Στέλιος Μάινας: «Η παιδεία χτίζει τα αυριανά Κοινοβούλια»

Ενα πολυτελές δείπνο και δύο λαµπερά ζευγάρια. Ολα µοιάζουν τέλεια. Το σκηνικό δείχνει ιδανικό. Πολύ σύντομα όμως, η πολιτισµένη και αψεγάδιαστη βιτρίνα της ευτυχισµένης αστικής οικογένειας ραγίζει ανεπανόρθωτα. Μυστικά, νευρώσεις και απωθημένα κρύβονται πίσω από κάθε φράση. Μία συζήτηση με τον ηθοποιό Στέλιο Μάινα για την ατοµική ηθική και ευθύνη, τις νέες τεχνολογίες και τη µοναξιά της εικονικής πραγµατικότητας. 

Τι συµβαίνει στο «Δείπνο»;

Στο έργο πραγµατοποιείται µια κοινωνική τοµή, µια έρευνα για τη συλλογική και ατοµική ευθύνη σε θέµατα ηθικής. Το ερώτηµα είναι αν µπορεί να αντέξει η οικογένεια αυτούς τους κλυδωνισµούς όταν ο πυρήνας της έχει θρυµµατιστεί και διαρραγεί. Το έργο έχει πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις. ∆εν σηκώνει το δάχτυλο για να υποδείξει το σωστό, αλλά χτίζει ένα σηµαντικό υπόβαθρο για τον θεατή. Στο «∆είπνο» πρωταγωνιστούν δύο ζευγάρια που έχουν στενές οικογενειακές σχέσεις. Ο συγγραφέας πραγµατικά τους ξετινάζει, τους κάνει φύλλο και φτερό, εξερευνά τις προθέσεις και τις πραγµατικές τους επιθυµίες τοποθετώντας τους σε συνθήκες ασφυκτικής πίεσης. Η οικογενειακή ειρήνη έχει διαρραγεί.

Στις κοινωνίες που ζούμε πιστεύετε ότι είναι «αγιοποιηµένος» ο θεσµός της οικογένειας;

Σε όλο τον κόσµο κυριαρχεί η έννοια της «αγίας οικογένειας». Η κοινωνία είναι ένας πυρήνας και ένας από τους βασικούς συνεκτικούς δεσµούς της είναι η οικογένεια. Ο συγγραφέας όµως δηµιουργεί ένα ρήγµα ακριβώς πάνω σε αυτό τον πυρήνα. Η κανονικότητα και η ευµάρεια έχουν αλλοιώσει τις ανθρώπινες σχέσεις.

Η ευµάρεια δεν θα έπρεπε να λειτουργεί αντίστροφα;

Η οικονοµία συνολικά θα έπρεπε να είναι ένας άξονας που διευκολύνει τη ζωή των ανθρώπων. Στις σύγχρονες κοινωνίες όµως συµβαίνει το αντίθετο. Και όχι µόνο στις σύγχρονες. Η οικονοµική ευµάρεια καµιά φορά λειτουργεί ως υπνωτικό, ως κάτι που αµβλύνει τις αισθήσεις και τις ευαισθησίες των ανθρώπων. Αυτή η διαπίστωση ωστόσο δεν µπορεί να γίνει προµετωπίδα, είναι λάθος να γενικεύουµε και να φτιάχνουµε κανόνες. Εχουµε µάθει να κατηγοριοποιούµε τα πάντα και να αποδίδουµε ευθύνες σε κοινωνικές οµάδες. Υπάρχει όµως και σημαντική ατοµική ευθύνη, κάτι που δυστυχώς τείνει να ξεχαστεί.

Ποιος είναι ο ρόλος της ατομικής ηθικής δέσµευσης;

Η ηθική καλλιεργείται από την οικογένεια και στη συνέχεια από το σχολείο. Εχουµε ξεχάσει ότι η παιδεία παίζει σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση προσωπικοτήτων και τη συγκρότηση του πυρήνα στο κέντρο της κοινωνίας. Η παιδεία διαµορφώνει και πλάθει τους αυριανούς πολιτικούς, τα αυριανά κοινοβούλια και τους αυριανούς πολίτες.

Και η μοναξιά; Που βρίσκονται οι ρίζες της στις σύγχρονες κοινωνίες; 

Η µοναξιά είναι εν µέρει αποτέλεσµα της τεχνολογίας. Η επικοινωνία διαμεσολαβείται από τις εικόνες και τα κοινωνικά δίκτυα. Με αυτόν τον τρόπο μετατρέπεται σε εικονική πραγµατικότητα. Ξεκινήσαµε από την τηλεόραση και στη συνέχεια περάσαµε στο διαδίκτυο και στα κινητά τηλέφωνα. Είναι μία κατάσταση που δεν µπορεί να σβήσει, η ιστορία δεν πάει ποτέ προς τα πίσω. Είναι όµως απαραίτητο να προσαρµοστούµε και να επαναπροσεγγίσουµε αυτό το φαινόµενο ως κοινωνία. Να χτίσουµε ξανά την πραγµατικότητα και να µάθουµε να τη διαχωρίζουµε από την εικονική πραγµατικότητα.

Το κείµενο δηµιουργεί ταυτίσεις και κοινωνικές αναφορές; 

Το «∆είπνο» δεν περιγράφει την ελληνική πραγµατικότητα, καθώς δεν εστιάζει στην οικονοµική κρίση. Ο συγγραφέας όµως αποδίδει την ουσία της διαταραχής της οικογενειακής γαλήνης. Το θέµα του είναι καθολικό. Είναι ένα έργο που έχει ανέβει σε πολλές χώρες, έχει µεταφερθεί τρεις φορές στον κινηµατογράφο και πρόσφατα έµαθα ότι ταξίδεψε µέχρι την Κωνσταντινούπολη, δηλαδή µία εντελώς διαφορετική κοινωνία, µε άλλη κουλτούρα, που έδειξε ενδιαφέρον για ένα τέτοιο ζήτηµα. Στην Ελλάδα είναι η πρώτη φορά που θα το δούµε πάνω στη σκηνή.

Ο κοινωνικός ιστός πόσο πιστεύετε ότι έχει διαταραχθεί;

Κατά βάση είµαστε κοινωνία εν συγχύσει. Αυτό είναι λογικό αν σκεφτεί κανείς ότι η Ελλάδα πέρασε και περνά ακόµη έναν τεράστιο οικονοµικό κλυδωνισµό. Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να επαναπροσδιορίσουµε τους όρους επιβίωσής µας. Επί χρόνια είχαµε ορίσει την καθηµερινότητά µας µε συγκεκριµένο τρόπο για να πληρώνουµε ενοίκιο, λογαριασµούς, δραστηριότητες για τα παιδιά µας. Ολα άλλαξαν. Πρέπει να χτιστεί ένα νέο κοινωνικό µοντέλο. ∆εν ξέρω πόσο καιρό θα µας πάρει να επιδιορθώσουµε τις προσωπικές βλάβες και να δηµιουργήσουµε. Εχουν καταγραφεί αυτοκτονίες ανθρώπων, κλεισίµατα επιχειρήσεων, ασύλληπτες απάτες και έχουν γεννηθεί στρατιές νέων ανέργων. Από αυτή την άποψη δεν µπορούµε να συγκριθούµε µε καµιά άλλη χώρα. Πρόκειται για γεγονός που δεν είναι καθόλου επιφανειακό και γραφικό, αλλά δηµιουργεί αντίκτυπο στην ψυχολογική, οικονοµική, κοινωνική και πολιτική στάση κάθε ατόµου. Είναι δύσκολο εγχείρηµα να συνεχίσουµε τη ζωή µας µέσα σε τόσους κλυδωνισµούς. Η µονάδα γίνεται σύνολο και τα σύνολα δηµιουργούν καταστάσεις. Ψηφίζουν, παίρνουν αποφάσεις, επιλέγουν και ρίχνουν κυβερνήσεις. Πάντοτε όµως ξεκινάµε ως µοναδικοί πυρήνες με προσωπική συνείδηση και ηθική.

Ο ρόλος της τέχνης στο κοινωνικό πλαίσιο που περιγράφετε; 

Το θέατρο έχει συµβουλευτικό και παρηγορητικό ρόλο. Ευτυχώς ο κόσµος πηγαίνει στο θέατρο. Και έχει κλείσει την τηλεόραση γιατί έχει ανάγκη από πραγµατική επικοινωνία. Να αφουγκραστεί, να ακούσει και να αλλάξει κάτι µέσα του. Με αυτό τον τρόπο ίσως κάνει λιγότερες επισκέψεις στους ψυχολόγους, γιατί τα τελευταία χρόνια τούς έχουµε κάνει πλούσιους. Πόσοι ψυχολόγοι έχουν ξεφυτρώσει; Είναι η ανάγκη του ανθρώπου να πιαστεί από κάπου. Θέλει βοήθεια. Θέλουµε βοήθεια. Και το θέατρο κινείται σε αυτή την κατεύθυνση.

Τι σας κρατάει ακόµη σε εγρήγορση;

Σε τέτοιους καιρούς είναι πολυτέλεια για τον ηθοποιό να επιλέγει. Νιώθω τυχερός λοιπόν που ανεβάζουμε αυτό το έργο. Είναι µια δουλειά που µε αφορά. Με συγκινεί. Αυτό που µε βασανίζει μέσα μου µπορώ να το µοιράζοµαι στη σκηνή µε άλλους ανθρώπους.

Οι νέοι που κάνουν τα πρώτα τους επαγγελµατικά βήµατα στο θέατρο;

Τα νέα παιδιά; Να το πω µε µια λαϊκή έκφραση, άσ’ τα να πάνε, την έχουν βάψει. Τα παιδιά µπαίνουν σε ένα ανύπαρκτο εργασιακό περιβάλλον µε όνειρα, καλλιέργεια και µόρφωση. Τους στρώσαµε τρύπιο χαλί. Ή µάλλον τους τραβήξαµε το χαλί κάτω από τα πόδια.

Προέρχεστε από οικογένεια ναυτικών. Ποιο είναι μέσα σας το νήµα που σας συνδέει µε αυτή την παράδοση;

Ο πατέρας µου ήταν καπετάνιος, όπως και πολλοί συγγενείς µου. Η µυθολογία του ναυτικού λειτουργούσε πάντοτε για µένα. Για την ακρίβεια εγώ έχτισα τη δική µου µυθολογία γύρω από αυτό. Οι έννοιες της θάλασσας και του ταξιδιού µού είναι πολύ οικείες. Το επάγγελµα του ηθοποιού ωστόσο δεν έχει καµιά σχέση µε το ταξίδι. Είναι ερευνητική και µικροσκοπική δουλειά. Απαιτεί εµµονή, γείωση και έµφαση στη λεπτοµέρεια.

Με ποια φράση του έργου θα βάζατε τον θεατή στο κλίµα του «∆είπνου»;

“∆εν είναι ανάγκη να ξέρουµε τα πάντα ο ένας για τον άλλον για να είµαστε ευτυχισµένοι”.

Συντελεστές: 

Μετάφραση: Κάτια Σπερελάκη

Σκηνοθεσία και Δραματουργική επεξεργασία: Λίλλυ Μελεμέ

Σκηνικό: Μιχάλης Σαπλαούρας

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα

Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος

Βοηθοί σκηνοθέτη: Δάφνη Νικητάκη, Ειρήνη Βαλατσού

Βοηθός Σκηνογράφου: Σοφία Ζουρνατζίδου

Βοηθοί ενδυματολόγου: Ειρήνη Γεωργακίλα, Αναστασία Γκιουζέλη 

Βοηθός μουσικού: Γιώργος Μιζήθρας

Διεύθυνση παραγωγής: Κατερίνα Μπερδέκα

Βοηθός παραγωγής: Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη

Παραγωγή: Ομάδα Νάμα – Λυκόφως

Ηθοποιοί: Μάινας Στέλιος, Λέχου Κατερίνα, Γεωργακόπουλος Λάζαρος, Μισιχρόνη Κατερίνα και ο Γιώργος Κοτανίδης

Info: 

Σύγχρονο Θέατρο

Ευμολπιδών 45, Γκάζι

Παραστάσεις: Τετάρτη: 18.15, Παρασκευή: 21.00, Σάββατο: 21.15, Κυριακή: 21.00