έρβιν Πισκάτορ, καθώς και εικονογραφήσεις για εξώφυλλα βιβλίων του Σίνκλαιρ Λιούις. Αυτή την περίοδο δημιούργησε και την εμβληματική αφίσα «Five Fingers Has the Hand (1928)».

Παρά τον θετικό αντίκτυπο της αφίσας στην εκλογική εκστρατεία, τα πρωτοποριακά του σχέδια δυσαρέστησαν κάποια στελέχη του κομμουνιστικού κόμματος και μετά από αρκετές προστριβές, ο Τζον Χάρτφιλντ σταμάτησε να εργάζεται σε αυτή τη θέση. 

Στη συνέχεια, εργάστηκε στο περιοδικό Die Arbeiter-Illustrierte-Zeitung (AIZ) το οποίο εκδιδόταν στο Βερολίνο και είχε μεγάλη απήχηση στο πλαίσιο του πολωμένου πολιτικού κλίματος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Το ΑΙΖ πουλούσε 200.000 αντίτυπα στο απόγειο της δόξας  του, ενώ οι αφίσες του Τζον Χάρτφιλντ κυκλοφορούσαν ευρέως σε όλο το Βερολίνο.

«Κάνοντας το ψέμα προφανές»

Παρ’ όλο που μεγάλο μέρος γερμανών επηρεαζόταν από τη δύναμη του προπαγανδιστικού μηχανισμού των ναζί, ο Χάρτφιλντ ως ένθερμος αντι-καπιταλιστής παρέμεινε αποφασιστικά στην αντίθετη πλευρά, αντιλαμβανόμενος ότι δεν υπήρχε τίποτα σοσιαλιστικό στην πολιτική φιλοσοφία του Χίτλερ. 

Τα πιο μεγάλα «όπλα» του; Χαρτί, ψαλίδι και κόλλα. Ο Χάρτφιλντ άνοιξε έναν αποτελεσματικό «πόλεμο» ενάντια στα ψέματα και την υποκρισία του ναζισμού και τελικά κυνηγήθηκε για το έργο του. Ο καλλιτέχνης συχνά χρησιμοποιούσε ως κεντρική ιδέα την αντίληψη του Χίτλερ για τον εαυτό του ως «Ubermensch» (υπεράνθρωπο). Στο έργο με τίτλο Αδόλφος – Ο Υπεράνθρωπος, χρυσάφι καταπίνει και σαχλαμάρες λέει, είναι προφανής η απέχθειά του για τον ανερχόμενο ηγέτη, ενώ κάνει σαφή αναφορά στην προώθησή του από το μεγάλο κεφάλαιο. Οι ναζί δημοσίευσαν ένα άρθρο που κατήγγειλε το έργο του Χάρτφιλντ, διαδίδοντας με αυτόν τον τρόπο τη δουλειά του σε ακόμα μεγαλύτερους κύκλους. 

Όταν ο Χίτλερ κατέκτησε την εξουσία τον Ιανουάριο του 1933, ο Χάρτφιλντ βρέθηκε στη μαύρη λίστα των ναζί. Μετά από εισβολή στο διαμέρισμα του, απέφυγε τη σύλληψη τελευταία στιγμή πηδώντας από το παράθυρο και στη συνέχεια κατέφυγε στην Τσεχοσλοβακία. Το περιοδικό που μετονομάστηκε αργότερα σε Die Volks-Illustrierte συνέχισε την έκδοση του στην Πράγα με πολύ μικρότερη όμως απήχηση.  Συνέχισε όμως να ενοχλεί, αφού κάποια στιγμή η γερμανική πρεσβεία απαίτησε από τον Σύνδεσμο Καλών Τεχνών να απομακρύνει φωτομοντάζ του Χάρτφιλντ από μια διεθνή έκθεση σκίτσων. Όταν η Τσεχοσλοβακία πέρασε στην επιρροή του Χίτλερ, ο καλλιτέχνης αναγκάστηκε να διαφύγει στο Λονδίνο. 

Το έργο του Χάρτφιλντ ενέπνευσε τελικά μία ολόκληρη  νέα γενιά καλλιτεχνών. Οι εικόνες του αποτυπώνουν τη φρίκη του πολέμου και την αξία της αντίστασης και παραμένουν επίκαιρες μέχρι και σήμερα.

-Φωτογραφίες: The Heartfield Community of Heirs / VG Bild-Kunst, Bonn 2020. Akademie der Künste, Berlin

Με πληροφορίες από BBC

Συγκλονίζει το βίντεο της Ξυπόλια: «Αφαίρεσα ένα ολόκληρο κομμάτι απ’ την πλάτη μου – Να φοράτε αντηλιακό» λέει το μοντέλο

221115164838 mariagapi 305110527 473772367946558 5755461261693762487 n

Συγκλονίζει το βίντεο της Ξυπόλια: «Αφαίρεσα ένα ολόκληρο κομμάτι απ’ την πλάτη μου – Να φοράτε αντηλιακό» λέει το μοντέλο

Στο βίντεο που ανέβασε, το νεαρό μοντέλο δείχνει την τομή στην πλάτη της και τονίζει…

Δώρα Χρυσικού: Η εξομολόγηση που συγκίνησε τη Ζαμπέτογλου – «Τον πλησίασα και του είπα ότι τα μαλλιά μου είναι περίεργα» (video)

profile player 960x540 25

Δώρα Χρυσικού: Η εξομολόγηση που συγκίνησε τη Ζαμπέτογλου – «Τον πλησίασα και του είπα ότι τα μαλλιά μου είναι περίεργα» (video)

Για την περίοδο που πάλευε με τον καρκίνο μίλησε η Δώρα Χρυσικού, αποκαλύπτοντας μια ιστορία…

Ξέσπασμα οργής από τη Σταυρούλα Μασσαλή για το χειροκρότημα στον Καραμανλή: «Τρύπησε τα αυτιά μας…» (video)

Μασσαλή Καραμανλής

Ξέσπασμα οργής από τη Σταυρούλα Μασσαλή για το χειροκρότημα στον Καραμανλή: «Τρύπησε τα αυτιά μας…» (video)

Δεν μπορούσε να πιστέψει το ηχηρό χειροκρότημα που έδωσαν οι βουλευτές της ΝΔ στον Καραμανλή…

Βόλος: Συγκλονίζει μαρτυρία 21χρονης κοπέλας – «Με βίαζε σε ξενοδοχείο από τα 11 μου χρόνια» (video)

viasmos 6

Βόλος: Συγκλονίζει μαρτυρία 21χρονης κοπέλας – «Με βίαζε σε ξενοδοχείο από τα 11 μου χρόνια» (video)

Απίστευτες αποκαλύψεις έκανε μια κοπέλα απ' τη Λάρισα, καθώς αποκάλυψε ότι βιαζόταν επί σειρά ετών…