ΑΕ

Αφροδίτη Ερμίδη

Θέατρο μέσα στη φυλακή

Για πρώτη φορά δύο ομάδες κρατουμένων από τον Αυλώνα και τη Θήβα σε μια κοινή παράσταση στο Κατάστημα Κράτησης Θήβας.

IMG 20190516 153241

Ενα πρόγραμμα θεατρικών εργαστηρίων για φυλακισμένους φιλοδοξεί να συμβάλει στην προσωπική ανάπτυξή τους και την ομαλή επανένταξή τους.

Αφιξη στη Θήβα, στο Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων Ελεώνα. Παπαρούνες, συρματοπλέγματα, σωφρονιστικοί υπάλληλοι γύρω μου ενώ ακούω: «Περάστε από τον έλεγχο, αφήστε όλα τα προσωπικά σας αντικείμενα στο ντουλάπι». Μπαίνω μάλλον νιώθοντας τύψεις ερχόμενη απέξω για να παρακολουθήσω μια παράσταση των «από μέσα» και γνωρίζοντας ότι θα γυρίσω πίσω στη ζωή.

Μόλις πριν από λίγες ώρες και για πρώτη φορά δύο ομάδες κρατουμένων, οι μεν από το Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων Ελεώνα, οι δε από το Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνα βρέθηκαν για να κάνουν μία και μοναδική πρόβα συνταιριάζοντας αυτό που ετοίμασαν ξεχωριστά τους προηγούμενους μήνες με τον εμψυχωτή και σκηνοθέτη Στάθη Γράψα. Στο πλαίσιο της δράσης «Θεατρικά εργαστήρια προσωπικής ανάπτυξης για κρατούμενους» που υλοποιεί το Εθνικό Θέατρο δημιούργησαν την παράσταση με τίτλο «Κοινή αφετηρία». Ενα άκρως βιωματικό δρώμενο με τα κείμενα γραμμένα εξ ολοκλήρου από τους κρατούμενους. Φράσεις κοφτές, σιωπή, δυνατές φωνές, εκρήξεις, λέξεις που σου χτυπάνε το μυαλό σαν σφυριά. Η ατμόσφαιρα φορτισμένη, οι ερμηνείες των κρατουμένων αξιοθαύμαστες, με προσήλωση, σοβαρότητα και ευαισθησία.

Οι σκέψεις που μοιράζονται μαζί μας οι κρατούμενοι προέκυψαν έπειτα από πολλές συζητήσεις με τον κ. Γράψα για τα συναισθήματά τους, τη μέχρι τώρα διαδρομή τους, τη ζωή τους προτού φυλακιστούν, τον εγκλεισμό τους και πώς βλέπουν τον εαυτό τους στο μέλλον.

Το αποτέλεσμα είναι απλώς συγκλονιστικό. «Εκανα ένα λάθος, λάθη κάνουμε όλοι, αρκεί να μαθαίνουμε από αυτά. Οταν βγω θέλω να κάνω καινούργια αρχή, αποφεύγοντας τα ίδια λάθη». «Δεν είμαστε αριθμοί, είμαστε άνθρωποι με ονόματα και πατρίδες. Είμαστε ελεύθεροι άνθρωποι και οι πατρίδες μας είναι οι πατρίδες όλου του κόσμου». «Ελπίζω κάποια μέρα να σταματήσουν τα βάσανα των κρατουμενων και να γυρίσουν στις οικογένειες και στα παιδιά τους. Δέσποινα, μου λείπεις». Στη διάρκεια της παράστασης ακούστηκε από τα στόματα όλων η λέξη «συγγνώμη». «Ηταν προτροπή δική μου» μας λέει ο κ. Γράψας. «Θεώρησα ότι θα ήταν πολύ δύσκολο ειδικά για τον αντρικό πληθυσμό και κυρίως μέσα σε αυτές τις ομάδες να το εκφράσουν. Είναι αυτές οι λέξεις που δυσκολεύουν: συγγνώμη, σ’ αγαπώ και ευχαριστώ. Σίγουρα είναι δύσκολο να ανατρέξουν στο παρελθόν και στα λάθη τους και να έρθει η παραδοχή του σφάλματος. Αλλά το μήνυμα στο τέλος είναι ελπιδοφόρο: “Στέκομαι όρθιος και προχωράω”».

«Δεν είμαι στη φυλακή, είμαι στην κοινωνία»

Μπορεί το αποτέλεσμα που είδαμε να ήταν άρτιο, αλλά οι δυσκολίες πίσω από αυτό το εγχείρημα είναι σαφώς πολλές. Μην ξεχνάμε ότι «πρόκειται για παιδιά που δεν έχουν μορφωθεί, που έχουν δυσκολία να εκφέρουν συγκροτημένο λόγο ή για άτομα σε μεγαλύτερη ηλικία με αναστολή στο να εκφραστούν. Και επίσης η δυσκολία των προβών έγκειται στο πώς διαχειριζόμαστε τη ματαίωση. Λόγω του χώρου των φυλακών υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν καθημερινά τη συναισθηματική κατάσταση των κρατούμενων. Αλλά όταν στις πρόβες τους ακούς να λένε “στο θέατρο νιώθω ελεύθερος”, “θυμάμαι την οικογένειά μου”, “δεν είμαι στη φυλακή, είμαι στην κοινωνία” ή βλέπεις τα μάτια ενός παιδιού του Αυλώνα βουρκωμένα νιώθεις δικαιωμένος. Είναι δύσκολο συναισθηματικά για μένα αλλά τότε καταλαβαίνω γιατί αυτό που κάνω έχει ουσία. Είναι σκληρό να είναι κάποιος έγκλειστος. Κάποιος από τους κρατούμενους είπε στην παράσταση: “Κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τη φυλακή εάν δεν την έχει ζήσει”. Kι εγώ τους λέω: “Δεν σας καταλαβαίνω, αλλά προσπαθώ να κατανοήσω”».

Ο σκηνοθέτης ασχολείται πολλά χρόνια και σε εθελοντική βάση με τους έγκλειστους συνανθρώπους μας. Τι τον ωθεί σε αυτό; «Δεν με ενδιαφέρει να τους καλλιεργήσω θεατρικές ικανότητες αλλά να βάλω λιθαράκια στο νέο τους ξεκίνημα όταν αποφυλακιστούν. Να σταθούν πάλι στα πόδια τους, να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση. Να έχουν ενσυναίσθηση, να βοηθήσουν τον διπλανό τους. Το πιο σημαντικό είναι να αλλάξουν την ιδέα που έχουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους και βγαίνοντας να μην είναι μονόδρομος η υποτροπή. Θα επιστρέψουν στην κοινωνία. Πώς τους θέλουμε; Ετοιμους να συμβάλουν, να προσαρμοστούν ή τους αφήνουμε στο έλεος και ό,τι συμβεί;». Ωστόσο η ενασχόληση με το θέατρο δεν είναι πανάκεια. «Δεν θεωρώ ότι μπορεί ένα πρόγραμμα να δουλεύει αυτόνομα και να έχει τα ιδανικά αποτελέσματα. Σε άλλες χώρες ο φυλακισμένος βγαίνει από τη φυλακή έχοντας μια ειδίκευση. Αυτό βέβαια δεν αρκεί για να τον βοηθήσει εάν δεν έχει πετύχει την κοινωνικοποίηση, την αίσθηση της αυτοεκτίμησης, του αυτοσεβασμού, του ομαδικού πνεύματος, της ευαισθησίας, της πειθαρχίας. Αυτά δηλαδή που μπορούν να κατακτήσουν μέσω του θεάτρου. Επειδή δεν είναι απτά, σε άλλα σωφρονιστικά συστήματα δεν το κατανοούν. Δούλεψα σε φυλακές της Αυστραλίας όπου ήταν τελείως διαφορετική η φιλοσοφία του συστήματος και έπρεπε να τους πείσω για τα οφέλη ενός τέτοιου προγράμματος. Με ρωτούσαν τι ποσοστό επιτυχίας εγγυόμουν και στο τέλος μου ζήτησαν να γράψω μια έκθεση με το ποσοστό που αυξήθηκε η αυτοεκτίμηση των κρατουμένων σε νούμερα!». Ας μιλήσουμε όμως κι εμείς με νούμερα. «Στην πρώτη φάση της δουλειάς μου με τους κρατούμενους, το 2010-13, κάναμε μια εκτίμηση με τον κ. Αρμένη, τον διευθυντή του δημοτικού σχολείου του Αυλώνα, σχετικά με την επιστροφή στη φυλακή. Ενώ το γενικό ποσοστό πρώτης φοράς υποτροπής κυμαίνεται στο 65-70%, από αυτούς που συμμετείχαν στη θεατρική ομάδα η υποτροπή περιοριζόταν στο 8,9%».

«Νιώθω δικαιωμένος για την επιμονή μου»

Τόσα χρόνια συναναστρεφόμενος τους κρατούμενους έχει ζήσει πολύ δυνατές στιγμές. «Θυμάμαι χαρακτηριστικά τον Μοχάμεντ από την Αλγερία. Ο ίδιος είχε μια εικόνα για τον ίδιο, του σκληρού άντρα, και δεν θα μπορούσε να φανταστεί ευάλωτο τον εαυτό του. Μετά την παράσταση και την αποδοχή του κόσμου ήρθε με δάκρυα και με ρώτησε: “Γιατί έχω δάκρυα;”. Αυτό είναι νίκη, καταφέραμε να σπάσει αυτός ο βράχος, να λειανθούν οι αιχμηρές του πλευρές, να νιώσει ζεστασιά. Τότε είναι που νιώθω δικαιωμένος για την εμμονή και την επιμονή μου».

Η παράσταση στέφτηκε με τεράστια επιτυχία. Οι «ηθοποιοί» πετούσαν τον σκηνοθέτη τους στον αέρα, το κοινό χειροκροτούσε όρθιο. Ξεχωριστή στιγμή όταν η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Ξένη Δημητρίου-Βασιλοπούλου (η οποία συνέβαλε στο έπακρο προσπερνώντας τα διαδικαστικά εμπόδια) ανέβηκε στη σκηνή και αγκαλιάζοντας κάποιους κρατούμενους είπε: «Τους ρίχνουμε τα χρόνια κράτησης σαν να ήταν στραγάλια, χωρίς να σκεφτόμαστε τι αφήνουν αυτοί οι άνθρωποι πίσω τους». Κι εγώ έφυγα με τον στίχο κολλημένο στο μυαλό μου: «Οσες κι αν χτίζουν φυλακές κι αν ο κλοιός στενεύει, ο νους μας είναι αληταριό που όλο θα δραπετεύει».

INF0

Τo πρόγραμμα υλοποιείται σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικήςτου υπουργείου Δικαιοσύνης στα ΕΚΚΝ Αυλώνα, Ψυχιατρείο Κρατουμένων Κορυδαλλού, Κέντρο Απεξάρτησης Τοξικομανών Κρατουμένων Ελεώνα – Θηβών και ΚΚ Κορίνθου

 

Καινούργιου: Ξέσπασε κατά του Δημάρχου για το άρμα με Κασσελάκη – «Δεν είναι πολιτική σάτιρα, είναι χυδαίο, είναι ομοφοβικό» (video)

Καινούργιου

Καινούργιου: Ξέσπασε κατά του Δημάρχου για το άρμα με Κασσελάκη – «Δεν είναι πολιτική σάτιρα, είναι χυδαίο, είναι ομοφοβικό» (video)

«Σας αρέσει αυτή η εικόνα να βγαίνει για την πόλη σας για τον τόπο σας;»,…

Φήμες και θεωρίες πολιορκούν το Παλάτι: «Πέθαναν» τον Κάρολο, σωσίας η Μίντλετον – Το χρονικό του…παραλόγου

AP23186564078814

Φήμες και θεωρίες πολιορκούν το Παλάτι: «Πέθαναν» τον Κάρολο, σωσίας η Μίντλετον – Το χρονικό του…παραλόγου

Όργιο φημολογίας και θεωριών συνωμοσίας επικρατεί για το τι συμβαίνει στο παλάτι του Μπάκιγχαμ. Τα…

Ο Άδωνης Γεωργιάδης έδιωξε από το κέντρο υγείας Βάρδας τον επίορκο γιατρό που χρηματιζόταν από φαρμακευτικές εταιρείες

5848271

Ο Άδωνης Γεωργιάδης έδιωξε από το κέντρο υγείας Βάρδας τον επίορκο γιατρό που χρηματιζόταν από φαρμακευτικές εταιρείες

Την αναστολή των καθηκόντων του επίορκου γιατρού αποφάσισε σήμερα ο Υπουργός Υγείας Άδωνης Γεωργιάδης μετά…

Ασημακοπούλου: Απόδημος ξεσκεπάζει τα ψέματα της κυβέρνησης με ένα απίστευτο βίντεο – «Το σκάνδαλο είναι μεγαλύτερο»

Απόδημος

Ασημακοπούλου: Απόδημος ξεσκεπάζει τα ψέματα της κυβέρνησης με ένα απίστευτο βίντεο – «Το σκάνδαλο είναι μεγαλύτερο»

«Ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται», ανέφερε ο Δημήτρης Σαββίδης στο βίντεο…