Σκελετοί στα υπόγεια της καγκελαρίας Μέρκελ

Του ΜΙΧΑΗΛ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ (enet.gr)

Η κυβέρνηση της κυρίας Μέρκελ απέκρυψε επί δύο χρόνια την ύπαρξη στην κατοχή της, έπειτα από ανακάλυψη και κατάσχεση, λεηλατημένου από τους ναζί θησαυρού από 1.400 πίνακες συνολικής αξίας ενός δισεκατομμυρίου τριακοσίων ογδόντα χιλιάδων δολαρίων.

 Η υπόθεση ότι κίνητρο της μυστικότητας ήταν η ίδιοποίηση από το γερμανικό κράτος της ναζιστικής λείας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στηρίζεται σε τέσσερις αποχρώσες ενδείξεις:

1. Η κατάσχεση, τον Μάρτιο του 2012, στο διαμέρισμα εμπόρου έργων τέχνης στο Μόναχο, μετά διετή παρακολούθησή του, έγινε με την πρόφαση φορολογικού αδικήματος!

2. Η κυβέρνηση της κ. Μέρκελ αναγκάσθηκε να ομολογήσει την ύπαρξη αυτού του καλλιτεχνικού θησαυρού στα χέρια του γερμανικού κράτους μόνο κατόπιν διαρροής της πληροφορίας στο γερμανικό περιοδικό «Φόκους», πέρυσι το Νοέμβριο.

3. Ο έμπορος έργων τέχνης, κάτοχος του θησαυρού, Κορνέλιους Γκούρλιτ, σε μήνυση κατά του γερμανικού Δημοσίου υποστηρίζει ότι οι γερμανικές αρχές ενήργησαν παρανόμως, χρησιμοποιώντας την ψευδή κατηγορία της φοροδιαφυγής για την κατάσχεση της καλλιτεχνικής συλλογής του. Και ότι τον διαβεβαίωσαν ότι θα την επέστρεφαν χωρίς καθυστέρηση. Επιχειρηματολογεί ότι δεν κατηγορείται για έγκλημα και ότι το αδίκημα της κατοχής αντικειμένων λεηλατημένων από τους ναζί έχει παραγραφεί από το 1975.

4. Λεηλατημένοι από τους ναζί πίνακες ανακαλύφθηκαν εκτεθειμένοι και στην Μπούντεστανγκ, στο γερμανικό Κοινοβούλιο, από ιστορικό της τέχνης, όπως αποκάλυψε η εφημερίδα «Μπιλτ» στις 30 Ιανουαρίου. Εκπρόσωπος του Κοινοβουλίου δήλωσε τότε ότι πρόκειται για δύο «ύποπτες περιπτώσεις» και πρόσθεσε ότι η έρευνα του ιστορικού στη συλλογή της Βουλής άρχισε το 2012 και είναι άγνωστο πότε θα τελειώσει…

Ενδιαφέρει και την Ελλάδα

Η πτυχή ελληνικού ενδιαφέροντος σ’ αυτήν την υπόθεση -η οποία εκθέτει επώδυνα μια κυβέρνηση υποδυόμενη τον κήρυκα ηθικής καθαρότητας- βρίσκεται στο γεγονός ότι, υπό την πίεση των αποκαλύψεων και των δικηγόρων του Κορνέλιους Γκούρλιτ, ο οποίος διεκδικεί την επιστροφή του θησαυρού «του» από 1.638 τώρα πολύτιμους πίνακες, ως παρανόμως κατασχεθέντες, κατατέθηκε νομοσχέδιο για την κατάργηση της μετά τριακονταετία παραγραφής του αδικήματος της κλεπταποδοχής ναζιστικής λείας.

Το νομοσχέδιο αυτό -το οποίο ασφαλώς αφορά και θησαυρούς που λεηλάτησαν οι ναζιστικές δυνάμεις κατοχής από την Ελλάδα και που η πολυετής καταγραφή τους ολοκληρώνεται ήδη νομό κατά νομό- θα πρέπει να υιοθετηθεί από την κυβέρνηση της κ. Μέρκελ και να ψηφισθεί και από τις δύο γερμανικές βουλές. Προηγούμενες προσπάθειες για την αλλαγή αυτού του νόμου (η πιο πρόσφατη το 2001)νείχαν αποτύχει, αλλά ελπίζεται να έχει τώρα καλύτερη τύχη, υπό τον διεθνή θόρυβο που έχει ξεσηκώσει η ανακάλυψη στα άδυτα του γερμανικού κράτους αυτού του θησαυρού έργων τέχνης, που είχαν λεηλατηθεί στον Β’ Π.Π. από μουσεία, δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές κατεχομένων από τους ναζί χωρών της Ευρώπης.

Η σύμπτωση της επίσκεψης της Γερμανίδας καγκελαρίου προσφέρει στον κ. Σαμαρά την ευκαιρία, την αφορμή, ή την πρόφαση να υπομνήσει στην κ. Μέρκελ την εκκρεμότητα του ανεξόφλητου κατοχικού δανείου, των λεηλατημένων θησαυρών και των πολεμικών επανορθώσεων -ό,τι, τέλος πάντων, προφθάσει ή τολμήσει να επικαλεσθεί…

Δίκες σε Ουάσιγκτον και Βερολίνο

Προσφυγές δικαιούχων κατά του γερμανικού Δημοσίου για την υπόθεση αυτή έχουν αρχίσει να τροφοδοτούν μια λαίμαργη διεθνή δημοσιότητα.

Αρθρο του Σόρεν Κερν, του αμερικανικού Ινστιτούτου Γκεϊτστόουν, αναφέρει ότι ο έμπορος τέχνης Κορνέλιους Γκούρλιτ τελούσε υπό παρακολούθηση από το 2010 με την υποψία της λαθρεμπορίας έργων της ναζιστικής λείας. Ερευνα, το 2012, στο διαμέρισμά του στο Μόναχο, οδήγησε στην ανακάλυψη, πίσω από βουνά από κοσέρβες, 1.379 έργων τέχνης (σχέδια, λάδια, ακουαρέλες, λιθογραφίες) μεγάλων ζωγράφων, αξίας υπολογιζόμενης σε 1,4 δισ. δολάρια.

Μολονότι οι Γερμανοί εισαγγελείς κατέσχεσαν τον καλλιτεχνικό θησαυρό, η ανακάλυψη και κατάσχεσή του κρατήθηκε μυστική από τη δημοσιότητα και δεν έγινε γνωστή παρά δύο χρόνια αργότερα, πέρυσι τον Νοέμβριο, από διαρροή στο περιοδικό «Φόκους».

Μετά το θόρυβο που προκάλεσε η υπόθεση και το ενδιαφέρον εβραϊκών οργανώσεων που εκίνησε, η γερμανική κυβέρνηση αποφάσισε και διόρισε επιτροπή έρευνας από ειδικούς για την ανακάλυψη της προέλευσης των έργων του καλιτεχνικού θησαυρού.

Στις 26 Μαρτίου ανακαλύφθηκε και άλλη παρτίδα από 180 πίνακες της συλλογής του Γκούρλιτ, που ήσαν κρυμμένοι σε ψευδότοιχο δεύτερης κατοικίας του στο Σάλτσμπουρκ, στην Αυστρία. Στο ίδιο σπίτι οι ερευνητές είχαν ανακαλύψει στις 10 Φεβρουαρίου άλλους 58 πίνακες.

Συνολικά η παρτίδα του Σάλτσμουργκ περιλαμβάνει 238 έργα, μεταξύ των οποίων πίνακες, ακουαρέλες και σχέδια των Σεζάν, Γκογκέν, Μονέ, Πικάσο, Ρενουάρ, Λοτρέκ και άλλων μεγάλων ζωγράφων, αξίας πολλών δεκάδων εκατομμυρίων.

Η κρατική επιτροπή έρευνας επέστρεψε ήδη στον Γκούρλιτ αρκετές εκατοντάδες έργα της συλλογής , ως νομίμως κτηθέντα από τον πατέρα του ή τον ίδιο, πριν από την άνοδο των ναζί στην εξουσία το 1933 ή μετά την ήττα της Γερμανίας το 1945.

Λεηλατημένα μουσεία και συλλογές

Από τα 970 έργα τέχνης που απομένουν στην κατοχή του γερμανικού Δημοσίου, 380 είναι κομμάτια της (για τους ναζί) «εκφυλισμένης τέχνης», που είχαν αρπαγεί από μουσεία, δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές κατεχομένων στον πόλεμο χωρών. Των υπολοίπων 590 δεν έχει ακόμη εξακριβωθεί η προέλευση.

Εναντίον του γερμανικού Δημοσίου κινούνται τώρα δύο δικαστικές υποθέσεις, σε δικαστήριο της Ουάσιγκτον και σε γερμανικό δικαστήριο.

Στην πρώτη, ένας επιζήσας του Ολοκαυτώματος 88ετής κάτοικος Νέας Υόρκης διεκδικεί την επιστροφή πίνακα του ζωγράφου Μαξ Λίμπερμαν που οι ναζί «κατέσχεσαν» από θείο του. Αναφέρει στην αγωγή του ότι « Η Γερμανία και η Βαυαρία δεν εξηγούν γιατί εκάλυψαν επί δύο χρόνια με μυστικότητα την ανακάλυψη των λεηλατημένων από τους ναζί έργων τέχνης, μυστικότητα που θα εμπόδιζε αντί να συμβάλλει στην ανακάλυψη των δικαιούχων». Και τονίζει ότι «κάθε μέρα που οι κατηγορούμενοι (Γερμανία και Βαυαρία) στερούν από τους δικαιούχους όσα τους άρπαξαν οι ναζί, συνεχίζουν τον κατατρεγμό των θυμάτων του ναζισμού».

Στη δεύτερη υπόθεση, ο έμπορος έργων τέχνης Κορνέλιους Γκούρλιτ, σε μήνυση που υπέβαλε στις 14 Φεβρουαρίου κατά του γερμανικού Δημοσίου, υποστηρίζει ότι «οι γερμανικές αρχές εχρησιμοποίησαν ψευδείς κατηγορίες περί φοροδιαφυγής ως πρόσχημα για να κατάσχουν τις εκατοντάδες έργων τέχνης «της συλλογής του» και ότι τον διαβεβαίωσαν ότι θα του τα επιστρέψουν χωρίς καθυστέρηση».

Προσθέτει ότι δεν υπάρχει νομικό έρεισμα για την κατάσχεση της συλλογής του, δοθέντος ότι το γερμανικό Αστικό Δίκαιο προβλέπει την παραγραφή μετά πάροδο τριακονταετίας του δικαιώματος διεκδίκησης περιουσίας που έχει κλαπεί και η περίοδος έχει λήξει το 1975. Αλλά σε ανακοίνωσή του δηλώνει ότι εάν προκύψουν διεκδικήσεις από εβραίους νόμιμους δικαιούχος είναι πρόθυμος να ανταποκριθεί. Ηδη οι δικηγόροι του διαχειρίζονται την επιστροφή πίνακα του Ματίς στους κληρονόμους τού Πολ Ρόζεμπεργκ, του οποίου την Γκαλερί στο Παρίσι ελεηλάτησαν οι Γερμανοί το 1940.

Μετά την προσφυγή Γκούρλιτ στα δικαστήρια, οι γερμανικές αρχές κατήρτισαν νομοσχέδιο (που ονομάσθηκε Lex Gurlitt) για την κατάργηση της παραγραφής του δικαιώματος σε κλαπείσα περιουσία. Το νομοσχέδιο κατατέθηκε την ίδια μέρα με τη μήνυση Γκούρλιτ.

Πηγή: http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes–politismos&id=425393