Τέχνη σε δύο λιλιπούτεια χωριά της Κρήτης

Οι Γιορτές Ρόκκας διηγούνται κάθε καλοκαίρι με τη βοήθεια της τέχνης τις ιστορίες ενός τόπου που δεν θέλει να ξεχαστεί. Ενα χειροποίητο φεστιβάλ στο οποίο οι χωριανοί ανοίγουν τα σπίτια τους και τις αυλές τους, συμμετέχουν στη διοργάνωση και συνδιαμορφώνουν το πρόγραμμα των εκδηλώσεων. 

Ριζίτικα τραγούδια, τσικουδιές και ξεροτήγανα

Η διοργάνωση έχει χειροποίητο και αυτοοργανωμένο χαρακτήρα. «Οι Γιορτές Ρόκκας έχτισαν σταδιακά την ταυτότητα και τη φιλοσοφία τους. Φέτος ξεκίνησαν από τον Ιούλιο και θα διαρκέσουν σχεδόν όλο το καλοκαίρι. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια εμπειρία στην οποία ο θεατής να μη βρίσκεται αποστασιοποιημένος από τις δράσεις αλλά να μπορεί να επανέρχεται ως φίλος και συμμέτοχος. Ο στόχος μας είναι να δώσουμε ζωή σε ξεχασμένες περιοχές της ενδοχώρας. Οι χωριανοί ουσιαστικά ξεκίνησαν να ασχολούνται με την τέχνη με αφορμή τις γιορτές. Αυτό είναι ένα όμορφο και σημαντικό αποτύπωμα που έχουν αφήσει οι εκδηλώσεις στα δύο χωριά. Οι καλλιτεχνικές δράσεις δεν είναι αποκομμένες από τον τόπο. Το εργαστήριο λιθοξόων είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση γιατί η πέτρα κυριαρχεί στην Κρήτη. Η περιοχή έχει επίσης μεγάλη παράδοση στο βιολί και στη μουσική. Η δραματουργία των Medea Electronique στον ηχητικό περίπατο έδωσε έμφαση στο ριζίτικο τραγούδι και στις προσωπικές αφηγήσεις. Οι άνθρωποι ασχολούνται με το ξύλο και τα έπιπλα, τις αγροτικές εργασίες, την πέτρα, τα ξεροτήγανα (παραδοσιακό γλυκό της Κρήτης), ενώ υπάρχει μόνο ένα καφενείο που εξυπηρετεί τις ανάγκες όλων. Ηταν πολύ συγκινητικό όταν ο ιδιοκτήτης μου είπε ότι στις γιορτές είδε θέατρο για πρώτη φορά στη ζωή του» αναφέρει η καλλιτεχνική διευθύντρια Μέτη Παναγιωτοπούλου.

«Με το πέρασμα των χρόνων το φεστιβάλ άνοιξε σε ιδέες και κατόρθωσε να συμπεριλάβει 
στο πρόγραμμά του περισσότερες τέχνες και εκδηλώσεις»

Μέτη Παναγιωτοπούλου, Καλλιτεχνική διευθύντρια

Η συλλογική ζωή που διαμορφώνεται κατά τη διάρκεια των γιορτών παράγει νέες σχέσεις και κοινωνικές εμπειρίες. «Οι εικόνες που κρατάω πιο έντονα στο μυαλό μου είναι όταν βρισκόμαστε όλοι μαζί μετά τις οργανωτικές συναντήσεις και τις εκδηλώσεις, όταν καθόμαστε παρέα για το μεσημεριανό τραπέζι που γεμίζει με ανθρώπους όλων των ηλικιών. Οι χωριανοί έχουν μεγάλη έγνοια για τους καλλιτέχνες που φιλοξενούν, τους προσφέρουν πρωινό και φαγητό και διατηρούν επικοινωνία σε όλη τη διάρκεια του χρόνου. Τα βράδια των εκδηλώσεων ο τόπος γεμίζει βήματα, φωνές και ανθρώπους. Εχω νιώσει τη χαρά και την προσμονή των χωριανών που σε μαγεύουν με τη φιλοξενία τους». Κάθε χωριό έχει και τις χαρακτηριστικές φιγούρες ανθρώπων που διαμορφώνουν την ταυτότητά του.

«Η κυρία Κατερίνα είναι η πρώτη που θα δω πάντα να στέκεται στην αυλή της όταν φτάνω στη Ρόκκα, ο Στεφανής γυρίζει συνέχεια με τη μηχανή του, ο Ευτύχης κάνει όλες τις πρακτικές δουλειές για τις γιορτές, η κυρία Ελευθερία κερνάει ξεροτήγανα και τσικουδιές και ο Φουντουλογιώργης είναι από τους πιο μεγάλους σε ηλικία».

«Δεν θα άλλαζα τη Ρόκκα με κανένα άλλο μέρος»

Η Κατερίνα Μαραγκουδάκη είναι μαθήτρια, έχει μεγαλώσει στη Ρόκκα και είναι το νεότερο μέλος της οργανωτικής επιτροπής. «Τρέχω για τα πάντα γιατί το καλοκαίρι έχω περισσότερο χρόνο. Η καθημερινότητά μου έχει δυσκολίες και πρέπει να πηγαίνω σχολείο στην Κίσσαμο. Προτού ξεκινήσουν οι γιορτές κανείς δεν ήξερε τη Ρόκκα, ούτε καν στην Κίσσαμο. Σήμερα όμως το φεστιβάλ έχει γίνει γνωστό ακόμη και στην Αθήνα. Οι μόνιμοι κάτοικοι είμαστε περίπου 30 άνθρωποι. Οι περισσότεροι νέοι δεν μένουν πια εδώ, απλώς μας επισκέπτονται κάθε καλοκαίρι».

«Το πιο σημαντικό είναι η αναγνωρισιμότητα που έχει αποκτήσει το χωριό. 
Την πρώτη χρονιά επισκέφτηκαν τη Ρόκκα 2.500 άτομα και γέμισε με κόσμο ολόκληρη η πλαγιά»

Κατερίνα Μαραγκουδάκη, Μαθήτρια, κάτοικος Ρόκκας

Η συναυλία με την Ευανθία Ρεμπούτσικα στις πρώτες Γιορτές Ρόκκας το 2013 αποτέλεσε ξεχωριστή εμπειρία για την Κατερίνα. «Υστερα από αυτό μου δημιουργήθηκε η επιθυμία να μάθω βιολί. Στο φεστιβάλ μου αρέσει να ασχολούμαι με το κομμάτι της παραγωγής. Το πιο σημαντικό είναι η αναγνωρισιμότητα που έχει αποκτήσει το χωριό. Την πρώτη χρονιά επισκέφτηκαν τη Ρόκκα 2.500 άτομα και γέμισε με κόσμο ολόκληρη η πλαγιά. Κανείς δεν περίμενε ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο και αυτό μας μάγεψε. Φέτος δίνω πανελλήνιες. Θα ήθελα να σπουδάσω αγγλική φιλολογία, αλλά με ενδιαφέρει να ασχοληθώ και με τον τομέα του πολιτισμού λόγω των γιορτών». 

«Στις παρέες ξεσκουριάζουμε τα όργανα»

Ο Αντώνης Γιανναράκης, μέλος της οργανωτικής επιτροπής, πιστεύει ότι μέσα από τις γιορτές οι κάτοικοι αναζητούν την επανεφεύρευση της ζωής. «Είναι ένα υπόδειγμα συλλογικής παρέμβασης στον τόπο. Προσπαθούμε να δώσουμε λίγη ζωή στα χωριά μας, που τα τελευταία χρόνια με την εσωτερική μετακίνηση του πληθυσμού έχουν ερημώσει. Θέλουμε να επανακινήσουμε μια καλή μηχανή, που όμως είναι σκουριασμένη και παλαιωμένη. Να φέρουμε πίσω τους κατοίκους που έχουν σκορπίσει. Να δώσουμε δουλειά σε κάποιους που την έχουν ανάγκη. Για τους επισκέπτες είναι αφορμή για ψυχαγωγία και διασκέδαση. Για εμάς όμως η ουσία είναι βαθύτερη». 

Τα πράγματα δεν μοιάζουν με την εικόνα περασμένων εποχών. «Το ’60, το ’70 και το ’80 είχαμε δύο χωριά γεμάτα ζωή. Υπήρχαν παραγωγή αγροτικών προϊόντων, μικροεπιχειρήσεις και δουλειές. Στην πορεία όλα αυτά χάθηκαν και προσπαθούμε να τα επαναφέρουμε».

Ο Αντώνης έχει μεγαλώσει σε οικογένεια μουσικών και αγαπάει τα τραγούδια που γεννιούνται από την ίδια τη ζωή. «Εχω δύο γιους. Ο ένας παίζει κλασικό βιολί, ο άλλος ασχολείται με την παραδοσιακή μουσική. Εγώ παίζω μπουζούκι, κρητικό λαγούτο και μπαγλαμά. Αν βρεθούμε σε καμιά παρέα, ξεσκουριάζουμε τα όργανα και κάνουμε το κέφι μας. Τα τραγούδια της Κρήτης είναι ατελείωτα και οι στίχοι τους διαμορφώνονται ανάλογα με την κάθε στιγμή. Ενα στιχάκι που σκεφτόμουν πριν από λίγο: “Μην κλαις και εσύ αν έχασες λίγες στιγμές μαζί μου, μα εγώ την εχαλάλησα για σένα τη ζωή μου”».

Ενδεικτικές εκδηλώσεις

01

5-9/8, εργαστήριο λιθοξόων: Της Ασπασίας Παπαδοπεράκη με εισηγητή τον Γιώργο Μαρτσάκη, το οποίο θα προσελκύσει και διεθνείς καλλιτέχνες

02

Εως 7/8, θεατρικό εργαστήρι: Η Κερά μετατρέπεται σε θεατρικό χωριό φιλοξενώντας περισσότερους από 50 επαγγελματίες και δυνάμει επαγγελματίες του θεάτρου

03

4-7/8, εργαστήριο φωτογραφίας – Postcards from home: Οι συμμετέχοντες καλούνται να διερευνήσουν την έννοια του σπιτιού

04

10-11/8, Κερά μία σκηνή: Ηχητικός περίπατος μέσα από το εργαστήριο της καλλιτεχνικής ομάδας Medea Electronique

05

15/8, συμφωνική συναυλία: Η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων Κρήτης σε έργα του Μάνου Χατζιδάκι και αποσπάσματα από τη μουσική για τους «Ορνιθες» του Αριστοφάνη 

Αναλυτικά το πρόγραμμα: giortesrokkas.g

 INF0

Στον βράχο Τρουλί πάνω από τη Ρόκκα υπάρχουν τα ερείπια ενός βυζαντινού κάστρου μάλλον του 10ου αιώνα