Τον Ιούλιο του 2002 είχα την τύχη να συναντήσω τη Δόμνα Σαμίου στο σπίτι της, στη Νέα Σμύρνη, και να μου δώσει μία συνέντευξη για το περιοδικό «Ήχος + HI-FI». Γνώριζα πως πριν λίγα χρόνια είχε εκδώσει από τον «Καλλιτεχνικό Σύλλογο Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου», την εταιρεία με έδρα το σπίτι της, ένα διπλό βινύλιο με τίτλο «Τα Αποκριάτικα». Ο δίσκος αυτός είχε πάρει μυθικές διαστάσεις: Εξαντλήθηκε γρήγορα στη βινυλιακή μορφή του, εν συνεχεία δεν κυκλοφόρησε ευρέως σε CD (έφταιγε το κόστος, σύμφωνα με τη Σαμίου, μια και ήταν δική της παραγωγή), ενώ ούτε και το YouTube ήταν τόσο διαδεδομένο ή εμπλουτισμένο σχεδόν 20 χρόνια πίσω. Επομένως, έχοντας τετ α τετ τη Δόμνα Σαμίου, η μοναδική ευκαιρία που είχα για να έμπαινε στη δισκοθήκη μου, ήταν να της τον ζητούσα απευθείας, όπως και έκανα! Θυμάμαι τη Σαμίου να πηγαίνει μέχρι το γραφείο της και να επιστρέφει με μια αγκαλιά βινύλια, ανάμεσα τους και «Τα Αποκριάτικα». Όταν τελείωσε η συνέντευξη και γύρισα στο δικό μου σπίτι, η ακρόαση του δίσκου αυτού ισοδυναμούσε με κανονικό πολιτισμικό σοκ!
24 τραγούδια από τον Τύρναβο, τη Μικρά Ασία, την Κάρπαθο, την Κάρυστο, την Ελασσόνα, την Καστοριά, τη Θράκη, την Κοζάνη, την Ήπειρο, τη Ρούμελη κ.α., ερμηνευμένα όχι «έντεχνα», δηλαδή από επαγγελματίες τραγουδιστές, αλλά από τους απλούς ανθρώπους, γυναίκες και άντρες όλων των ηλικιών, που η Σαμίου συνάντησε και κατέγραψε. Κι αν ο δίσκος βγήκε τον Φεβρουάριο του 1994, είναι προφανές πως οι ηχογραφήσεις μάς πάνε ακόμα πιο πίσω, την περίοδο της μεγάλης ερευνητικής δράσης της Σαμίου, στις δεκαετίες ’60, ’70 και ’80.
Δεν γνωρίζουμε γιατί ακριβώς «Τα Αποκριάτικα» έπρεπε να περιμένουν μέχρι το ’94 για να δουν το φως της δημοσιότητας. Ένας λόγος είναι η λογοκρισία που θα «έριχνε» η Εκκλησία, αφού είναι μαθημένη στο να κατακεραυνώνει τις βέβηλες και άσεμνες πτυχές του λαϊκού πολιτισμού. Πτυχές που δεν έχουν ακόμα ερευνηθεί σε βάθος, εξ αιτίας της «αστικής ηθικής», αλλά και της σεμνοτυφίας των διανοούμενων συλλογέων του παρελθόντος.
Στο πρώτο βινύλιο υπήρχαν, μεταξύ άλλων, τα τραγούδια «Το μουνί το λένε Γιώτα» και «Ένα μουνί στην κερασιά», αμφότερα με καταγωγή από τον Δρυμό Ελασσόνας. Το πρώτο είναι ένας χορός που χορεύεται και τραγουδιέται στο ρυθμό του «Μάη αρραβωνιάστηκα», ενώ το δεύτερο αποτελεί άλλη εκδοχή του «Πέντε παιδιά μαλώνανε για μια γειτονοπούλα». Στο δεύτερο βινύλιο συναντάμε το στερεοελλαδίτικο «Νά’μουν νύχτα στο γιαλό» (από τις πιο ευφυείς χρήσεις της ελληνικής γλώσσας εν είδει λογοπαίγνιου), το κοζανίτικο «Ου παππούς ου Ραγκαβέλας» (ίσως το πιο αναρχικό ελληνικό σκωπτικό άσμα) και το ηπειρώτικο «Πως το τρίβουν το πιπέρι» (το γνωστότερο τραγούδι της συλλογής που ο χορός του δραματοποιήθηκε ακόμη και στη δημοφιλή ταινία «Μανταλένα» του Ντίνου Δημόπουλου με την Αλίκη Βουγιουκλάκη).
Αυτό που είχαμε συζητήσει με τη Δόμνα Σαμίου στη συνέντευξη και που περιγράφει εξαιρετικά στο ένθετο της έκδοσης η στενή συνεργάτιδα της, μουσικολόγος Μιράντα Τερζοπούλου, ήταν η αυτονόμηση των γεννητικών οργάνων από το υπόλοιπο ανθρώπινο σώμα. Η προβολή, επίσης, της ηδονής και της χαράς ως υπέρτατη υποχρέωση των ανθρώπων. Ακούμε, λόγου χάριν, τις ηλικιωμένες γυναίκες να τραγουδάνε: «Το μουνί, καλέ το μουνί, το μουνί το λένε Γιώτα/ και τον πούτσο Παναγιώτα/ κι όποιον θέλεις σύρε ρώτα/ το κεφάλι μπαίνει πρώτα/ και τ’ αρχίδια κλείν’ την πόρτα». Ή το άλλο τραγούδι, το «Ένα μουνί στην Κερασιά», που έχει τους εξής στίχους: «Ένα, μωρέ, ένα, ένα μουνί στην κερασιά/ κι ο πούτσος αποκάτω/ πέντι μετάνοιες έκανε ”Μουνί, κατέβα κάτω”/ ”Δεν κατεβαίνω, πούτσκαρε, γιατί’σαι κορδωμένος/ μπαίνεις πολύ πολύ βαθιά και βγαίνεις μαραμένος»…
Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από τον διάλογο μας με τη Δόμνα Σαμίου με εστίαση στα παραπάνω δύο τραγούδια:
Facebook
Twitter
Tα σχόλια στο site έχουν απενεργοποιηθεί. Μπορείτε να σχολιάζετε μέσα από την επίσημη σελίδα στο Facebook
Σχόλια
Επικοινωνία
