Τίποτα δεν πάει χαμένο…

Η παγκόσμια ιστορία είναι γεμάτη από υπερεθνικές αυτοκρατορίες οι οποίες οικοδομήθηκαν από τις κατακτήσεις του κυρίαρχου εθνικού ή φυλετικού συνόλου. Το πείραμα μιας υπερεθνικής διακρατικής οντότητας χτισμένης σε δημοκρατική βάση είναι ιστορικά πρωτοφανές. Οι ΗΠΑ δεν ξεκίνησαν έτσι, απέκτησαν υπερεθνικό χαρακτήρα σε ένα βαθμό στη συνέχεια με τη μετανάστευση. 

Προφανείς είναι οι επιφυλάξεις. Οι επισημάνσεις για το έλλειμμα δημοκρατικής λειτουργίας στους θεσμούς της ΕΕ, για τη γερμανική ηγεμονία στα όργανα και στις πολιτικές διαδικασίες, για το νεοφιλελεύθερο πρόσημο στην αρχιτεκτονική της ΟΝΕ, για την ΕΚΤ που δε λειτουργεί ως δανειστής τελευταίας καταφυγής. 

Προφανής είναι και η απάντηση. Η ΕΕ δεν είναι παράδεισος ή κόλαση, είναι άλλο ένα πεδίο πολιτικής και κοινωνικής σύγκρουση. Μέχρι στιγμής το περισσότερο ευνοϊκό ή το λιγότερο δυσμενές τέλος πάντων. 

Η πολιτική και κοινωνική σύγκρουση στην ΕΕ και για την ΕΕ δεν αφορά μόνον τις συγκεκριμένες πολιτικές κάθε περιόδου αλλά επίσης το ίδιο το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της. Μακροπρόθεσμα, η δεύτερη πλευρά της σύγκρουσης είναι η πιο σημαντική. Για παράδειγμα, κατά την ελληνική διαπραγμάτευση  το 2015, το κύριο πρόβλημα δεν ήταν ότι ο Σόιμπλε ήθελε να δώσει «ένα μάθημα στους Έλληνες που τόλμησαν να ψηφίσουν την αριστερά». Προσωπικά τουλάχιστον αυτό πίστευα τότε και επιμένω και τώρα. Το κύριο πρόβλημα ήταν ότι η αντίληψη των Γερμανών και των συμμάχων τους για την ΕΕ και την ΟΝΕ αποκλείει την αμοιβαιότητα του χρέους και τη μεταβίβαση οικονομικών πόρων από ένα κράτος – μέλος σε ένα άλλο. 

Στις ΗΠΑ θεωρείται δεδομένο ότι αν το Ιλινόις βρεθεί προ χρεοκοπίας, θα έχει μια στήριξη από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό, τελικά δηλαδή από τη Νέα Υόρκη και την Καλιφόρνια. Φυσικά, υπάρχουν συγκρούσεις για το πόσο άμεση θα είναι η στήριξη, πόσο ισχυρή κλπ. Αλλά και μόνον ότι μέρος των δημόσιων δαπανών στο Ιλινόις καλύπτεται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση αποτελεί μια αυτόματη αντικυκλική παρέμβαση. 

Οι λύσεις που διεκδικούσε η Ελλάδα το 2015 αντικειμενικά αμφισβητούσαν αυτή την προτεσταντική εμμονή των Γερμανών να μην υπάρξει πραγματική οικονομική ενοποίηση της ΕΕ. Γιατί τελικά περί αυτού πρόκειται, με κοινό νόμισμα και δημοσιονομικούς κανόνες αλλά χωρίς αναδιανεμητικό ομοσπονδιακό προϋπολογισμό και Κεντρική Τράπεζα που στην ανάγκη στηρίζει και εγγυάται το χρέος, δεν έχεις πραγματική οικονομική ενοποίηση, μια προωθημένη ζώνη ελεύθερων συναλλαγών έχεις. Η κρίσιμη τομή από την αρχική σύλληψη της ΕΟΚ το 1957 προς μια λειτουργική οικονομική ένωση της Ευρώπης  δεν έχει γίνει ακόμη, παρά τη δημιουργία του Ευρώ.  

Η συμφωνία Μέρκελ – Μακρόν για ένα Ταμείο που δε δανείζει αλλά επιχορηγεί, για ένα είδος κοινής εγγύησης κάποιου μέρους του χρέους, είναι το ιστορικά πρώτο βήμα στη σωστή κατεύθυνση. Μικρό, ασαφές, με τον φόβο του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, με μασημένα λόγια για να «περάσει» στο εσωτερικό της Γερμανίας, αλλά είναι βήμα τομής. 
Γιατί έγινε εφικτό τώρα και όχι το 2015: Πρώτα και κύρια επειδή η Ιταλία και η Ισπανία αθροιστικά είναι υπερβολικά μεγάλες ως οικονομίες για να αφεθούν στην τύχη τους ή για να ρισκάρεις την αναγκαστική αποχώρηση τους. Επίσης, όμως, επειδή τα ίδια τα δραματικά γεγονότα του 2015 έχουν αφήσει το αποτύπωμα τους στην ιστορία της ΕΕ. Κατέδειξαν τους κινδύνους για τη συνοχή της ΕΕ και της Ευρωζώνης που δημιουργεί ο δογματισμός της σχολής Σόιμπλε. 

Τελικά, ο τροχός της Ιστορίας άρχισε να γυρίζει πιο γρήγορα απ’ ότι φαινόταν. Οι νεοφιλελεύθερες ελίτ μόλις έκαναν ένα μικρό βήμα πίσω.  Από αύριο να παλέψουμε για το επόμενο. 

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr