TOP 10 ελληνικής δισκογραφίας 2019 – Νο 10: Νότης Μαυρουδής «Άγρυπνο φεγγάρι»

Είμαστε τυχεροί που ο Νότης Μαυρουδής στην πλήρη ωριμότητά του εξακολουθεί να δρα ποιητικά, ακούγοντας τη «φωνή της ψυχής του», που θα ’λεγε και ο Νικηφόρος Βρεττάκος. Ο Μαυρουδής, ένας δημιουργός που κάθε φορά φτιάχνει τραγούδια ορμώμενος από μια βαθιά του εσωτερική ανάγκη και δύναμη, υπήρξε παιδί του διανοούμενου Αλέκου Πατσιφά. Είχε την τύχη, ως νεανίας, να του εκθέτει τις στιχουργικές ανησυχίες του κι εκείνος, αντί απάντησης, να τον τροφοδοτεί με στοίβες από ποιητικές συλλογές. Διόλου τυχαίο, λοιπόν, που η εμφάνιση του Μαυρουδή στη δισκογραφία έγινε το 1964 στη Lyra, σε ηλικία μόλις 19 ετών, με ένα 45άρι δισκάκι  όπου μελοποίησε στίχους του Γιάννη Κακουλίδη με ερμηνευτή τον Γιώργο Ζωγράφο. Επιτομή, βέβαια, της εργασίας του Μαυρουδή πάνω στον ποιητικό λόγο ήταν το –επηρεασμένο από τον Μίκη Θεοδωράκη– έργο του, «Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας», μια μελοποίηση του ομότιτλου ποιήματος του Οδυσσέα Ελύτη, που έγινε με τις ευλογίες του ποιητή και με μία πλειάδα ερμηνευτών. Ας σημειωθεί ότι μιλάμε για το 1968, όταν μεσουρανούσε η  χούντα, που γνωρίζουμε πόσο κακό έκανε σε συνθέτες προγενέστερους του Μαυρουδή, οι οποίοι έχασαν τη «συνέχεια» της πορείας τους. 

Στις αρχές του 1970 το ενδιαφέρον του Μαυρουδή εστιάστηκε στην κλασική κιθάρα. Το άλμπουμ «The Classical Guitar» του 1972 ανέδειξε τις ικανότητές του ως δεξιοτέχνη σολίστ της κιθάρας ‒ μία ιδιότητα που έφτασε στο απόγειό της, τόσο με τη σειρά «Cafe de l’ Art» στην αυγή του 21ου αι., όσο και με το πολύ πρόσφατο «Cafe Latino»του 2018. 

 

Όταν η επάρατη χούντα έφυγε, εκείνος, πάντα έντονα πολιτικοποιημένος, εμπνεύστηκε από την Εθνική Αντίσταση, παραδίδοντας δύο δίσκους με τον ερμηνευτή του θεοδωρακικού «Canto General», Πέτρο Πανδή. Φαίνεται όμως πως, ως δημιουργό, τον Μαυρουδή ουδέποτε τον ενδιέφερε ο μεγαλοϊδεατισμός στην τέχνη. Εξακολούθησε να λειτουργεί ως αρχαίος αοιδός που, κρούοντας αντί για λύρα την κιθάρα του, περιέγραφε την εποχή του, πότε με 12 λαϊκά τραγούδια-«Ζωγραφιές απ’ τον Θεόφιλο», σε στίχους Άκου Δασκαλόπουλου, και πότε με εκείνο το αλαφροΐσκιωτο, σχεδόν ψυχεδελικό «Παιδί της γης» που είχε τη μεγάλη ευτυχία να του παραχωρήσει ο μέντοράς του, Μάνος Χατζιδάκις. Η έξοδος από την ταραχώδη δεκαετία του 1970 έγινε με τον Fernando Sor, τους ρεμπέτες και τους Beatles: Ο Μαυρουδής με τα δάκρυα της κιθάρας του μόνο, αντί των λέξεων για τα δάκρυα! 

Στην επόμενη δεκαετία, το έργο που διατήρησε στο ακέραιο την επαφή του με τον ποιητικό λόγο, και μάλιστα τον αρχαιοελληνικό, στις θαυμαστές μεταφράσεις του Ηλία Πετρόπουλου, ήταν το «Έρως ανίκατε μάχαν» με τις φωνές της Νένας Βενετσάνου και του Κώστα Θωμαΐδη. Το ίδιο διάστημα περίπου, μέσα από έναν άλλο κύκλο τραγουδιών, μας χάρισε το «Πρωινό τσιγάρο» σε στίχους Άλκη Αλκαίου, μία από τις σημαντικότερες και ωραιότερες ελληνικές κιθαριστικές μπαλάντες. Δείγματα εξαιρετικής μελοποίησης από τον Μαυρουδή δοκιμάσαμε και με το άλμπουμ «Κάπου Ανατολικοδυτικά», στο οποίο συγκεντρώθηκαν συνθέσεις του από το θέατρο και από τον κινηματογράφο με πολλές σπουδαίες φωνές.

Τις επόμενες τρεις δεκαετίες, και μέχρι να επέλθει η διαβόητη κρίση στη δισκογραφία, ο Νότης Μαυρουδής παρουσίασε έντονη δραστηριότητα, με ολόκληρα έργα-σταθμούς και με μεμονωμένα τραγούδια που αγαπήθηκαν και που ακούγονται μέχρι σήμερα. Συνεργάστηκε με τους μεγαλύτερους ερμηνευτές (Αλεξίου, Μητσιάς, Αρβανιτάκη, Τσανακλίδου, Πασπαλά κ.ά.), παρέδωσε από κοινού με τον στιχουργό Ηλία Κατσούλη το «Carte postale», έδωσε και ηχογράφησε μια μεγάλη συναυλία στο Ηρώδειο και βρήκε διέξοδο, όπως πολλοί άλλοι συνάδελφοί του, σε  δίσκους συνημμένους στις εκδόσεις βιβλίων. Ανάμεσα στις κορυφαίες στιγμές αυτού του καλλιτεχνικού οίστρου, ξεχωρίζει το «Ίσως φταίνε τα φεγγάρια» σε στίχους Τάσου Σαμαρτζή, ένα σπουδαίο τραγούδι που αποδείχτηκε απολύτως διαχρονικό. 

Την εποχή που ο λόγος των ποιητών γίνεται όλο και πιο κρυπτικός, πιο σκοτεινός και αινιγματώδης, ο Νότης Μαυρουδής αντλεί νέα έμπνευση από τον Γεώργιο Βιζυηνό, τον Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, τον Κώστα Καρυωτάκη, τη Μαρία Πολυδούρη, τον Γιώργο Σαραντάρη, τον Κώστα Βάρναλη και τον Γιώργο Σεφέρη. Με το «Άγρυπνο φεγγάρι» του φέρνει στην επικαιρότητα το Φως το Αληθινό ποιητών που δεν εφάρμοσαν το καλλιμάχειο «σικχαίνω πάντα τα δημόσια» και που δεν αποζήτησαν τη ρήξη της επικοινωνίας τους με τον κόσμο. Ο σημερινός ακροατής δύναται να απολαύσει λέξεις, εικόνες και ήχους,το τοπίο του λόγου των ποιητών, τον ρομαντισμό και τους στοχασμούς τους, ασκώντας τελικά τη δική του ευαισθησία. Πολύτιμοι αρωγοί του συνθέτη Νότη Μαυρουδή σ’ αυτήν τη νέα μουσικοποιητική δημιουργία του, η Νένα Βενετσάνου, ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Χρήστος Θηβαίος, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, η Μόρφω Τσαϊρέλη και η Μαρία Θωίδου. Και, βέβαια, ο σταθερός συνεργάτης του, κιθαριστής Γιώργος Τοσικιάν. 

Το «Άγρυπνο φεγγάρι» (εκδόσεις IANOS) είναι δίσκος μιας πολύ ιδιαίτερης ατμόσφαιρας και ενός ακριβού γούστου. Θα πρόσθετα πως ειδικά αυτό το ακριβό γούστο είναι που τον κάνει σπάνιο, χωρίς τον φόβο του παλαιομοδίτικου. Δεν υπάρχει τίποτα δηλαδή το παλαιομοδίτικο σε μπαλάντες που πίνουν νερό απ’ την πηγή του Μάνου Χατζιδάκι («Το παιδί / Φυσά βοριάς, φυσά θρασκιάς» με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, «Το Όνειρον» με τον Χρήστο Θηβαίο, «Νυχτερινό Ι» με τη Νένα Βενετσάνου), σε ρυθμικά ρωμαλέα κομμάτια («Το απομεσήμερο ενός φαύλου» με τον Σωκράτη Μάλαμα), ακόμη και στις εμφανείς επιρροές του συνθέτη από αγαπημένα του μουσικά είδη, σαν το φλαμένκο («Βράδυ» με τη Μόρφω Τσαϊρέλη) και την ιταλική ταραντέλα («Τ’ αηδόνι» με τη Μαρία Θωΐδου).  Το «Άγρυπνο φεγγάρι» είναι ένα βιβλίο – CD, πραγματικό κομψοτέχνημα, που φέρει όλη την αύρα του κλασικού μαζί μ’ αυτή του διαχρονικού, ταξιδεύοντας ήδη για τώρα. Και για το μέλλον! Μακάρι!