Τα εμβόλια και ο ελβετικός σουγιάς του καπιταλισμού

Σε μία χρονιά όπως το 2020, δύσκολα μπορεί κανείς να εντοπίσει κάτι άλλο πέρα από το ξέσπασμα της πανδημίας ως το σημαντικότερο γεγονός της. Κι όμως, αν θέλουμε να διδαχθούμε κάτι από αυτήν την κρίση, θα πρέπει να εστιάσουμε όχι μόνο στο πώς ξέσπασε, αλλά και στο πώς αντιμετωπίστηκε.

Από την πρώτη στιγμή που κατέστη σαφές ότι έχουμε να κάνουμε με μία πανδημία, και όχι απλά με μία γριπούλα, ολόκληρος ο επιστημονικός κόσμος κινητοποιήθηκε. Κάθε μέρα δημοσιεύονταν έρευνες και μελέτες που μας έδιναν νέα στοιχεία για τον κορονοϊό: Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του; Ποιες είναι οι αδυναμίες του; Ποιες ηλικίες, ποιο φύλο και ποιες ομάδες αίματος προτιμά; Πώς μπορούμε να τον νικήσουμε;

Η σπουδή που επέδειξε η επιστημονική κοινότητα ήταν ασφαλώς εντυπωσιακή. Και σίγουρα βοήθησε πολλούς από μας (που πιστεύουμε στην επιστήμη και όχι στις διάφορες θεωρίες συνωμοσίας) να καταλάβουμε τι στο καλό ήταν αυτός ο διάολος και πώς θα μπορούσαμε να τον αποφύγουμε. Και αυτή η σπουδή οδήγησε, εν τέλει, και στην ανάπτυξη των πρώτων εμβολίων κατά της Covid-19, σε χρόνο-ρεκόρ. Πρόκειται για μία λαμπρή στιγμή στην ιστορία της επιστήμης.

Όμως η λαμπρή αυτή στιγμή ρίχνει φως και σε μία πιο σκοτεινή γωνιά της ανθρωπότητας. Υπάρχουν εκεί έξω (κυρίως στην Αφρική) ένα σωρό ασθένειες που είναι πολύ πιο επικίνδυνες και θανατηφόρες από την Covid-19. Ασθένειες που θα μπορούσαν να είχαν εξαφανιστεί από προσώπου γης αν υπήρχε η ίδια θέληση για την αντιμετώπισή τους, όπως αυτή που είδαμε για την Covid-19. Μιλάμε για εκατομμύρια ζωές που θα μπορούσαν να έχουν σωθεί. Όμως φαίνεται πως για κάποιους οι ζωές αυτές είναι δεύτερης κατηγορίας. Πόσα λεφτά να βγάλεις από μια τέτοια επιχείρηση;

Και εδώ είναι το όνειδος. Η επιστήμη συνεχίζει να σημειώνει λαμπρές επιτυχίες και να δίνει νέες λύσεις. Όμως η επιστήμη είναι υποχρεωμένη να υπηρετεί ένα σύστημα που δεν έχει ως κίνητρό του το καλό της ανθρωπότητας, αλλά το κέρδος. Και είναι εν τέλει το κέρδος που κατευθύνει και καθορίζει την πορεία της επιστήμης. Η επιστήμη κατάντησε ένα ακόμα εργαλείο στον ελβετικό σουγιά του καπιταλισμού.

Αν θα έπρεπε λοιπόν να έχουμε μάθει κάτι από το φρικτό 2020, είναι ότι η ανθρώπινη ζωή μπαίνει πάνω από τους αριθμούς, πάνω από το κέρδος, πάνω από την «οικονομία». Αν συνεχίσει να συμβαίνει το αντίστροφο, τότε κάτι πάει πολύ στραβά. Και αν ούτε το 2020 δε μας έκανε περισσότερο ανθρώπινους, τότε φοβάμαι πως τίποτα δε θα μας κάνει.