Σήμερα ξεκινάει το 32ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου

Τα παλιά χρόνια, όχι και τόσο παλιά η αλήθεια είναι, διαβάζαμε τις κινηματογραφικές κριτικές του αείμνηστου Βασίλη Ραφαηλίδη στο «Έθνος» και του Νίνου Φενέκ Μικελίδη στην «Ελευθεροτυπία». Προμηθευόμασταν την σχετική βιβλιογραφία από τον «Αιγόκερω» του Γιάννη Σολδάτου και είχαμε την αίσθηση ότι ο κόσμος αυτός θ’ αλλάξει λίγο προς το καλύτερο, έστω μέσα από αφιερώματα σε κορυφαίους auteurs του παγκόσμιου κινηματογράφου ή την πολυαναμενόμενη προβολή κάθε καινούργιας ταινίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Τον Ραφαηλίδη είχα την τύχη να τον γνωρίσω στα 20 μου, αφού ήταν περιστασιακός καθηγητής στη σχολή κινηματογράφου της Ευγενίας Χατζίκου. Τον Μικελίδη, πάλι, τον γνώρισα αργότερα, όταν μπήκα σ’ αυτό που ορίζουμε ως κινηματογραφική παραγωγή και συνειδητοποίησα πόσο μέτραγε η υπογραφή του στην κριτική μίας ταινίας. Σηκωνόμουν πολύ πρωί, θυμάμαι, για να πάω στα γραφεία της εταιρείας «Περίπλους» στην Αριστοτέλους, στο κέντρο της Αθήνας, αφού δούλευα βοηθός σκηνοθέτης του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου. Σήμερα, 20 χρόνια μετά, κατοικώ μόνιμα δίπλα απ’ την Αριστοτέλους, μόνο που ο «Περίπλους» δεν υπάρχει πια.

Δεν θα ξεχάσω την αναμονή της κυκλοφορίας της «Ελευθεροτυπίας» που θα’χε την κριτική του Μικελίδη για κάθε νέα ταινία της εταιρείας, ντοκιμαντέρ κυρίως. Ο Θάνος Λαμπρόπουλος, ο παραγωγός, φύσαγε και ξεφύσαγε, αν ο Μικελίδης τους είχε βάλει δύο ή τρία και όχι τέσσερα αστεράκια! «Γιατί, ρε γαμώτο, μόνο τρία αστεράκια;» αναρωτιόταν φωναχτά μεσ’ στο μόνιμο άγχος που τον χαρακτήριζε! «Πάλι καλά να λες» του’χα πει μια μέρα και είχα δίκιο, εφόσον ο Μικελίδης δεν ήταν…Δανίκας που είχε βάλει 0 (μηδέν) στην ταινία «Λουκουμάδες με μέλι» της Όλγας Μαλέα, προσθέτοντας από κάτω το φοβερό και τρομερό σχόλιο: «Η τρύπα του λουκουμά»! Ο Μικελίδης ήταν ένας κύριος, αν μη τι άλλο. Έγραφε τις καλές κριτικές του κρατώντας μιαν απόσταση ασφαλείας που δεν θα επέτρεπε στους εκάστοτε παραγωγούς, σκηνοθέτες κλπ. να ξεπεράσουν τα εσκαμμένα στη σχέση τους μαζί του. Κι έτσι, με την πένα του και με τη στάση του, επιβαλλόταν αθόρυβα και δεν υπήρχε άνθρωπος από το κινηματογραφικό σινάφι που να μην αδημονούσε για ένα κείμενο του από τις σελίδες πάντα της «Ελευθεροτυπίας». Απ’ αυτές τις σελίδες, τη μόνιμη στήλη του δηλαδή, είχα την τύχη να δω κι εγώ τις κριτικές του για τα δικά μου ντοκιμαντέρ, που υπήρξαν όλες θετικές χωρίς να είναι άστοχοι διθύραμβοι. Μέχρι σήμερα έχω κρατήσει τα αποκόμματα στο αρχείο μου. 

Στον Μικελίδη χρωστάμε τη δημιουργία του παλαιότερου αθηναϊκού κινηματογραφικού φεστιβάλ, πολλά χρόνια πριν εμφανιστούν οι γκλάμουρ «Νύχτες Πρεμιέρας». Μιλάω για το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, που με τις δικές του διεθνείς γνωριμίες, πάντα έφερνε τις καλύτερες ξένες ταινίες του καιρού του και σημαντικούς δημιουργούς, ηθοποιούς και σκηνοθέτες. Νομίζω δηλαδή πως αν δεν υπήρχε το φεστιβάλ αυτό δεν θα βλέπαμε ποτέ στην Αθήνα τον Βρετανό ηθοποιό Christopher Lee ή τον Αμερικανό παραγωγό – σκηνοθέτη Roger Corman, για να θυμηθώ δύο μόνο σημαντικά ονόματα που τιμήθηκαν από το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου. Καταλαβαίνει κανείς, λοιπόν, πόσο μεγάλη τιμή για μένα ήταν αυτό το τηλεφώνημα του Μικελίδη πριν ένα μήνα περίπου, όταν μου πρότεινε να είμαι ένα από τα μέλη της κριτικής επιτροπής του φετινού διαγωνιστικού τμήματος. Φυσικά και αποδέχτηκα την πρόταση του και μπήκα στην επιτροπή μαζί με τον συγγραφέα – θεωρητικό Στάθη Βαλούκο, επίσης γνώριμο μου από τα φοιτητικά χρόνια, και τη σκηνοθέτιδα Ελισάβετ Χρονοπούλου, στης οποίας την ταινία με τίτλο «Ένα τραγούδι μόνο δεν φτάνει» είχα συμμετάσχει κάποτε ως…κομπάρσος σε μία σκηνή με χίπηδες. Πως περνάνε τα χρόνια, πραγματικά όμως!

Και να που απόψε, το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου γίνεται αισίως 32 ετών και οι οθόνες θα πλημμυρίσουν με εικόνες έγχρωμες και ασπρόμαυρες, με όλο αυτό το «μαγικό πακέτο που λέγεται πολύς και καλός κινηματογράφος», όπως θά’λεγε και ο Νίκος Κούνδουρος! Συγκεκριμένα, οι οθόνες του Τριανόν στην Κοδριγκτώνος και της Ανδόρας στη Σεβαστουπόλεως. Σύνολο: 60 ταινίες μέσα σε 14 μέρες (21/11 έως 4/12) με 13 πρεμιέρες, 5 αφιερώματα και μερικές σπάνιες ειδικές προβολές. Σταχυολογώ επί τροχάδην μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια του φετινού προγράμματος – ούτως ή άλλως θα παρακολουθώ καθημερινά το φεστιβάλ και θα γράφω τις ανταποκρίσεις μου για το koutipandoras.gr. Έχουμε και λέμε, λοιπόν:

– 20 χρόνια χωρίς τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ. Αφιέρωμα σε συνεργασία με την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου, στο πλαίσιο του οποίου θα παιχτούν οχτώ από τα πιο οριακά έργα του Κιούμπρικ.

– Ευρωπαίοι Κωμικοί. Αφιέρωμα σε δημιουργούς κωμωδίας που σημάδεψαν την ιστορία της 7ης Τέχνης με προβολή έξι ταινιών, που περιλαμβάνουν από τον Ζακ Τατί και τον Τσάρλι Τσάπλιν μέχρι τους Monty Python, αλλά και τον «δικό μας άνθρωπο», τον Θανάση Βέγγο. 

– Το φιλμ νουάρ στο ελληνικό σινεμά. Αφιέρωμα σε ένα σπάνιο κινηματογραφικό είδος που τίμησαν στη χώρα μας από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 μέχρι τις μέρες μας, δημιουργοί σαν τον Ερρίκο Ανδρέου, τον Σταύρο Τσιώλη, τον Ντίνο Κατσουρίδη και τους μεταγενέστερους Γιώργο Καρυπίδη, Δημήτρη Παναγιωτάτο, Δημήτρη Σταύρακα και Νίκο Οικονομίδη. Θα προβληθούν, μεταξύ άλλων, το «Έγκλημα στα παρασκήνια» (1960) του Κατσουρίδη, ο «Εφιάλτης» (1961) του Ανδρέου και ο «Μαχαιροβγάλτης» (2010) του Οικονομίδη. Σύνολο: 10 ταινίες. 

– Το Woodstock και η χρονιά που άλλαξε το Hollywood. Κατά τη γνώμη μου, το πλέον ενδιαφέρον αφιέρωμα του φετινού Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, με προβολές οχτώ θρυλικών ταινιών, τότε που το επίσημο Χόλιγουντ ενδυόταν τον μανδύα του «αντεργκράουντ» και στη μεγάλη οθόνη πρωτοστατούσαν ψυχεδελικά πλάνα και ηλεκτρική μουσική μαζί βέβαια με τις μορφές εξίσου θρυλικών ηθοποιών. Μεταξύ άλλων, θα προβληθούν το τρίωρο ντοκιμαντέρ του Michael Wadleigh «Woodstock», το «Alice’ s Restaurant», ο «Καουμπόι του μεσονυχτίου», η «Άγρια συμμορία» και το «Zabriskie Point», το αριστούργημα του Αντονιόνι. Σύνολο: Οχτώ ταινίες.

– Αντουανέττα Αγγελίδη/ Αλίντα Δημητρίου. Αφιέρωμα σε δύο εξαιρέσιμες γυναίκες δημιουργούς που άφησαν τα δικά τους δυνατά ίχνη στον ελληνικό κινηματογράφο. Θα προβληθούν οι ταινίες «Κλέφτης ή Πραγματικότητα» και «Οι ώρες (Μια τετράγωνη ταινία)» της Αγγελίδη και «Πουλιά στο βάλτο», «Η ζωή στους βράχους» της Δημητρίου. 

– Ειδικές προβολές. Θα προβληθούν το «Εργαστήρι του Δρα Καλιγκάρι» (1919) του Ρόμπερτ Βίνε, συνοδεία ζωντανής μουσικής, και η «Κάθοδος των εννιά» του Χρίστου Σιοπαχά, που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή. 

– Πρεμιέρες. Κι επειδή ένα φεστιβάλ δεν μπορεί να στηρίζεται μόνο σε αφιερώματα, στο φετινό Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου συνολικά δέκα ταινίες (τρεις ελληνικές και εφτά ξένες) έχουν την τιμητική τους, διεκδικώντας τα βραβεία. Τη χώρα μας θα εκπροσωπήσουν ο Βασίλης Μαζωμένος με την «Εξορία», ο Παναγιώτης Πορτοκαλάκης με την «Ανάκριση» και ο Μίνως Νικολακάκης με την «Άλυτη». Από το εξωτερικό, θα δούμε το «Etre vivant et le savoir» του Alain Cavalier, το «My thoughts are silent» του Antonio Lukich, το «Stitches» του Miroslav Terzic κ.α. 

Τρεις επιτροπές συστάθηκαν για να απονείμουν τα βραβεία στις ταινίες του διαγωνιστικού προγράμματος. Θα υπάρχει η τριμελής επιτροπή της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI), αποτελούμενη από την Ρωσίδα Alena Sycheva, τον Τούρκο Vecdi Sayar και τον Έλληνα Τάσο Γουδέλη. Η επιτροπή, ακόμη, της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) με τους Δημήτρη Κολιοδήμο, Γεράσιμο Βάκρο και Θόδωρο Σούμα. Τέλος, η επιτροπή Πανοράματος, αποτελούμενη από τον Στάθη Βαλούκο, την Ελισάβετ Χρονοπούλου και τον γράφοντα. 

ΣΗΜΕΡΑ Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΕ ΕΛΙΑ ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ, ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ

Η ταινία που θα ανοίξει το φετινό Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου είναι ο «Εφιάλτης» του Ερρίκου Ανδρέου στο πλαίσιο του αφιερώματος στο ελληνικό φιλμ νουάρ. Πρόκειται για την πρώτη σοβαρή – κατά τη γνώμη μου – ελληνική ταινία τρόμου στο δρόμου του χιτσκοκικού «Psycho», της οποίας την προβολή θα προλογίσω. Στο «Τριανόν» στις 6.15 το απόγευμα.

Στην Αθήνα βρίσκεται ήδη, όμως, ο σημαντικός Ισραηλινός σκηνοθέτης Ελία Σουλεϊμάν προκειμένου να παραστεί στην προβολή της τελευταίας του ταινίας με τίτλο «It must be Heaven» (στις 20.30) , η οποία διακρίθηκε τον περασμένο Μάη στο Διεθνές Φεστιβάλ των Κανών. Ο Σουλεϊμάν αύριο, Παρασκευή 22/11, θα παραδώσει και ένα master class στον Ιανό της Σταδίου, ενώ θα συνομιλήσει και με Έλληνες δημοσιογράφους. Πάντως, η αποψινή προβολή της ταινίας του στο Τριανόν αποτελεί το επίσημο opening του φεστιβάλ και αναμένεται με ζωηρό ενδιαφέρον. 

Τελευταία ταινία για σήμερα, πρώτη μέρα του Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, είναι ο «Καουμπόι του μεσονυχτίου» του Τζον Σλέσινγκερ (στις 22.30) στο πλαίσιο του αφιερώματος στις ταινίες της εποχής Woodstock. 

Να είστε όλοι εκεί. Όχι για κανένα άλλο λόγο δηλαδή, αλλά για να παραφράσω λίγο τον στιχουργό Γιάννη Τσατσόπουλο, είναι καλό να γυρεύεις νοσηλεία στα σινεμά και τα βιβλία. Και άκρως ψυχοθεραπευτικό. Ραντεβού στο Τριανόν (Πατησίων & Κοδριγκτώνος) σήμερα, Πέμπτη 21/11, στις 6.15 το απόγευμα! 

Επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του φεστιβάλ (http://www.panoramafest.org/index.php) και ενημερωθείτε για το ημερήσιο – ωρολόγιο πρόγραμμα του.