Συνέντευξη με τον σκηνοθέτη του επίμαχου φιλμ «Καλάβρυτα 1943» – Θέλαµε να ενισχύσουµε το ανθρώπινο στοιχείο

Ο σκηνοθέτης του επίμαχου φιλμ «Καλάβρυτα 1943» μιλάει για τον θόρυβο που έχει ξεσηκώσει η δημιουργία του.

Προτού βγει στις αίθουσες η ταινία «Καλάβρυτα 1943» έχει προκληθεί θόρυβος σχετικά µε το αν οι συντελεστές του φιλµ σεβάστηκαν ή όχι τα αυθεντικά ιστορικά γεγονότα. Το Documento αναζήτησε τον Νικόλα ∆ηµητρόπουλο, τον σκηνοθέτη του φιλµ, προκειµένου να ακούσουµε την άποψή του για όσα καταµαρτυρά για τη δηµιουργία του η Ενωση Θυµάτων Καλαβρυτινού Ολοκαυτώµατος.

Το ζήτηµα των ηµερών είναι η αντίδραση των κατοίκων των Καλαβρύτων αναφορικά µε την «ανάσταση» του µύθου του καλού Αυστριακού ναζί.

Ακριβώς, ο ντόρος έχει γίνει επειδή δείχνουµε µια σκηνή όπου ένας Αυστριακός στρατιώτης ανοίγει µια πόρτα του σχολείου και σώζονται τα γυναικόπαιδα της πόλης. Η επίσηµη γραµµή είναι πως αυτό δεν συνέβη ποτέ και ότι είναι µια γερµανική κατασκευή για να φανεί πιο καλή η Γερµανία. Τοποθετώντας δηλαδή σε όλο αυτό το σκηνικό φρίκης έναν στρατιώτη της Βέρµαχτ να βοηθά τους άµαχους Ελληνες πολίτες. Κάτι που φυσικά είναι οξύµωρο, καθώς δεν γίνεται ένας ναζί να είναι καλός. ∆εν υπάρχει καµία περίπτωση.

Και τότε πώς καταλήξατε σε αυτή την εκδοχή;

Ο ∆ηµήτρης Κατσαντώνης, ο σεναριογράφος, έψαξε στα αρχεία του Μουσείου Ολοκαυτώµατος της Ουάσινγκτον και βρήκε 14 µαρτυρίες επιζώντων που αναφέρονται στην ύπαρξη του Αυστριακού που ανοίγει τις πόρτες του σχολείου για να σωθούν οι γυναίκες και τα παιδιά. Εµείς µυθοπλασία κάναµε – για µένα ο Αυστριακός είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να γίνει ακόµη πιο ανθρώπινη η ιστορία µας αλλά και για να δώσει στη βασική ηρωίδα µας, την Καρολάιν (σ.σ.: η δικηγόρος που εκπροσωπεί τη γερµανική κυβέρνηση στο ζήτηµα των κατοχικών αποζηµιώσεων) το έναυσµα της έρευνας που θα την οδηγήσει στο καθοριστικό ηθικό δίληµµα.

Τι ακριβώς συνέβη στις επαφές σας µε τους ντόπιους όταν πήγατε πριν από δύο χρόνια στα Καλάβρυτα για να βρείτε τους τόπους των γυρισµάτων;

Μιλήσαµε µε διάφορους φορείς. Ο εκπαιδευτικός Χρίστος Φωτεινόπουλος, ο οποίος έχει αρκετή γνώση των γεγονότων, µας είπε ότι αυτός είναι ένας µύθος που δεν ισχύει και θίγει την ντόπια κοινότητα. Μάλιστα, ανέφερε ότι πριν από αρκετά χρόνια είχε πάει ένας Αυστριακός που υποστήριζε ότι είναι εκείνος που έσωσε τα γυναικόπαιδα, αλλά του έκαναν κάποιες ερωτήσεις και αµέσως κατάλαβαν ότι έλεγε ψέµατα και έφυγε ρεζιλεµένος. Με τον Χαρίλαο Ερµείδη, τον πρόεδρο της Ενωσης Θυµάτων Καλαβρυτινού Ολοκαυτώµατος και πρώην αντιδήµαρχο Καλαβρύτων που απειλεί να µας µηνύσει, δεν είχε µιλήσει κανένας παραγωγός… απ’ όσο ξέρω. Μόνο σ’ εµένα είχε µιλήσει για την ιστορία του Αυστριακού, λέγοντάς µου αυτά που ήδη ξέραµε, ότι δεν υπήρξε ο Αυστριακός κ.ά., αλλά δεν είχαµε πει τίποτε περισσότερο και προφανώς δεν του είχα δώσει καµία υπόσχεση. Του είχα πει µάλιστα ότι είναι µια ταινία µυθοπλασίας που σέβεται τα γεγονότα και προσπαθούµε να περάσουµε ένα µήνυµα που θα αγγίξει τον κόσµο που υπάρχει κι έξω από την Ελλάδα και όχι µόνο τους Ελληνες. Θέλαµε να µαθευτεί η ιστορία των Καλαβρύτων και στο εξωτερικό, καθώς δεν είναι γνωστή σχεδόν σε καµιά χώρα. Το µόνο πράγµα που γνωρίζουν οι περισσότεροι ξένοι για τη σύγχρονη Ελλάδα είναι το Grexit.

Με δεδοµένες τις ενστάσεις εκ µέρους των Καλαβρυτινών, γιατί προχωρήσατε σε αυτήν τη λύση; ∆εν θα µπορούσε να λειτουργήσει η ιστορία χωρίς την παρουσία του Αυστριακού;

Προβληµατιστήκαµε πολύ και µάλιστα σε κουβέντες µε τον σεναριογράφο και τον παραγωγό σκεφτήκαµε να τον βγάλουµε από την ιστορία. Αλλά το σενάριο έχανε έτσι τη δύναµή του. Θέλαµε να ενισχύσουµε το ανθρώπινο στοιχείο σε µια ιστορία που δεν θα ήταν µόνο καταγραφή αριθµών και να δώσουµε λίγη ελπίδα σε ένα τόσο σκληρό στόρι, όπως και ένα µήνυµα: ο κόσµος µπορεί να αλλάξει και να µη ζήσουµε ξανά κάτι τέτοιο.

Πάντως πραγµατική πρωταγωνίστρια του φιλµ είναι η Γερµανίδα δικηγόρος που αρχικά αντικρούει τις ελληνικές θέσεις περί των κατοχικών αποζηµιώσεων.

Ναι, αλλά θέλαµε να δείξουµε την αλλαγή και κυρίως το ταξίδι της από την αρχική κάθετη διαφωνία της ως προς το δίκαιο ελληνικό αίτηµα, η οποία σταδιακά µέσω της προσωπικής της έρευνας και κυρίως µετά τη συνάντησή της µε τον Ανδρέου (σ.σ.: επιζών του ολοκαυτώµατος, τον οποίο υποδύεται ο Μαξ φον Σίντοου) αλλάζει και θεωρεί ότι η Γερµανία οφείλει να αποζηµιώσει τους Ελληνες. Αυτό άλλωστε είναι το ισχυρότερο µήνυµα του φιλµ: ότι η Γερµανία πρέπει να παραδεχτεί τα εγκλήµατα που έχει κάνει.

Υπάρχουν γερµανικά κεφάλαια στην παραγωγή του φιλµ, το οποίο µοιάζει αρκετά ακριβό; Πόσο κόστισε;

Είναι πράγµατι ακριβή παραγωγή, καθώς κόστισε σχεδόν 2,7 εκατοµµύρια ευρώ. ∆εν υπάρχουν γερµανικά κεφάλαια στην ταινία µας. Αυτό βγήκε σκόπιµα από πονηρά µυαλά, αλλά δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. ∆εν βγάζουµε καλούς τους Γερµανούς επειδή δείχνουµε έναν θετικό χαρακτήρα που βοηθά τους Ελληνες. Η ταινία µας δείχνει ξεκάθαρα τι σηµαίνει φασισµός.

Τελικά η καλύτερη διαφήµιση για ένα φιλµ είναι η δυσφήµηση;

Στην πρεµιέρα του φιλµ µε ρώτησε κάποιος αν όλος αυτός ο χαµός που έχει γίνει µε τα σχόλια του κ. Ερµείδη, τις µηνύσεις κ.λπ. είναι αυθεντικός ή πληρωµένος από εµάς για να γίνει αυτό που µόλις µε ρώτησες.