Στις 4 Μαρτίου του 2023 δημοσιεύτηκε στο “Κουτί της Πανδώρας” ένα οργισμένο άρθρο μου για το έγκλημα στα Τέμπη και τον άδικο θάνατο τόσων ανθρώπων. Το άρθρο εκείνο ήταν επιφορτισμένο με συναισθήματα θυμού και οργής, καθώς, λόγω προσωπικής εμπειρίας, κατανοώ σε αρκετά μεγάλο βαθμό τον πόνο των οικογενειών που έχασαν τα παιδιά τους.
Καταλήγοντας, θεώρησα πως ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΚΚΕ, ως αριστερά κόμματα, θα μπορούσαν, έστω και για τα μάτια του κόσμου, να δείξουν λίγη αξιοπρέπεια και να κάνουν το καθήκον τους. Δύο χρόνια μετά την εθνική τραγωδία, κανένα κόμμα δεν έκανε το καθήκον του. Οι πρωτοβουλίες που πάρθηκαν, ώστε το έγκλημα να μην ξεχαστεί, ήταν είτε από τις οικογένειες των θυμάτων είτε από λιγοστούς δημοσιογράφους είτε από ομάδες πολιτών που είδαν πάνω στα φέρετρα των Τεμπών τα δικά τους παιδιά. Είδαν πάνω στα φέρετρα των Τεμπών να ακουμπά η Ελλάδα (για να παραφράσω καταχρηστικά τη ρήση του Σικελιανού).
Το παρόν άρθρο είναι εξίσου οργισμένο. Είναι οργισμένο με το πολιτικό προσωπικό και τους ταπεινούς κόλακες της κυβέρνησης, που συστηματικά και απροκάλυπτα καταρρακώνουν, συνθλίβουν και ισοπεδώνουν την αξιοπρέπεια των ανθρώπων. Μια αξιοπρέπεια η οποία, σε κάθε στιγμή συλλογικής ευθύνης και επιλογής, ήταν το λιγότερο… μεγαλειώδης. Η αναξιοπρέπεια, από την άλλη, φαίνεται ποιους χαρακτηρίζει. Δεν μπορεί κανείς να επικαλεστεί τη μεσότητα για να αρθρώσει το ανακριβές και φοβικό «ε, δεν είναι όλοι ίδιοι» και ότι υπάρχουν κόμματα που έχουν μόνη έγνοια τη δικαίωση μιας λεηλατημένης κοινωνίας και την αναγνώριση της αξιοπρέπειάς της. Είναι όλοι ένας προς έναν και μία προς μία, εκουσίως ή ακουσίως, λίγο ή πολύ αδιάφοροι.
Και για να γίνω ακόμη πιο κατανοητός σε όσους και όσες κρατούν αποστάσεις στη δημόσια σφαίρα, θα επικαλεστώ το πνεύμα καθολικότητας που διδάσκει η ηθική φιλοσοφία του Καντ.
Για τον Καντ, κάθε έλλογο ον αποτελεί αυτόνομο σκοπό. Όλοι οι άνθρωποι, δηλαδή, αποτελούν από μόνοι τους ξεχωριστούς αυτοσκοπούς. Μια τέτοια ιδανική κοινωνία, όπου συνυπάρχουν αυτόνομοι σκοποί, προκύπτει κατ’ ανάγκη από τη συμβίωση αυτών των όντων που και σε γενικούς νόμους υπακούουν, και σαν αυτοσκοπό θεωρεί το ένα το άλλο και ποτέ ως μέσο. Αυτή τη συστηματική σύνθεση όλων των έλλογων όντων ο Καντ την ονομάζει «Βασίλειο των Σκοπών». Κάθε έλλογο ον ανήκει στο Βασίλειο αυτό, αφού αυτονομείται, δηλαδή ως αυτόνομο έλλογο ον και φυσικά ως σκοπός. Δηλαδή…
«Στο Βασίλειο των Σκοπών, καθετί έχει είτε τιμή είτε αξιοπρέπεια. Εκείνο που έχει τιμή μπορεί να αντικατασταθεί από κάτι άλλο ισοδύναμο. Εκείνο, αντιθέτως, που βρίσκεται υπεράνω οποιασδήποτε τιμής και επομένως δεν επιδέχεται κανένα ισοδύναμο, διαθέτει αξιοπρέπεια. Ό,τι σχετίζεται με τις γενικές ανθρώπινες κλίσεις και ανάγκες έχει μια αγοραία τιμή. Εκείνο που, ακόμη και χωρίς να προϋποθέτει κάποια ανάγκη, συμμορφώνεται με μια ορισμένη αίσθηση του γούστου, δηλαδή με μια ευχαρίστηση που προκύπτει από το απλώς άσκοπο παιχνίδι των πνευματικών μας δυνάμεων, έχει μια τιμή συναισθήματος. Ενώ εκείνο που αποτελεί την προϋπόθεση υπό την οποία και μόνον κάτι μπορεί να είναι σκοπός καθαυτός, δεν έχει απλώς μια σχετική αξία, δηλαδή μια τιμή, αλλά μια εσωτερική αξία, δηλαδή αξιοπρέπεια.» (Καντ 2006, σελ. 42).
Τα πράγματα, λοιπόν, μπορεί να έχουν μια αγοραία τιμή ή αξία. Οι άνθρωποι, όμως, έχουν αξιοπρέπεια. Αξιοπρέπεια σημαίνει πως κάθε άνθρωπος ορίζει την αξία του και θέτει στη ζωή σκοπούς οι οποίοι πρέπει να είναι σεβαστοί από όλους, εφόσον δεν προκαλούν βλάβη ή καταστροφή στον ίδιο και στους άλλους. Σημαίνει να αναγνωρίζεις στον εαυτό σου και στους άλλους μια αξία που δεν έχει ισοδύναμο, που είναι μοναδική, εσωτερική και ανεπανάληπτη για κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, εφόσον φυσικά υπαγορεύεται από την αρχή της ηθικότητας, της ιδιότητας δηλαδή του ανθρώπου να σκέφτεται ηθικά.
Τι έχουμε όμως στην Ελλάδα; Στην Ελλάδα, ο κάθε άνθρωπος, ο κάθε πολίτης, στα μάτια του κράτους, της πολιτείας, των πολιτικών και των θεσμών, έχει αγοραία αξία. Στην Ελλάδα, ο άνθρωπος δεν έχει καν την αξία που μπορεί να έχει ένα αντικείμενο μοναδικής αξίας (αυτό που ο Καντ ονομάζει Affektionspreis). Θεωρείται ένα ευτελές πράγμα. Τόσο ευτελές μάλιστα, που αποτιμάται μόνο με χρήματα. Με χρήματα το κράτος μπορεί να μας αντικαταστήσει ή να μας εξαφανίσει οποιαδήποτε στιγμή: εσένα, εμένα, τα παιδιά, τους ηλικιωμένους, τον κάθε πολίτη, τον κάθε άνθρωπο. Εν ανάγκη, θα δώσει αποζημιώσεις, θα πληρώσει φτηνά ή ακριβά τη ζωή και τον θάνατό σου. Θα σταθεί εκεί και θα αρνηθεί όλα όσα ο πολιτισμός πολέμησε ώστε να βγούμε από τις σπηλιές.
Γιατί όμως τα ορατά και τα αόρατα, τα εκκωφαντικά και τα αθόρυβα της Ελληνικής πολιτείας και του πολιτικού προσωπικού της εκμηδενίζουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου και υποτιμούν τόσο απροκάλυπτα τη ζωή κάθε πολίτη; Η απάντηση είναι ο λόγος που χιλιάδες κόσμου διαδήλωσαν σε Ελλάδα και εξωτερικό. Είναι ο βασικός λόγος και η αιτία που το κράτος, κυριολεκτικά και μεταφορικά, δολοφονεί τους πολίτες του. Η απάντηση είναι διότι το ελληνικό κράτος θεμελιώθηκε, δομήθηκε και εξελίχθηκε ως μία εξ ορισμού διεφθαρμένη οντότητα (ιστορικά, πολιτικά, οικονομικά, φιλοσοφικά, θεωρητικά κ.τ.λ.). Η δημιουργία και η θεμελίωση τέτοιου κράτους θα μπορούσε να είναι η έμπνευση του Καντ για να ορίσει το απόλυτο κακό, δηλαδή τον ξεπεσμό, την ανηθικότητα, τη διαφθορά (Verderbtheit).
Όμως, ο Καντ δεν μας λέει τι είναι σωστό και τι λάθος, τι ορθό και τι εσφαλμένο. Μας λέει πώς να κατανοήσουμε τον κόσμο, όταν τα αποτελέσματα των επιλογών εμφανίζονται στον αισθητό κόσμο. Και το δυστύχημα στα Τέμπη είναι ο αισθητός μας κόσμος. Είναι η συνεχής επισφάλεια που βιώνει μία κοινωνία, όταν της αφαιρεί την αξιοπρέπεια ένα αναξιοπρεπές πολιτικό προσωπικό ανηθικότητας και διαφθοράς. Είναι ο αισθητός κόσμος μιας κοινωνίας που της αφαίρεσαν το δικαίωμα της επιλογής. Επιλογή είχε μόνο η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη (και ο ίδιος προσωπικά), και μόνο σε αυτούς μπορεί να καταλογιστεί η ευθύνη – όχι τόσο για τα κακώς κείμενα της χώρας γενικά και αφηρημένα, αλλά για τον τρόπο που επέλεξαν να «διαχειριστούν» το έγκλημα.
Ειδήσεις σήμερα:
Ο Πλακιάς απάντησε στον Αρκά: «Καληνύχτα για εσένα για εμάς δεν υπάρχει αυτή η λέξη»
Σεισμοί: Ποια θα είναι τα αποτελέσματα σε Σαντορίνη και Αμοργό – Τι είναι το βουητό που ακούγεται
Δείτε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο koutipandoras.gr
Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr