Στη Σκανδιναβία επιστήμονες, στην Ελλάδα ψάλτες…

Η πρώτη τεκμηριωμένα καταγεγραμμένη περιγραφή διαδικασίας αξιολόγησης από ομότιμους κριτές (peer review) στην ιστορία, βρίσκεται στην πραγματεία «Ηθική του Ιατρού» (Adab al-Tabib) του Ishap bin Ali al-Ruhawi (854–931). Ο al-Ruhawi, ήταν χριστιανός (πιθανότατα μέλος μιας Νεστοριανής σέχτας) με καταγωγή από την Al-Ruha, που βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, στη σημερινή Σανλιούρφα. Η Ηθική του Ιατρού, βασίζεται σε έργα παλαιότερων μουσουλμάνων και χριστιανών φιλοσόφων της Μέσης Ανατολής, αντλώντας παράλληλα ιδέες και από την αρχαία Ελλάδα. Η πραγματεία του al-Ruhawi περιλαμβάνει θέματα και αναφέρει αποφθέγματα από τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Ιπποκράτη αλλά κυρίως δανείζεται πληροφορίες και γνώσεις από τον σπουδαίο Ρωμαίο γιατρό, Γαληνό.

Η πραγματεία χωρίζεται σε είκοσι κεφάλαια, το καθένα από τα οποία πραγματεύεται ένα συγκεκριμένο ζήτημα της ιατρικής δεοντολογίας και ηθικής. Πιο συγκεκριμένα χωρίζεται σε τρεις γενικές κατηγορίες, οι οποίες περιγράφουν τη συμπεριφορά του ιατρού, τη συμπεριφορά του ασθενούς και τη συμπεριφορά της κοινωνίας εν σχέσει με το ιατρικό λειτούργημα και τους ασθενείς του. Το έργο καλύπτει τις προσωπικές πεποιθήσεις και πρακτικές ενός γιατρού, δίνοντας μεγάλη έμφαση στην πίστη του στο Θεό, στην ηθική υπόσταση και τη συμπεριφορά του προς τους συναδέρφους και τους ασθενείς του καθώς επίσης και γενικότερα ζητήματα που αφορούν την προσωπική υγεία και υγιεινή. Ο al-Ruhawi, τονίζει περισσότερο το σεβασμό που οφείλει να έχει ο γιατρός στους ασθενείς και στους επισκέπτες τους σε ό,τι αφορά την υγεία. Δεν διστάζει να ακυρώσει τις επιθυμίες ενός ασθενούς όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο. Επίσης, αναφέρει, πως οι γιατροί θα πρέπει να τοποθετούνται ψηλά στην κοινωνική ιεραρχία, με καλή αμοιβή, ώστε να μην αναγκάζονται να κάνουν κι άλλη εργασία.

Παράλληλα, θεωρεί πως οι γιατροί πρέπει να χρεώνουν τους πλούσιους ασθενείς περισσότερο, ώστε να καλύπτονται τα έξοδα των φτωχών ασθενών, όχι για λόγους αλτρουισμού ή κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά για να μην ξεπέφτει ή υπονομεύεται η ιατρική περίθαλψη στη βάση της καθολικότητας της έννοιας της φροντίδας. Σε περιπτώσεις φθοράς του ιατρικού λειτουργήματος, ο al-Ruhawi στην Ηθική του Ιατρού, αναζητά νομοθετικές ρυθμίσεις και κυρώσεις σε δόλιους ή ανίκανους γιατρούς. Κύρια πηγή γνώσης και έμπνευσης για τις κακές πρακτικές και την εξάλειψη των δόλιων γιατρών ήταν τα έργα του Γαληνού. Από την άλλη, σε πιο πρακτικό επίπεδο, ο al-Ruhawi ενθαρρύνει τους γιατρούς να κρατούν αρχεία με τα συμπτώματα, τις θεραπείες και την πρόοδο της υγείας των ασθενών, ώστε να μπορούν να επανεξετάζονται από άλλους συναδέλφους περιπτώσεις, όπου ασθενείς πεθαίνουν. Παρόλο που παραδέχεται πως η επιβίωση ενός ασθενούς δεν είναι πάντα δυνατή (αλλά θέλημα Θεού), εντούτοις συνιστά τις αυστηρότερες ποινές για γιατρούς, οι οποίοι επιτρέπουν ένας ασθενής να πεθάνει. Η αξιολόγηση από ομότιμους κριτές για τις ιατρικές πρακτικές που εισήγαγε ο al-Ruhawi συνεχίστηκε από πολλούς και μέχρι τον 11ο αιώνα.

Από τις αρχές του 20ου αιώνα τέτοιες πρακτικές συστηματοποιημένης τεκμηριωμένης αξιολόγησης της επιστημονικής γνώσης από ομότιμους κριτές, υιοθετήθηκαν από όλους τους ακαδημαϊκούς κλάδους, πέρα από την ιατρική. Αυτή η μέθοδος αξιολόγησης δημιουργεί προϋποθέσεις μεγαλύτερης αντικειμενικότητας και καθολικότητας των επιστημονικών ευρημάτων, καθώς τοποθετεί τα δεδομένα υπό το πρίσμα πολλών επιστημόνων, οι οποίοι καταπιάνονται με τον ίδιο επιστημονικό κλάδο. Έτσι διατηρείται η ποιότητα αλλά και βελτιώνεται η επίδοση σε ένα πεδίο, ώστε να διαπιστώνεται η καταλληλόλητα μιας επιστημονικής έρευνας και τελικά να εξασφαλίζεται η αξιοπιστία της. Με άλλα λόγια, ειδικά σε έρευνες όπου γίνεται χρήση ποσοτικών εργαλείων, όπου η συστηματική διερεύνηση φαινομένων με στατιστικές μεθόδους, μαθηματικά μοντέλα και αριθμητικά δεδομένα, τα πράγματα είναι σχεδόν απόλυτα και η πιθανότητα λάθους ή παρερμηνείας σχεδόν εκμηδενίζεται.

Η Ελλάδα, σε επίπεδο επιστήμης και επιστημονικής έρευνας, βρίσκεται σε πολύ υψηλά επίπεδα σχεδόν σε όλους τους κλάδους θετικών και θεωρητικών σπουδών, καθώς διαθέτει, όχι μόνο πολλούς και ποιοτικούς ακαδημαϊκούς διεθνούς κύρους, αλλά κυρίως ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια και πανεπιστημιακά νοσοκομεία, που αποτελούν μέρος ενός παγκόσμιου δικτύου δημιουργίας νέας γνώσης και ανάπτυξης καινοτόμων ιδεών. Η ουσία της επιστημονικής έρευνας δεν είναι τόσο γνωστή στην κοινωνία, αν και η ίδια, χωρίς να το γνωρίζει, απολαμβάνει τις κατακτήσεις αυτού του παγκόσμιου δικτύου γνώσης. Έτσι η επιστήμη και η γνώση, ειδικά σήμερα, δεν έχουν ούτε σύνορα ούτε εθνικά χαρακτηριστικά. Παρόλο, λοιπόν, που η επιστήμη και η επιστημονική κατάρτιση είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα, η πολιτική ζωή είναι αντιστρόφως ανάλογη.

Στα τάρταρα και στα μαύρα σκοτάδια όπου βρίσκεται η πολιτική ζωή και η νοοτροπία μας, «τον κόσμ’ ο δόλος διοικεί…» όπως μας λέει στον ‘Κλέφτη’ ο Ραγκαβής. Ήδη από τη δεκαετή οικονομική κρίση –για να μην πάμε πιο πίσω– μέχρι και την περίοδο της υγειονομικής κρίσης που δημιούργησε η πανδημία του κορονοϊού, η κοινωνία μαστιζόταν από ειδικούς σε θέματα συντάγματος και οικονομίας μέχρι επιφανείς και καταξιωμένους επιδημιολόγους, οι οποίοι, υποταγμένοι σε αναξιόπιστους πολιτικούς, γελοιοποίησαν την επιστήμη τους και μείωσαν, με τον τρόπο τους, την ηθική υπόσταση των συναδέλφων τους και απαξίωσαν την επιστήμη στα μάτια της κοινής γνώμης. Η εκμετάλλευση της πανδημίας από ένα εκφυλισμένο πολιτικό σύστημα ήταν αναμενόμενη. Η συνεπικουρία όμως επιφανών ακαδημαϊκών προσθέτει επιπλέον εργαλεία στη δολιοφθορά που συντελείται τα τελευταία χρόνια με πρόφαση την πανδημία ενάντια στην κοινωνία και στην υγεία κάθε πολίτη. Ο δόλος πολιτικών και επιδημιολόγων εξυφάνθηκε από την ασυλία για τυχόν ποινικές διώξεις που εξασφάλισαν οι δεύτεροι από τους πρώτους.

Η μελέτη του κ. Τσιόδρα και του κ. Λύτρα, δεν προσέθεσε τίποτα καινούριο στη λογική μας πρόσληψη περί αντιμετώπισης μιας υγειονομικής κρίσης, ούτε φυσικά κάτι που δεν μπορεί να αντιληφθεί ο κοινός νους για τη διασωλήνωση εντός ή εκτός ΜΕΘ και την φροντίδα που το κράτος οφείλει να προσφέρει στους ασθενείς. Το μόνο που προσέθεσε είναι μία ακόμη ακαδημαϊκή δημοσίευση στο πλούσιο βιογραφικό και των δύο. Πράγμα που θα ήταν αποδεκτό στο βαθμό που δεν επηρέαζε τόσο άμεσα την κοινωνία και φυσικά αν δεν είχαν θεσμικό ρόλο, ο οποίος να τους καθιστούσε, τουλάχιστον ηθικά αν όχι επιστημονικά, υποχρεωμένους να διαψεύσουν ή να διορθώσουν τον Μητσοτάκη, ο οποίος ωρυόταν στη βουλή πως δεν υπάρχουν μελέτες.

Ο κ. Τσιόδρας και η συμπεριφορά του, από την αρχή της πανδημίας είχε γίνει αντικείμενο κριτικής, καθώς παρέδωσε την επιστημονική κατάρτιση και επιστημοσύνη του και ο ίδιος υποτάχθηκε σε μια αλαζονική και ανάλγητη κυβέρνηση. Μια κριτική που δυστυχώς αποδεικνύεται δικαιολογημένη μετά τη δημοσίευση μιας γνώσης την οποία διέθετε μόνο για προσωπικό ακαδημαϊκό όφελος –το οποίο μάλιστα ο ίδιος υπονομεύει για να καλύψει την κυβέρνηση και τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ονειδίζοντας με αυτόν τον τρόπο τόσο τους Έλληνες όσο και τους ομότιμους κριτές, που αξιολόγησαν τη μελέτη ως ικανή να δημοσιευτεί στο Scandinavian Journal of Public Health (το περιοδικό εκδίδεται για λογαριασμό των ενώσεων και φορέων δημόσιας υγείας σε όλες τις Σκανδιναβικές χώρες). Επέλεξε, με άλλα λόγια, να μην υπηρετεί ούτε την κοινωνία που βρέθηκε για ακόμη μια φορά στην ανάγκη της επιστήμης αλλά ούτε και την αλήθεια που υπαγορεύει η ηθική του επιστήμονα και η επιστημονική κοινότητα, της οποίας ο ίδιος είναι μέλος.

Δυστυχώς επίσης και για την κοινωνία γιατί το σύστημα που υπηρετεί ο κ. Τσιόδρας δεν θα βρει δικαίωση –λόγω ασυλίας– για όλους τους θανάτους, οι περισσότεροι από τους οποίους θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί. Δυστυχώς, τέλος και για τον Σύριζα, που θα επέλεγε –κατά τη δήλωση του πρώην υπουργού υγείας– τον κ. Τσιόδρα στην περίπτωση που βρισκόταν στην κυβέρνηση και είχε την ευθύνη της διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης, αφού μαζί με εκείνον θα επέλεγε και τη συμπεριφορά ενός άκρατου ατομικισμού, που θέλει τους ίδιους ανθρώπους στη Σκανδιναβία επιστήμονες, στην Ελλάδα ψάλτες.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr