«Synesthesia» – Άνθρωπος, μηχανή και περιβάλλον σε μία εικαστική εγκατάσταση

Η Synesthesia είναι ένα έργο του Severino Alfonso και της Λουκίας Τσαφούλια. Οι δύο καλλιτέχνες μιλούν στο koutipandoras.gr για την εικαστική εγκατάσταση που αλληλεπιδρά εικονικά και αισθητηριακά με το ανθρώπινο σώμα μέσω της εικόνας και του ήχου.

syn2

Το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά, φιλοξενεί την εικαστική εγκατάσταση Synesthesia (συναισθησία) που ταξιδεύει για πρώτη φορά στην Ελλάδα μετά την παρουσίασή της στο European Cultural Center στο πλαίσιο της 17ης Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας 2021.

Η Synesthesia είναι ένας ατμοσφαιρικός χώρος διάδρασης που αλληλεπιδρά εικονικά και αισθητηριακά με το ανθρώπινο σώμα μέσω της εικόνας και του ήχου, προσκαλώντας τον θεατή να συμμετάσχει σε ένα “παιχνίδι” περιέργειας. Οι δύο δημιουργοί Severino Alfonso και Λουκία Τσαφούλια μιλούν στο koutipandoras.gr για την εικαστική εγκατάσταση που ανοίγει διάλογο μεταξύ τέχνης, τεχνολογίας και ψηφιακού πολιτισμού. 

Με ποιον τρόπο η εικαστική εγκατάσταση Synesthesia διερευνά τις σχέσεις ανθρώπου, μηχανής και περιβάλλοντος; Υπάρχει αλληλεπίδραση με τα πολυδιάστατα κοινωνικά και ψηφιακά περιβάλλοντα του σύγχρονου κόσμου;
 

Το ίδιο το έργο είναι ένα ψηφιακό και κοινωνικό μικροπεριβάλλον που λειτουργει σε διάφορες κλίμακες και διαστάσεις. Αρχικά, στην κλίμακα του ίδιου του έργου ως ένα διαδραστικό αντικείμενο, ένα τεχνητό σώμα, που αλληλεπιδρά με τους συμμετέχοντες που βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο μέσω της προσαρμογής του φωτός, του ήχου και οπτικά, με το στοιχείο των προβολών. Δεύτερον, στην εσωτερική μικροκλίμακα του ίδιου αυτού του σώματος όπου όλες οι υπολογιστικές και αισθητηριακές μονάδες συνομιλούν μεταξύ τους και εν τέλει δημιουργούν ένα δικό τους δίκτυο, ένα μικροσύστημα. Στη συνέχεια, σε μια πιο περιφερειακή (territorial) κλίμακα με το στοιχείο της ζωντανής αναμετάδοσης των αλληλεπιδράσεων στο διαδίκτυο και τέλος, με μια πιο πλανητική (planetary) σκοπιά το έργο έχει συλληφθεί ώστε να ταξιδεύει και να αλληλεπιδρά με διαφορετικές κοινωνίες, ποικίλες κουλτούρες και συλλογικότητες. 

Η εγκατάσταση λοιπόν έχει ως στόχο την γνωστοποίηση των περίπλοκων και πολυδιάστατων σχέσεων που δημιουργούμε με τους χώρους που μας περιβάλλουν. Η καθημερινή αλληλεπίδραση με το περιβάλλον μας καθορίζεται αυξανόμενα από την ευρεία χρήση ηλεκτρονικών, αισθητήρων και συστημάτων ελέγχου. Η συνεχιζόμενη παγκόσμια πανδημία με τον COVID έχει αυξήσει τις διαδράσεις ανθρώπου-μηχανής-περιβάλλοντος με ρυθμό που δεν θα φανταζόμασταν πριν, έχοντας τεράστιο αντίκτυπο στις καθημερινές μας συνήθειες και στην σωματική και ψυχική μας υγεία. Η καθημερινή μας αλληλεπίδραση με το περιβάλλον είναι μια συνεχής διαπραγμάτευση με διασυνδεδεμένα συστήματα όπως για παράδειγμα τηλεδιασκέψεις, επισκέψεις τηλευγείας, εφαρμογές βιομετρικών δεδομένων και οι εξελισσόμενες τεχνολογίες smart home / «έξυπνου σπιτιού», μεταξύ άλλων.

Αυτά τα συστήματα δεν αποτελούν μια απομονωμένη μορφή υλικών μέσων, αλλά σχηματίζουν ένα αλληλοεξαρτώμενο τοπίο που διαμορφώνει το υλικό σύμπλεγμα που μας περιβάλλει. Για εμας, η αντίληψη και κατανόηση αυτού του συμπλέγματος είναι ένα πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των κρίσιμων ζητημάτων προσβασιμότητας και «περιεκτικότητας» του κτιστού περιβάλλοντος μεταξύ άλλων. Η έρευνα μας ευαισθητοποιείται σε θέματα χωρικού αποκλεισμού για ανθρώπους με ποικίλα αισθητηριακά μοντέλα αντίληψης.

Το έργο Synesthesia αποτελεί καρπό μιας διεπιστημονικής έρευνας που ανοίγει τον διάλογο μεταξύ τέχνης, τεχνολογίας και ψηφιακού πολιτισμού. Πώς δουλέψατε πάνω σε αυτό το κομμάτι;

Τα πεδία της αρχιτεκτονικής και του σχεδιασμού έχουν ιστορικά έρθει αντιμέτωπα με δίπολα όπως αυτά της θεωρίας έναντι της πρακτικής, της αντικειμενικότητας έναντι της υποκειμενικότητας, του αναλογικού έναντι του ψηφιακού, του ανθρώπου έναντι της μηχανής, του νου έναντι του σώματος. Το ενδιαφέρον μας έγκειται στις δυνατότητες εξομάλυνσης αυτών των διακρίσεων. Η χαρτογράφηση των ροών της γνώσης, καθώς και η «εισαγωγή και εξαγωγή» εννοιών, τακτικών και μεθόδων που παραδοσιακά βρίσκονται στην περιφέρεια των σχεδιαστικών πεδίων είναι μια συναρπαστική και παραγωγική άσκηση.

Η έρευνα μας φέρνει λοιπόν κοντά παραδοσιακά ασύνδετα πεδία. Έχουμε μάθει τόσα πολλά μελετώντας το έργο επιστημόνων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν απροσδόκητοι στους τομείς της τέχνης, της αρχιτεκτονικής, του εσωτερικού και του αστικού σχεδιασμού στους οποίους έγκειται το υπόβαθρό μας. Στο ερευνητικό μας ταξίδι, Βρετανοί και Αμερικανοί στοχαστές και το έργο τους σε ένα ευρύ φάσμα τομέων – ψυχιατρική, μηχανική, διοίκηση, πολιτική, μουσική, αρχιτεκτονική, εκπαίδευση – διαμορφώνουν νέες μεθόδους σχεδιαστικής σκέψης και πειραματισμούς. Οι προσωπικότητες αυτές περιλαμβάνουν τους Grey Walter, Ross Ashby, Gregory Bateson, R.D. Laing, Stafford Beer και Gordon Pask. Μέσα από το έργο τους είμαστε σε θέση να δούμε την επιστήμη ως μια συγκεκριμένη μορφή σχεδιαστικής και δημιουργικής διαδικασίας. Έναντι μιας παραδοσιακής ροής εργασίας όπου εφαρμόζονται επιστημονικές μέθοδοι στο σχεδιασμό, η επιστήμη μπορεί να κατανοηθεί ως μια μορφή δημιουργικής δραστηριότητας, αντιστρέφοντας τη συμβατική ιεραρχία μεταξύ των δύο.

Με βάση τα παραπάνω, το εργαστήριο Synesthetic Research and Design Lab, SR&DL, που συνδιευθύνουμε, είναι μια νεοσύστατη πλατφόρμα συνεργατικής έρευνας όπου συναντώνται ο διαδραστικός σχεδιασμός, η ψηφιακή κουλτούρα και οι αναδυόμενες επιστήμες της υγείας, αναδεικνύοντας την αμφίδρομη σχέση μεταξύ του ατόμου και του περιβάλλοντος του. Συνεργαζόμαστε με το Κέντρο Αυτισμού και Νευροποικιλότητας/Center for Autism and Neurodiversity, το Light Research Lab, τα τμήματα εργοθεραπείας / Occupational Therapy, πληθυσμιακής υγείας / Population health και νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Thomas Jefferson και το νοσοκομείο Jefferson Health, με στόχο την δημιουργία μιας γνωσιακής βάσης που διερευνά τους τρόπους με τους οποίους κατοικούμε και αντιλαμβανόμαστε το περιβάλλον μας. Αυτή η συνεργασία διεγείρει διαλόγους μεταξύ αρχιτεκτόνων, σχεδιαστών, εταιρειών τεχνολογίας και μηχανικών υπολογιστών, καλλιτεχνών, γιατρών, ακτιβιστών και ατόμων με νευροποικιλότητες.

Το έργο Synesthesia ανήκει λοιπόν σε μια σειρά εφαρμοσμένων ερευνητικών και σχεδιαστικών προτάσεων που δουλεύουμε αυτο τον καιρό στα πλαισια του εργαστηρίου SR&DL και αναφέρεται στο έργο του ψυχίατρου και πρωτοπόρου στην επιστήμη των συστημάτων και την κυβερνητική Ross Ashby και στην θεωρία του Embodied Mind. Οι ηλεκτρομηχανικές εφευρέσεις των Ashby, Gray Walter και Gordon Pask μεταξύ άλλων, γνωστές ως «μηχανές αντίληψης», αποτελούν υποδηλωτικά μοντέλα για την κατανόηση του ανθρώπινου εγκεφάλου ως επιτελεστικής οντότητας και προσφέρουν ένα εννοιολογικό πλαίσιο για αυτό το έργο.

Ποιο είναι το “παιχνίδι” περιέργειας στο οποίο συμμετέχει ο θεατής και με ποιον τρόπο ανοίγει ο διάλογος για τους σύγχρονους χώρους διάδρασης με το βλέμμα στραμμένο (και) στο μέλλον;

Το έργο έχει συλληφθεί ώστε να ενεργοποιεί διάφορα επίπεδα συμμετοχής, περιέργειας και πλάνης σε διαφορετικές κλίμακες. Η πρώτη επαφή περιέργειας με το έργο συμβαίνει όταν ο θεατής έρχεται αντιμέτωπος με την παραμορφωμένη γεωμετρία του, την απόκοσμη/εξωγήινη μορφή του που βρίσκεται σε αντίθεση με το χώρο που το περιβάλλει. Πολλοί από τους συμμετέχοντες το παρομοιώνουν με αυγό, φούσκα, σταγόνα μεταξύ άλλων, εμείς το αναφέρουμε ως «blob». Παράλληλα, οι ηλεκτρονικοί ήχοι του με την μουσική του Stefan Schmidt, και τα εφε φωτός σε σχηματισμούς Lumia ως αναφορά στον Thomas Wilfred καλούν τον θεατή να πλησιάσει. Το έργο κάνει αναφορά και στα «useless machines» των Marvin Minsky και Bruno Munari.

Ο επιτελεστικός χαρακτήρας του έργου εισάγει ένα σύνολο από φώτα που αναβοσβήνουν σε σήματα Μορς, τοποθετημένα στα «μάτια» του έργου (οπές), τα οποία ζητούν την προσοχή του θεατή, προσελκύοντας τον να πλησιασει ακόμα πιο κοντά. Τα «μάτια» του έργου είναι οι μόνες πύλες που εξυπηρετούν την ανακάλυψη των γεγονότων που διαδραματίζονται μέσα στον κινηματογραφικό χώρο αυτης σταγόνας και το αναγκαίο υλικό σύμπλεγμα που την αποτελεί. Η παρουσία του ανθρώπινου ματιού κοντά σε κάποιες από τις οπές ενεργοποιεί τη βιντεοσκόπηση και την ζωντανή προβολή της πίσω στον κινηματογραφικό χώρο, ενώ άλλες οπές είναι παραπλανητικές. Ο συμμετέχοντας γίνεται ενεργό μέρος της εγκατάστασης εν αγνοία του. Η εικόνα γίνεται αντιληπτή μόνο από εξωτερικούς θεατές. 
 
Αυτή η πρόκληση, σαν αρχική ιδέα προέρχεται από τις οπές που συναντάμε στα συχνά αδιαφανή περίβληματα που καλύπτουν εργοτάξια ή ιδιωτικούς χώρους στην πόλη. Καθώς οι κάτοικοι της πόλης συναντούν αυτά τα ανεπιμέλητα άνοιγματα, τους δίνεται ευκαιρία να εξερευνήσουν την «άλλη πλευρά» και να αποκτήσουν τόσο οπτική πρόσβαση στην άγνωστη περιοχή όσο και να ελέγξουν την εξέλιξη των γεγονότων που συμβαίνουν στο εσωτερικό της. Από τη μία πλευρά, η περίφραξη σε αυτή την περίπτωση λειτουργεί ως το λεπτό αστικό στρώμα που χωρίζει το δημόσιο από το ιδιωτικό. Από την άλλη, η οπή σε αυτό το περίβλημα λειτουργεί ως προσωρινή συγχώνευση των δύο αστικών πεδίων, σαν ένα σημείο που αναβοσβήνει –μια αναλογία με τα μάτια της εγκατάστασης– και μετατρέπεται από το μαύρο στο άσπρο και αντίστροφα στον χάρτη nolli της πόλης.

Σε ένα πιο άυλο επίπεδο, η Synesthesia χρησιμεύει ως κινητήριος μοχλός της ανθρώπινης περιέργειας, εισάγοντας ένα ψυχολογικό πλαίσιο και μια ακολουθία δράσεων για τον θεατή/συμμετέχοντα. Αυτή η ακολουθία περιλαμβάνει την εισαγωγή μηνυμάτων, την ανθρώπινη πρόβλεψη, την καλλιέργεια μιας προσδοκίας, την μετατροπή της προκύπτουσας ενέργειας σε ένα νέο μήνυμα και, τέλος, την ανακατεύθυνση του νέου μηνύματος σε άλλους συμμετέχοντες. Τέτοιες διαδικασίες συμβαίνουν σε καθημερινές μας αλληλεπιδράσεις με μηχανές οπως αναφερθήκαμε παραπάνω. Τα κινητά τηλέφωνα και οι υπολογιστές είναι συσκευές που εκτελούν διαδικασίες, υπολογισμούς και λειτουργίες με βάση τις οδηγίες που παρέχονται από λογισμικά προγράμματα. Έχουν τη δυνατότητα να δέχονται δεδομένα (inputs), να τα επεξεργάζονται και στη συνέχεια να εξάγουν αποτελέσματα (outputs). Αυτή η συνεχής ανταλλαγή πληροφοριών είναι μέρος της καθημερινότητάς μας, αλλά συχνά την δεχόμαστε ως έχει, χωρίς να αμφισβητούμε πώς μπορεί να μας εξυπηρετήσει καλύτερα ή πώς μπορούμε ως χρήστες και «συνομιλητές» αυτών των τεχνολογιών να εμπλακούμε με πιο κριτικό τρόπο.

INFO: 

Synesthesia @ Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

17 Δεκεμβρίου 2021 – 9 Ιανουαρίου 2022

Ώρες λειτουργίας: 10:00 – 22:00

Δημιουργοί: Severino Alfonso, Λουκία Τσαφούλια
Μουσική: Stefan Schmidt, Rodenkopf
Μηχανικός διαδραστικών συστημάτων: David Azar
Μηχανικός Live Feed: Matthew Ross
Συνεργάτες πρωτοτύπου υφάσματος: Anne Hand, Kim Rosner
Κατασκευή υφάσματος: RoseBrand Inc
Βοηθοί: Olivia Birritteri, Abigail Kern
Επιμέλεια ελληνικών κειμένων: Γιαννίκος Βασιλούλης, Εύη Σουγκάρα
Καλλιτεχνική συμβουλή στο χώρο του φουαγιέ: Ηρώ Βαγιώτη

 

Αρπάχτηκαν on air Τζίμα και Πρετεντέρης για τον Καραμανλή: «Αυτό είναι άποψή σου Γιάννη, η δική μου είναι άλλη» (video)

Καταγραφή 13

Αρπάχτηκαν on air Τζίμα και Πρετεντέρης για τον Καραμανλή: «Αυτό είναι άποψή σου Γιάννη, η δική μου είναι άλλη» (video)

Για τη βουλευτική ασυλία και τη δικαιοσύνη στην περίπτωση του Αχιλλέα Καραμανλή αρπάχτηκαν η Ράνια…

Τέμπη: Λαϊκισμός Σκέρτσου – Εμφανίσθηκε με φωτογραφία του αδικοχαμένου του αδερφού

akis skertsos

Τέμπη: Λαϊκισμός Σκέρτσου – Εμφανίσθηκε με φωτογραφία του αδικοχαμένου του αδερφού

Σε μια απέλπιδα προσπάθεια να κερδίσει συμπάθειες και συμπόνοια, ο γαλάζιος Υπουργός σύγκρινε την πρόβλημα…

Πύρρος Δήμας: Ξεσήκωσε το Twitter αλλά όχι για κάποιο μετάλλιο – Τα σχόλια για τους φράχτες που έφεραν αντιδράσεις

Πύρρος Δήμας

Πύρρος Δήμας: Ξεσήκωσε το Twitter αλλά όχι για κάποιο μετάλλιο – Τα σχόλια για τους φράχτες που έφεραν αντιδράσεις

Μια φωτογραφία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, μια υποψηφιότητα και δυο αναρτήσεις για τον φράχτη στον…

Βασιλικός αναλυτής για Μίντλετον: «Όλα δείχνουν ότι πάσχει από καρκίνο του παχέος εντέρου»

Κέιτ

Βασιλικός αναλυτής για Μίντλετον: «Όλα δείχνουν ότι πάσχει από καρκίνο του παχέος εντέρου»

Ο Βέλγος δημοσιογράφος αναφέρθηκε στη μορφή καρκίνου από την οποία πάσχει η πριγκίπισσα της Ουαλίας…

Πρωτοφανές κύμα οργής για τον Καραμανλή και τα χειροκροτήματα της ντροπής: «Για γερά στομάχια η ομιλία του» – Χιλιάδες αναρτήσεις

Καραμανλής

Πρωτοφανές κύμα οργής για τον Καραμανλή και τα χειροκροτήματα της ντροπής: «Για γερά στομάχια η ομιλία του» – Χιλιάδες αναρτήσεις

Δεν ξέρουμε τι ήταν χειρότερο, τα όσα είπε ο Καραμανλής ή τα χειροκροτήματα από τους…