Τα Κίτρινα Γιλέκα, η πανευρωπαϊκή δυσαρέσκεια των «από κάτω» και η Αριστερά

Η πολιτική κατεύθυνση κάθε κοινωνικής διαμαρτυρίας μας αφορά όχι  λόγω μιας ιδιοκτησιακής διάθεσης. Αλλά επειδή η πολιτική κατεύθυνση καθορίζει τελικά το κοινωνικό περιεχόμενο. Όταν αναφερόμαστε στον αριστερό πολιτικό προσανατολισμό ενός κινήματος δεν λέμε τίποτε περισσότερο από το αν θα έχει στην ατζέντα του τα αιτήματα των κοινωνικά υποτελών τάξεων.

Το ζήτημα είναι βέβαια περισσότερο σύνθετο από όσο φαίνεται σε πρώτη ανάγνωση. Μπορεί σε κάποια δεδομένη συγκυρία φτωχοί άνθρωποι να υιοθετούν ακραίες συντηρητικές θέσεις, όπως συμβαίνει με ένα τμήμα του ακροατηρίου του Τραμπ  για παράδειγμα στο μεταναστευτικό θέμα. Αλλά οι συντηρητικές αυτές θέσεις δεν αποτελούν με κανένα τρόπο αίτημα της τάξης τους, δεν εξυπηρετούν δηλαδή ούτε καν βραχυπρόθεσμα τα συμφέροντα τους. Βασικά πράγματα αυτά αλλά πολύ επίκαιρα στους καιρούς μας.

Η κοινωνική δυσαρέσκεια στην Ιταλία, τη Γαλλία, τη Βρετανία έχει συγκεκριμένες αιτίες. Μετά και την κρίση του 2008 έγινε πολύ φανερό ότι το βιοτικό επίπεδο και «τα κεκτημένα» της πλειοψηφίας του πληθυσμού στη Δυτική Ευρώπη υφίστανται μια μόνιμη πίεση. Τόσο οι παραδοσιακοί εργάτες και κατώτεροι υπάλληλοι όσο και τα περίφημα μεσαία στρώματα γίνονται φτωχότερα με  όρους πραγματικής αγοραστικής δύναμης. Ενώ ταυτόχρονα τα ανώτερα μεσαία στρώματα και η πραγματική αστική τάξη γίνονται πλουσιότεροι. Στον αγγλοσαξωνικό κόσμο η κατάσταση αυτή περιγράφεται πολιτικά  με ποσοστά. Το «ανώτερο 20%» πλουτίζει, το υπόλοιπο 80% φτωχαίνει. Σαν απλουστευμένη περιγραφή της κατάστασης είναι βασικά σωστή.

Στη Γαλλία η κοινωνική αυτή διχοτομία που βαθαίνει εκφράζεται και στη γεωγραφία. Η ύπαιθρος, οι μικρές πόλεις, τα υποβαθμισμένα προάστια υποφέρουν. Οι «καλές συνοικίες» του Παρισιού λάμπουν ακόμη εντονότερα. Τα νοίκια και το κόστος ζωής εκεί γίνονται αβάσταχτα, τα μεσαία στρώματα αναγκάζονται να μετακομίσουν. Το φαινόμενο αυτό έχει εκδηλωθεί ήδη στις ΗΠΑ και στο  Λονδίνο, τώρα απλώνεται σε όλη τη Δύση.

Η κοινωνική δυσαρέσκεια φυσιολογικά μεταφράζεται σε πολιτική απογοήτευση, δυσπιστία και τελικά εχθρότητα προς «τις ελίτ», τους κοινωνικά ευνοημένους και την πολιτική εξουσία που στηρίζει το διαρκές βάθεμα των ανισοτήτων.

Εδώ έρχεται το ερώτημα του πολιτικού προσανατολισμού. Ποιόν θα κατηγορήσουν «οι από κάτω» για την φτώχεια τους, τους μετανάστες και τα εισαγόμενα προϊόντα ή την  άρχουσα τάξη; Πολιτικά φταίει η δημοκρατία γενικώς ή τα κόμματα του  νεοφιλελευθερισμού;

Στα αυθόρμητα, αποκεντρωμένα και αντισυστημικά κινήματα διαμαρτυρίας βλέπουμε στη γέννηση τους να συνυπάρχουν και οι δυο γραμμές. Παράδειγμα τα 5 Αστέρια στην Ιταλία που ξεκίνησαν με θέσεις άμεσης δημοκρατίας, προστασίας του περιβάλλοντος και στήριξης των λαϊκών εισοδημάτων. Ενυπήρχε όμως η αντιμεταναστευτική φοβία, που (κακώς και πρόχειρα) αποδόθηκε σε προσωπικές απόψεις του Γκρίλο. Να όμως που, με τη βοήθεια μηχανισμών ελέγχου του «κινήματος» και χάρη στην υπόγεια αντιδημοκρατικότητα της ηλεκτρονικής αμεσοδημοκρατίας, φτάσαμε στο να ανοίξουν τον δρόμο για την κυβέρνηση στον Σαλβίνι.

Για τα Κίτρινα Γιλέκα η μάχη για τον πολιτικό προσανατολισμό έχει ήδη ξεκινήσει. Από τη μια το πλαίσιο αιτημάτων που δημοσιοποίησαν είναι στον κορμό του προοδευτικό, αναφέρεται κυρίως στην στήριξη των λαϊκών εισοδημάτων. Αν και ειδικά για το μεταναστευτικό έχουν παρεισφρήσει θέσεις για απελάσεις και υποχρεωτική πολιτιστική γαλλοποίηση.

Από την άλλη είναι περισσότερο από ορατή η παρουσία οργανωμένων ακροδεξιών στις εκπροσωπήσεις του κινήματος. Πολλών μάλιστα, η γκάφα του Paris Match που έκανε εξώφυλλο με κίτρινο γιλέκο έναν διαβόητο  ακροδεξιό (τόσο διαβόητο που τον έχει απομακρύνει η ΛεΠεν) είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου.

Η προσπάθεια των συνδικάτων και της οργανωμένης αριστεράς να συμμαχήσουν με το κίνημα είναι η σωστή επιλογή. Δεν νοείται να καταγγέλλεις τον φτωχό που διαμαρτύρεται επειδή δεν έχει διαμορφωμένη ταξική συνείδηση και πολιτική συμμαχιών.

Όμως η Αριστερά δεν είναι ένα πουκάμισο αδειανό, δεν είναι σκέτα σύμβολα. Υπάρχουν βαθύτατα σημαινόμενα της έννοιας Αριστερά, που δεν διαχωρίζονται με μεταμοντερνικό τρόπο από το κυρίαρχο σημαίνον. Η απόρριψη του σημαίνοντος, η εύκολη δήλωση “δεν είμαστε ούτε δεξιοί ούτε αριστεροί” σημαίνει περισσότερα από την επιθυμία του καινούργιου. Σημαίνει την συνειδητή οριοθέτηση από την ιστορική κληρονομιά δυο αιώνων αγώνων και προγραμματικών δεσμεύσεων. Συνήθως (και δυστυχώς) υπάρχει λόγος όταν το κάνεις αυτό.

Στη σύγκρουση λοιπόν που θα διεξαχθεί για την πολιτική ηγεμονία στο εσωτερικό του κινήματος τα συνδικάτα, οι διανοούμενοι, οι δυνάμεις της Αριστεράς στη Γαλλία και όπου αλλού που θα συνδεθούν και θα συνομιλήσουν με το “από τα κάτω” κίνημα πρέπει να μην κάνουν ιδεολογικές και πολιτικές παραχωρήσεις. Με απλά λόγια: η διέξοδος από την πολιτική και κοινωνική κρίση στην Ευρώπη είναι  μόνον προς τα αριστερά και προς την εμβάθυνση της δημοκρατίας.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr