Τα ματωμένα «έθιμα»

Ένα 8χρονο κορίτσι στη Θήβα, ενώ έπαιζε στην αυλή, χτυπήθηκε από μια αδέσποτη σφαίρα και χαροπαλεύει εξαιτίας κάποιου “ελληνάρα” που πυροβολούσε για να γιορτάσει το Πάσχα! Ένας εικονολήπτης, πατέρας δύο παιδιών, σκοτώθηκε στην Καλαμάτα, όταν τον βρήκε μια σαΐτα στο κεφάλι. 

Κάθε χρόνο η χώρα καταγράφει θανάτους, ακρωτηριασμούς και πολλούς τραυματισμούς από την πρωτόγονη επίδειξη βίας και “μαγκιάς”, με το μανδύα αυτών των αχρείαστων και ξεπερασμένων «εθίμων».

Και εδώ πλέον για μια ακόμη φορά μπαίνει το ερώτημα. Να καταργηθούν τα  έθιμα η όχι; Σε μια αφοπλιστική δήλωση ο  δήμαρχος Καλαμάτας Π. Νίκας δήλωσε πως δεν θα απαγορευτεί το έθιμο (Σαϊτοπόλεμος)  “καθώς θα υπάρξουν αντιδράσεις”. Το αποτέλεσμα όμως, της ανοχής αυτών των συμπεριφορών ως “έθιμα” είναι τραγικό, ενώ οι θρησκευτικές αναφορές και η κακώς εννοούμενη “παράδοση” κάμπτουν αρκετές αντιδράσεις.

Είναι, δύσκολο να καταφερθείς εναντίον ενός «εθίμου» που πηγάζει από άλλες εποχές, δίχως να σε κατατάξουν στους «εχθρούς» της παράδοσης. Είναι απίθανο να αναφερθείς στη δήλωση ότι ο σαϊτοπόλεμος είναι στο dna των Μεσσήνιων, χωρίς να διαπιστώσεις ότι τέτοιου τύπου προσεγγίσεις (την ώρα που υπάρχει ένας νεκρός), αποδεικνύουν πως αν υπάρχει κάτι στο γενετικό υλικό (όχι μόνο των Καλαματιανών, αλλά οποιουδήποτε ασπάζεται τέτοιες ιδέες) είναι η βλακεία. Και μάλιστα στη χειρότερη μορφή της, αφού είναι ξεκάθαρο πως συνοδεύεται από αθεράπευτη αφέλεια, νότες λαϊκισμού και εγκληματική αμέλεια.

Η γενεσιουργός αιτία τέτοιων συμπεριφορών, πάντως, αλλού πρέπει να αναζητηθεί. Ίσως να είναι θέμα γονιδίων, αυτό το ξέρουν καλύτερα οι ειδικοί, αν και η παρατήρηση μάλλον δικαιώνει εκείνους που υποστηρίζουν ότι το πρόβλημα εστιάζεται στον τρόπο που μεγαλώνουμε. Μαθαίνοντας, δηλαδή, ότι οι πράξεις μας δεν έχουν ουσιαστικές συνέπειες, ακόμη κι αν εν δυνάμει αποτελούν αιτίες θανάτου.

Υπάρχει άνθρωπος που ακόμη κι αν δεν έχει ακούσει ποτέ στη ζωή του το νόμο της βαρύτητας, να μην ξέρει πως όταν σηκώνει ένα όπλο και πυροβολεί στον αέρα, θέτει αυτόματα σε κίνδυνο εκείνους τους συνανθρώπους του που ίσως συναντηθούν με τα σκάγια της καραμπίνας του; Όχι, βέβαια.

Ούτε φυσικά υπάρχει άνθρωπος που να μην γνωρίζει ότι οδηγώντας μεθυσμένος στρέφει σε βάρος του όλες τις πιθανότητες επιβίωσης του ίδιου, των συνεπιβατών του αλλά και όσων συναντήσει στον δρόμο του. Η λίστα είναι ατέλειωτη και γεμάτη από «απλές», «καθημερινές» δραστηριότητες για τις οποίες ισχύει το «σιγά μην συμβεί και σε μένα». Σιγά που θα πάθει κανείς τίποτα εάν -στο όνομα μια διαστρεβλωμένης προσέγγισης του τι συνιστά παράδοση- χρησιμοποιήσουμε εκρηκτικές ύλες για να γιορτάσουμε το Πάσχα, τα Χριστούγεννα, την βάφτιση, τον γάμο, το ότι το «παιδί πέρασε στη σχολή» ή ξέρω ‘γω τι άλλο μπορεί να κατεβάσει ο νους του καθενός. 

Τα θύματα της «κακιάς στιγμής», την επικαλούμαστε κάθε φορά που… προκύπτει, αφού πρώτα έχουμε φροντίσει να της τα φέρουμε όλα βολικά και πρίμα. Αφού προηγουμένως έχουμε δημιουργήσει τις ιδανικές συνθήκες για να αποτελειώσει με δραματικό τρόπο αυτό που οργανώσαμε εμείς.

Η ευθύνη, όπως και η απουσία της, είναι διπλή. Δεν περιορίζεται στο επίπεδο του ατόμου, αλλά επεκτείνεται σε εκείνο του συνόλου. Που είτε ανέχεται ως κοινωνία να τίθεται κάθε μέλος της σε κίνδυνο, είτε επικροτεί, είτε -μέσω των αρχών και των μηχανισμών τους- αγνοεί επιδεικτικά κάθε έννοια προστασίας.

Οι πρώτοι που θα έπρεπε να περάσουν το κατώφλι του εισαγγελέα είναι οι υποστηρικτές αυτών των “παραδόσεων” και εκείνοι που βάσει νόμων οφείλουν να οριοθετούν τους υπόλοιπους, όπως θα έπρεπε να συμβαίνει σε κάθε κοινωνία. Η οποία -μας αρέσει, δεν μας αρέσει- δεν θεμελιώνεται στα «θέλω» του καθενός, αλλά στα «πρέπει» που οφείλει να σεβαστεί.

Έχοντας, όμως, γαλουχηθεί με την ιδέα ότι τα «θέλω» μας είναι υπεράνω όλων και με βαθιά ριζωμένη στο μυαλό μας την άποψη ότι το να αψηφάς το «πρέπει» είναι συνώνυμο της αδάμαστης και επαναστατικής φύσης μας, μετατρεπόμαστε αυτοβούλως σε δολοφόνους. Και μετά απορούμε με το πώς στο καλό –τελικά- συνέβη και σ’ εμάς το κακό…