Τέλος εποχής για το ίδρυμα της ντροπής του ΚΕΠΕΠ Λεχαινών Ηλείας

Του Μάκη Νοδάρου

Το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Κοινωνικής Αλληλεγγύης υπέγραψε όπως ανακοίνωσε σήμερα, 3 κοινές υπουργικές αποφάσεις με το Υπουργείο Οικονομικών που αφορούν την υλοποίηση τριών προγραμμάτων συνολικού κόστους 21.280.000€. Το πρώτο πρόγραμμα είναι η «Αποιδρυματοποίηση Ατόμων με Αναπηρία».

Βασικός στόχος του προγράμματος είναι η οργάνωση και λειτουργία δομών, δράσεων και προγραμμάτων αποϊδρυματοποίησης ατόμων με αναπηρία που φιλοξενούνται στο παράρτημα ΑμεΑ Λεχαινών του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Δυτικής Ελλάδας και στα παραρτήματα ΑμεΑ του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής και ειδικότερα η μεταστέγαση όλων των φιλοξενούμενων και η διαβίωσής τους σε ασφαλή και υποστηρικτική δομή, ή σε δομή οικογενειακού τύπου, ή η επιστροφή τους στην οικογένεια με ταυτόχρονη υποστήριξή τους από το πρόγραμμα.

Σύμφωνα με την σύγχρονη επιστημονική εμπειρία οι μονάδες φιλοξενίας μεσαίου και μεγάλου μεγέθους, όπως αυτή των Λεχαινών, θεωρείται πλέον ότι, όχι μόνο δεν συμβάλλουν στην εξατομικευμένη φροντίδα υψηλής ποιότητας που απαιτείται σε φιλοξενούμενους με παρόμοια προβλήματα, αλλά και αποτελούν το υπόβαθρο διαρκούς αναπαραγωγής τους.

Γι’ αυτό το λόγο έχουν ξεπεραστεί πλέον στην πλειονότητα των ανεπτυγμένων κοινωνιών χαρακτηριζόμενες ως ιδρυματικού τύπου και έχουν αντικατασταθεί από άλλες εναλλακτικές μορφές τοποθέτησης εντός οικογενειακού περιβάλλοντος (βιολογική ή ευρύτερη οικογένεια, υιοθεσία, αναδοχή -όλα με υποστήριξη και εποπτεία από σχετικές και εξειδικευμένες ψυχοκοινωνικές υπηρεσίες) ή – στην περίπτωση που κάτι τέτοιο δεν καθίσταται εφικτό και μόνο για τις βαρύτερες των περιπτώσεων- εντός μικρών ευέλικτων δομών (συνήθως αναφερόμενων ως «Μικρά Σπίτια» – “Small Group Homes”).

Οι εναλλακτικές αυτές μορφές τοποθέτησης και φιλοξενίας έχουν από δεκαετίες σταθμιστεί και με βάση τεκμηριωμένες έρευνες έχουν κριθεί ως αποτελεσματικότερες και αποδοτικότερες των μεγάλων δομών ιδρυματικής φιλοξενίας σε πλείστους δείκτες ψυχικής και σωματικής υγείας των φιλοξενούμενων, εκπαίδευσης και εκμάθησης κοινωνικών και εκπαιδευτικών δεξιοτήτων, απώτερης ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης.

Η μακροχρόνια παραμονή των παιδιών σε δομές ιδρυματικού τύπου είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι έχουν αρνητικές και συχνά μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στην σωματική, γνωστική , κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και είναι χαρακτηριστικό ότι για κάθε τρεις μήνες παραμονής ενός παιδιού σε ιδρυματική μορφή καθυστερεί η κατάκτηση των αναπτυξιακών οροσήμων κατά ένα μήνα. Όλα τα παραπάνω γίνονται ακόμα χειρότερα δεδομένου του ότι μια σειρά από – συχνές σε ιδρυματικά πλαίσια – αναχρονιστικές πρακτικές χρήσης περιοριστικών μέτρων όπως ιμάντες, εκτός από την κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, συνιστούν ουσιαστικά κακοποίηση ή και μορφή βασανισμού κι έχουν ως αποτέλεσμα τη μεγιστοποίηση των αρνητικών συνεπειών σε όλους τομείς, αλλά και την απώλεια κοινωνικής κι ατομικής ταυτότητας. Οι σωματικές επιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν κατακλίσεις, μολύνσεις, ακράτεια και μυϊκή ατροφία λόγω της απουσίας σωματικής άσκησης. Στις κοινωνικές επιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνεται απώλεια της αίσθησης της αξιοπρέπειας, απώλεια της ανεξαρτησίας και της αυτοεκτίμησης, ενώ στις ψυχολογικές επιπτώσεις του φυσικού περιορισμού συγκαταλέγονται η απομόνωση, η κατάθλιψη.

Το Παράρτημα ΑμεΑ Λεχαινών ήταν αρχικά ίδρυμα για παιδιά. Ωστόσο, σήμερα φιλοξενούνται εκεί τόσο παιδιά όσο και ενήλικες ηλικίας από 9 μέχρι 47 ετών. Πολλοί από τους ενήλικες έχουν ζήσει εκεί ή σε κάποιο άλλο ίδρυμα για πολλά χρόνια. Σήμερα διαμένουν εκεί 4 ανήλικοι και 45 ενήλικες με ένα εύρος αναγκών από βαριάς μορφής και πολλαπλές αναπηρίες με σύνθετα προβλήματα υγείας έως και ήπιας μορφής νοητική αναπηρία.

Πολλοί από τους φιλοξενούμενους των Λεχαινών διαβιούσαν σε συνθήκες περιορισμού με τη χρήση παρκοκρέβατων ή το δέσιμο των άκρων τους, η εφαρμογή πρακτικών περιορισμού κατά περίπτωση κυμαινόταν από 6 μήνες έως 21 χρόνια. Οι τρόποι αντιμετώπισης των σύνθετων προβλημάτων των φιλοξενούμενων είναι όχι μόνο αναχρονιστική αλλά και προβληματική από άποψη σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Όσον αφορά το προσωπικό στα Λεχαινά, από τα 58 άτομα, το φροντιστικό προσωπικό είναι λιγότερο από 25 άτομα εκ των οποίων οι περισσότεροι δεν είναι καν νοσηλευτές. Οι υπόλοιποι είναι διοικητικό και τεχνικό προσωπικό, όπως μαραγκοί, οδηγοί και εργάτες. Δεν υπάρχει κοινωνική λειτουργός, παιδοψυχίατρος, ειδικός παιδαγωγός ενώ υπάρχει μόνο ένας εξωτερικός ψυχολόγος. Η στελέχωση της εν λόγω μονάδας πάσχει δραματικά σε εξειδικευμένο προσωπικό, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών φροντίδας στους φιλοξενούμενους.

Η δομή των Λεχαινών, που πολλά χρόνια και εις γνώση των προηγούμενων κυβερνήσεων αποτελούσε μία «ανθρωποαποθήκη», κλείνει και ανοίγει μία καινούρια σελίδα στην πρόληψη και αποϊδρυματοποίηση.

Οι δράσεις για την αποιδρυματοποίηση και την πρόληψή της, σύμφωνα με τη κοινή υπουργική απόφαση, περιλαμβάνουν:

. Tην ανάπτυξη δομών φιλοξενίας των ατόμων με αναπηρία.

. Tην ανάπτυξη πιλοτικού προγράμματος επαγγελματικής αναδοχής.

. Την ανάπτυξη μονάδας βραχείας υποδομής ατόμων με αναπηρία.

. Τη δημιουργία κινητής μονάδας παροχής υποστηρικτικών υπηρεσιών σε οικογένειες με άτομα με αναπηρία, θετές ή ανάδοχες.

. Την ανάπτυξη κέντρων δημιουργικής απασχόλησης.

. Την δημιουργία κέντρων ημέρας για άτομα με αναπηρία.

Φορείς υλοποίησης του προγράμματος είναι το Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Δυτικής Ελλάδας και το Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Αττικής, τα οποία καλούνται να συνεργαστούν για την υλοποίηση του. Η χρηματοδότηση καλύπτει το κόστος υλοποίησης του προγράμματος που είναι 15 εκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2018-2020.