Τορόντο 1994: Διάκριση εν μέσω εμφυλίου

Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Μπάσκετ του 1994 ξεκίνησε για την Ελλάδα πολλές εβδομάδες προτού γίνει το πρώτο τζάμπολ. Το γαλάζιο χαλί που στρώθηκε στον Καναδά για τον Παναγιώτη Γιαννάκη και τους συνοδοιπόρους του ήταν δανεικό από το ποδόσφαιρο και ποτισμένο με πτύελα.

Οι ομογενείς συμπατριώτες μας στη Βόρεια Αμερική αδημονούσαν να χειροκροτήσουν την παρθενική συμμετοχή της Ελλάδας σε Μουντιάλ ποδοσφαίρου αλλά έζησαν μια απέραντη απογοήτευση, αφού το γλέντι τελείωσε με τρεις ήττες σε ισάριθμα παιχνίδια, 0-10 τέρματα και εικόνα απόλυτης απαξίωσης. Το μπάσκετ που ακολούθησε, δημοφιλέστερο άλλωστε σε εκείνα τα μέρη, ήταν μια κάποια παρηγοριά.

Το Τορόντο των χιλιάδων εμιγκρέδων άνοιξε διάπλατα τις πύλες του και υποδέχτηκε μια ομάδα φιλόδοξη μεν, αναστατωμένη δε. Τα νερά στη λίμνη Οντάριο δεν ήταν ήρεμα. Ο καβγάς που οδήγησε στην παραίτηση του προπονητή Ευθύμη Κιουμουρτζόγλου έγινε περί όνου σκιάς στην Ουάσινγκτον λίγο προτού η αποστολή περάσει τα σύνορα ΗΠΑ – Καναδά.

Οταν ο Παναγιώτης Φασούλας ζήτησε άδεια για να περάσει το ρεπό του κοντά σε συγγενείς στη Νέα Υόρκη ο προπονητής έθεσε θέμα πειθαρχίας και τράβηξε την άλλη άκρη του σχοινιού: «Ή εγώ ή αυτός». «Αυτός» απάντησε στο τελεσίγραφο του Ευθύμη ο (και γγΑ) Γιώργος Βασιλακόπουλος. Τα κλειδιά δόθηκαν στον ασίσταντ Μάκη Δενδρινό και ο Φασούλας επέστρεψε από το «μεγάλο μήλο» με μάτια που γυάλιζαν.

Στο Παγκόσμιο που ακολούθησε έπαιξε το καλύτερο μπάσκετ της ζωής του. Οταν άκουσε τον συγκινημένο Δενδρινό να αφιερώνει την πρόκριση στα ημιτελικά στον προκάτοχό του, ο ψηλός ξεσπάθωσε: «Η νίκη ανήκει μόνο στους παρόντες. Εάν έφευγα εγώ, κανένας δεν θα μου αφιέρωνε το παραμικρό». To κάρμα που χάραξε την πορεία της εθνικής μας από το θλιβερό σίριαλ της Ουάσινγκτον μέχρι τις παρυφές του παγκόσμιου βάθρου είχε και άλλα καπρίτσια να καταθέσει.

Ο αγώνας με το Πουέρτο Ρίκο θα οδηγούσε την εθνική ανάλογα με το αποτέλεσμά του είτε σε λάκκο λεόντων είτε σε βατό μονοπάτι. «Στείλε τις βολές στο σίδερο» πρόσταξε ο Δενδρινός στον Γιώργο Σιγάλα προτού αυτός στηθεί στη γραμμή. Μια ήττα με διαφορά 9 πόντους ερχόταν κουτί, αλλά το -8 μείωνε τις πιθανότητες διάκρισης. Ο Σιγάλας ευστόχησε κατά λάθος (με ταμπλό), ο πάγκος βλαστημούσε, ο αγώνας ολοκληρώθηκε με 64-72, αλλά ο από μηχανής θεός είχε σχιστά μάτια. Η απίθανη νίκη της αδύναμης Κίνας επί της Ισπανίας έστειλε τους Ασιάτες στον δρόμο μας και τους Ισπανούς… απέναντι, στον όμιλο των ΗΠΑ. Θείο δώρο, λοιπόν, η κατά τύχη εύστοχη βολή του Σιγάλα! Το μόνο που χώριζε πια την ελληνική ομάδα από τα ημιτελικά ήταν ένα εφικτό νταμπλ απέναντι σε Καναδά και Κίνα.

Το πλεονέκτημα έδρας που θεωρητικά βρισκόταν στα χέρια των Καναδών εκμηδενίστηκε από την παρουσία και τα ντεσιμπέλ των εκστασιασμένων Ελλήνων της Ντάνφορθ Στριτ. Σε όλα τα παιχνίδια της τελικής φάσης το Σκάιντομ θύμιζε ΣΕΦ και το «απέραντο γαλάζιο» πεντέξι χιλιάδων θεατών έκανε τους δικούς μας να αισθάνονται σαν στο σπίτι τους. Τα ρεζιλίκια του ποδοσφαίρου είχαν πια ξεχαστεί. Ο Καναδάς δεν ήταν εύκολη λεία, αφού είχε στις τάξεις του τον σπουδαίο Ρικ Φοξ των Λέικερς αλλά και τον Στιβ Νας, ο οποίος έμελλε να κατακτήσει δύο τίτλους ΜVP στο ΝΒΑ και να αγωνιστεί σε οκτώ AllStar Game. Ο Νας ήταν ακόμη άγουρο κολεγιόπαιδο 22 ετών, αλλά το ταλέντο του ξεχείλιζε. O Φάνης, ο Ελληνας Φοξ, έκανε το παιχνίδι της ζωής του σε αυτό τον άτυπο προημιτελικό με 26 πόντους, 10 ριμπάουντ και 4/9 τρίποντα, 4 κλεψίματα και 3 ασίστ. «Καλός αυτός με το 15» μουρμούριζε ο Σακίλ Ο’Νιλ, ανεμίζοντας ένα γαλανόλευκο σημαιάκι δίπλα στο ελληνικό καλάθι.

Ο Φασούλας πέτυχε 18 πόντους, ο Γιαννάκης 12, ο Μπακατσιάς 9. Η εθνική έπαιξε απολαυστικό μπάσκετ, στρίμωξε τους Καναδούς στα σχοινιά, αλλά στα τελευταία δευτερόλεπτα κόντεψε να χύσει την καρδάρα με τη σαμπάνια. Το 72-65 έγινε 72-71, οι οικοδεσπότες παρέλαβαν την μπάλα για την τελευταία επίθεση, αλλά απέναντί τους βρήκαν μια από τις κορυφαίες αμυντικές πεντάδες στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ: Γιαννάκης, Μπακατσιάς, Σιγάλας, Χριστοδούλου, Φασούλας. Ο «Φοξ» μπλέχτηκε σε συμπληγάδες και δεν κατόρθωσε ούτε καν να δει το καλάθι. Ο «μπέμπης» έκλεψε με τη βοήθεια του «δράκου», ο Μπακατσιάς έδωσε την τέλεια ασίστ και ο Φασούλας τελείωσε τη δουλειά με αυτοκρατορικό κάρφωμα.

Η πρόκριση στα ημιτελικά ήταν γεγονός! Οι ιαχές «Ελλάς Ελλάς» πρέπει να αντηχούν μέχρι σήμερα στους τοίχους του αχανούς γηπέδου. Στα ελληνικά αποδυτήρια οι διόσκουροι –και μανιώδεις καπνιστές– Φασούλας και Φάνης άναψαν πούρα. Βεβαίως η επιχείρηση μετάλλιο ήταν χαμένο στοίχημα. Στον ημιτελικό με την ανίκητη ομάδα των ΗΠΑ το μόνο που κατάφερε η εθνική μας ήταν να κρατήσει την παρέα του Σακίλ σε διψήφιο νούμερο (58- 97). Ο μικρός τελικός με τους Κροάτες των πολλών αστέρων (Ράτζα, Κούκοτς, Βράνκοβιτς και Σία) εξελίχτηκε σε μελαγχολικό χορό (60-78). «Εμφανιστήκαμε σωματικά καταρρακωμένοι και κλατάραμε» ομολόγησε ο Φασούλας. Ακόμα και η τέταρτη θέση, όμως, χαιρετίστηκε ως θρίαμβος για την ομάδα που έμεινε ακέφαλη λίγες μέρες πριν από το τουρνουά.

Οι χαμένοι μικροί τελικοί έγιναν χίμαιρα εκείνα τα χρόνια (1993, 1994, 1995, 1997, 1998) και άφησαν χωρίς εθνικό μετάλλιο μια σπουδαία γενιά –Σιγάλας, Γαλακτερός, Αλβέρτης, Οικονόμου, Κορωνιός, Ρεντζιάς, Δ. Παπανικολάου κ.ά.– αλλά τότε κοιτάζαμε την τετράδα στα δόντια. Πόσοι θα παραπονεθούν εάν η εθνική του 2019 επιστρέψει από την Κίνα με τον πάπυρο της τέταρτης θέσης στις αποσκευές της; 

* Περιοδικό Hot Doc #186, H ιστορία του Μουντομπάσκετ 1950-2019, 25/08/2019