«Σε εσάς που μας ακούτε… οι ζωές μας μετράνε» – Ρεπορτάζ από την κατάληψη του ΡΕΞ

Το υπό κατάληψη Θέατρο ΡΕΞ της οδού Πανεπιστημίου αποτελεί ένα από τα κεντρικά μέτωπα του καλλιτεχνικού κινήματος που έχει κατακλύσει την χώρα από τον Ιανουάριο.  «Θα υπάρχει το φάντασμα του ΡΕΞ και του Τσίλλερ πάνω από τα κεφάλια των επόμενων», αναφέρουν άνθρωποι που συμμετέχουν. «Δεν είναι κακό να αγκαλιάσουμε στη συνείδηση μας μέσα στο χάος των νεοφιλελεύθερων κυβερνήσεων ότι υπάρχουν και επαναστατικές στιγμές», προσθέτουν.

Στο κτήριο όπου κάποτε στεγάστηκε ο ιστορικός θίασος της Μαρίκας Κοτοπούλη, ο «οικοδομικός κολοσσός» του Σικιαρίδειου Μεγάρου -όπως το αποκαλούσαν οι εφημερίδες της εποχής – υπήρξε για χρόνια «κόσμημα» του σύγχρονου Αθηναϊκού πολιτισμού. Αποτέλεσε σημείο συνάντησης και συναναστροφής ανθρώπων του πνεύματος και φιλοξένησε μεταξύ άλλων παραστάσεις, προβολές ταινιών, εκθέσεις και καλλιτεχνικές συναντήσεις, ενώ προσέλκυσε σημαντικές προσωπικότητες του θεάτρου και του κινηματογράφου.

Σήμερα το υπό κατάληψη Θέατρο ΡΕΞ της οδού Πανεπιστημίου αποτελεί ένα από τα κεντρικά μέτωπα του καλλιτεχνικού κινήματος που έχει κατακλύσει την χώρα από τον Ιανουάριο. Διαμαρτύρονται για την πλήρη απαξίωση των σπουδών των καλλιτεχνών και της υποβάθμισης της εκπαίδευσης από το κράτος και τα αρμόδια υπουργεία που τους αφήνει ξεκρέμαστους και αδιαβάθμητους.

Σχεδόν τρεις μήνες μετά την σπίθα που άναψε την εξέγερση των καλλιτεχνών με την κατάληψη της δραματικής σχολής του Εθνικού Θεάτρου και 24 μέρες κατάληψης του κτηρίου ΡΕΞ συνομιλήσαμε με τέσσερις ανθρώπους από το σώμα της κατάληψης για όλα όσα αφορούν τον αγώνα τους που πλέον αλλάζει περιεχόμενο και έρχεται να αγκαλιάσει όλα τα ζητήματα της κοινωνίας.

Δυστυχώς η συζήτηση αυτή λαμβάνει χώρα λίγες μέρες μετά το τραγικό έγκλημα στα Τέμπη, μετά το οποίο ο πανκαλλιτεχνικός αγώνας και οι καταλήψεις των θεάτρων σε όλη την χώρα στήριξαν και συνεχίζουν να στηρίζουν τις κινητοποιήσεις μέσα από τις δράσεις και τις παρεμβάσεις τους ενωμένοι με ένα κοινό σύνθημα. «Οι ζωές μας μετράνε».  Μήνυμα που φαίνεται να έχει διαφύγει από όλες τις κυβερνήσεις εδώ και μια εικοσαετία.

Όλο το Εθνικό Θέατρο και η πρώην Λυρική στην Αθήνα βρίσκονται υπό κατάληψη, ενώ το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, και ακόμα δύο κρατικά θέατρα είναι κλειστά. Έχουν μετατραπεί σε μέτωπα συλλογικού αγώνα, γεμάτα νέους ανθρώπους που παλεύουν για το μέλλον και τα όνειρα τους. Η σημερινή κυβέρνηση ήρθε να πάρει με το έτσι θέλω τα κεκτημένα χρόνων μέσα από τα χέρια τους. Εδώ και μήνες, ο καλλιτεχνικός κόσμος βρίσκεται σε διαρκείς κινητοποιήσεις.

Πώς διαμορφώνεται ο αγώνας σας  μετά το έγκλημα στα Τέμπη και το γεγονός ότι οι ζωές μας φαίνεται να μην έχουν καμία αξία;

Κ,26 – «Οι καταλήψεις είναι ζωντανά κέντρα αγώνα, είναι μια ανοιχτή συνομιλία τόσο με το κοινό όσο και με την κοινωνία. Δεν είναι δυνατόν να έχει συμβεί κάτι τέτοιο και εμείς να κάνουμε ότι δεν το βλέπουμε και απλώς να κλιμακώνουμε πάνω στα προσωπικά συντεχνιακά ή στα υπέρσυντεχνιακά μας αιτήματα. Ήταν σχεδόν a priori αποφασισμένο από την ίδια την ιστορία ότι θα μετατοπιστούμε σύμφωνα με τα γεγονότα».

Μ, 31 – «Σίγουρα είναι πλέον κοινός ο χαρακτήρας των αγώνων. Υπήρχε εξαρχής αυτό το ψήγμα, ότι δεν είμαστε εδώ μόνο για την πάρτη μας, είμαστε εδώ για να τοποθετηθούμε και στην κοινωνία. Υπάρχει η στερεοτυπική αντίληψη ότι οι καλλιτέχνες δεν παίρνουν θέση, ότι είναι μόνο για την τέχνη τους, ότι δεν βγαίνουν στον δρόμο. Τελικά συνέβη όλο αυτό για να δείξει ότι οι καλλιτέχνες κατεβαίνουν στον δρόμο και μιλάνε και τοποθετούνται και αγωνίζονται και διεκδικούν και φυσικά όχι μόνο για την πάρτη τους.

Χάρηκα πάρα πολύ που η πανκαλλιτεχνική πήρε μια τέτοια μορφή γιατί δεν γινόταν αλλιώς. Όταν δηλαδή η ζωή σε ξεπερνάει, δεν μπορείς να πεις ‘ωραία πάμε εμείς με το δικό μας’».

Περιμένατε αρχικά ότι το δικό σας κίνημα θα συνδεθεί με τα υπόλοιπα ώστε να φτάσουμε στη σημερινή συνθήκη μιας γενικευμένης και συνολικής εξέγερσης;

Μ, 31- «Ναι μεν προέκυψε αλλά δεν προέκυψε από μόνο του. Αφήνω αυτό το εγκληματικό συμβάν στην άκρη και προσπαθώ να πιάσω το νήμα πριν από εκείνη τη μέρα. Στις συνελεύσεις μας από νωρίς υπήρχε η σκέψη να συνδεθεί αυτό το κίνημα με την κοινωνία και με όλα τα κομμάτια της κοινωνίας που αγωνίζονται. Και αυτός ήταν ο λόγος που μέσα από τις συνελεύσεις προέκυψε η επικοινωνία με τους φοιτητικούς συλλόγους, όπως και με τα σωματεία των υγειονομικών, των αρχαιολόγων και των εκπαιδευτικών. Το δυστύχημα στα Τέμπη ήρθε και αγκάλιασε εξ ολοκλήρου αυτή τη συνθήκη, έφυγε για λίγο το δικό μας πρόταγμα και μπήκε μπροστά η ζωή. Η βάση αυτού του αγώνα είναι ότι οι ζωές μας μετράνε. Μέσω των ιδιωτικοποιήσεων μεταχειρίζονται τις ζωές μας ως κάτι που δεν μετράει».

Τι σκέφτεστε μετά από 24 μέρες κατάληψης και σχεδόν δύο μήνες αγώνα; Η κυβέρνηση μέχρι τώρα αδυνατεί να σας ακούσει και να εκπληρώσει έστω και ένα από τα αιτήματα σας,

Ι, 34 – «Προφανώς δεν έχει συμβεί τίποτα, κάθε φορά που πάει να γίνει κάποια κίνηση είναι προς το χειρότερο. Οι λόγοι που ξεκίνησαν οι καταλήψεις ήταν τα πτυχία μας, αλλά υπάρχει και το ζήτημα της αξιοπρέπειας. Δεν ξέρω αν θα είχαμε αντοχές αν δεν μας έβγαινε και το γαμώτο να κάνουμε έναν τόσο μεγάλο αγώνα. Όταν σε κοροϊδεύουν μέσα στα μούτρα σου θα έρθει μια στιγμή που θα αντιδράσεις».

Ε, 35- «Η δύναμη όλων αυτών των ανθρώπων που βρίσκονται στις καταλήψεις και συντονίστηκαν σε ένα κοινό όραμα  -είτε μείνουμε άλλους τρεις μήνες, είτε φύγουμε σε δέκα μέρες – θα συνεχίσει να υπάρχει. Μπορέσαμε να αποκτήσουμε δεσμούς, σχέσεις και αντανακλαστικά σε δύσκολες στιγμές και έπρεπε να αποφασίσουμε πολύ γρήγορα κάποιες στιγμές για σημαντικά ζητήματα. Νομίζω ότι αυτή είναι μια πολύ ουσιαστική παρακαταθήκη και τα αποτελέσματα θα φανούν σε βάθος χρόνου».

Κ, 26 – «Μετά από 24 μέρες μου είναι δύσκολο να επεξεργαστώ αυτό που συμβαίνει και να κάνω κριτική.  Πιστεύω όμως ότι με βάση τα όσα έχουν γίνει τόσες μέρες τώρα, το Εθνικό ζει την καλύτερη του στιγμή. Μετά από μια περίοδο μαύρης διοίκησης του Δημήτρη Λιγνάδη και μετά από μια φοβική διαχείριση της μετέπειτα διοίκησης η οποία συνεχίζει μέχρι σήμερα. Δεν βρέθηκε στο αρχικό μέτωπο του αγώνα. Υπήρξε γραπτή υποστήριξη ότι κατανοούν τους αγώνες και ότι τάσσονται στη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Βέβαια αυτό είναι πολύ σχετικό… Αν κρατήσει αυτό το κίνημα, πάντα θα υπάρχει το φάντασμα του ΡΕΞ και του Τσίλλερ πάνω από τα κεφάλια των επόμενων. Αρκεί ένα θέατρο για να ξεκινήσει ένα ποτάμι για τον καλλιτεχνικό κόσμο και για την κοινωνία. Κι ο Μάης αυτό φέρνει, στο τέλος μιλάει μόνο η κοινωνία. Γίνεται ο πρωταγωνιστής των πολιτικών εξελίξεων».

Περιμένατε ότι το Εθνικό Θέατρο θα στήριζε τον αγώνα σας αν αναλογιστούμε και τη μαύρη περίοδο που έθρεψε η ίδια η κυβέρνηση με τον πρώην καλλιτεχνικό διευθυντή Δημήτρη Λιγνάδη ο οποίος καταδικάστηκε;

Ε, 35- «Το Εθνικό Θέατρο και το συμβούλιο του είναι θεσμικό όργανο, οπότε είναι λογικό ότι θα έπρεπε να κρατήσει μια πιο μετριοπαθή στάση. Ούτε αρνητική -γιατί εν τέλει είμαστε όλοι οι καλλιτέχνες που το θρέφουμε- αλλά ούτε θετική γιατί είναι θεσμικό όργανο. Παρόλα αυτά θεωρώ ότι επειδή ζούμε μια ιστορική στιγμή, ένα Δ.Σ. θα έπρεπε να μπορεί να ρισκάρει πολύ περισσότερα για να αφήσει παρακαταθήκη. Δηλαδή να έχει μια τοποθέτηση που θα μπορούσε να στερήσει για παράδειγμα από τον Γιάννη Μόσχο την ίδια την καλλιτεχνική διεύθυνση. Στην ιστορία θα έμενε ως ο άνθρωπος που θα είχε καθαρή θέση για το ότι διεκδικούμε το θέατρο και την τέχνη που μας ανήκει, θα έδειχνε ότι είμαστε υπέρ της νέας γενιάς. Δεν συνέβη, αναμενόμενο. Να λέμε όμως ότι θα μπορούσε να έχει συμβεί.

Όσον αφορά την σύνδεση με την προηγούμενη διοίκηση στον χώρο του θεάτρου και γενικά στην κοινωνία, το ζήτημα των κακοποιητικών συμπεριφορών μας ταλάνιζε πάρα πολύ καιρό. Το θέμα είναι ότι ήρθε αυτή η στιγμή με τις κινηματικές διαδικασίες, μπήκε μια σπίθα και αυτή η σπίθα έβαλε φωτιά.

Δεν υπήρχε κανένας τρόπος να υπάρξουν τα αντανακλαστικά για σωστή διαχείριση συνολικά. Παρ’ όλα αυτά το ζήτημα του Λιγνάδη ήταν μια νίκη, γιατί αυτός ο άνθρωπος δικάστηκε και έφυγε από το Εθνικό.  Η δίκη του έγινε επίτηδες κεκλεισμένων των θυρών, όμως καταφέραμε και μπήκαμε κάποιοι άνθρωποι, ενώ  υπήρχε και το Παρατηρητήριο. Αυτό ήταν επίσης μια νίκη. Παρόλα αυτά ο άνθρωπος δεν καταδικάστηκε επί της ουσίας γιατί είναι έξω αυτή τη στιγμή.

Θα πρέπει να μιλήσουμε πάλι για την ίδια κυβέρνηση -αλλά και για όλες τις προηγούμενες κυβερνήσεις – οι οποίες εν τέλει αφήνουν ελεύθερα τα πιο σάπια κομμάτια της κοινωνίας, ενώ τους ανθρώπους που παλεύουν και ταξικά βρίσκονται εκεί που βρίσκονται τους αφήνει απροστάτευτους».

Κ, 26- «Πρόσφατα διάβαζα μια σκηνή σε ένα έργο του Φλομπέρ. Οι επαναστάτες μπήκαν στο Παλέ Ρουαγιάλ στο Παρίσι το 1848, έκαναν πλιάτσικο και κάποια στιγμή έπεσαν πάνω σε έναν ουλαμό αστυφυλάκων και περίμεναν να τους χτυπήσουν. Όμως οι αστυφύλακες έβγαλαν τα πηλήκια τους, υποκλίθηκαν στους επαναστάτες και προσχώρησαν στην επανάσταση. Αυτό γιατί το λέω; Δεν είναι κακό να αγκαλιάσουμε στη συνείδηση μας μέσα στο χάος των νέοφιλελεύθερων κυβερνήσεων ότι υπάρχουν και επαναστατικές στιγμές. Οπότε δεν θα ήταν κακό να σκέφτονται οι θεσμοί, ότι μπορεί να έρθει η στιγμή να πετάξουν τα θεσμικά τους πηλήκια, να υποκλιθούν στους επαναστάτες, όποιους αυτοί θεωρούν επαναστάτες και να προσχωρήσουν σε άλλους τρόπους διαχείρισης».

Τώρα πως συνεχίζετε τον αγώνα σας;

Ι, 34 – «Στις συνελεύσεις μας αποφασίζουμε τι θα κάνουμε και πως θα πορευτούμε».

Μ, 31 – «Αυτή τη στιγμή, μια ομάδα εκπροσώπων από τις καταλήψεις Τσίλλερ, Ειρήνη Παπά, ΚΣΟΤ, ΡΕΞ και Ολύμπια κάνει περιοδεία στην Ελλάδα. Πήγε στη Λαμία, πήγε στη Θεσσαλονίκη στη Φλώρινα και συνεχίζει, συναντιέται με τις καταλήψεις, πηγαίνουν στα πανεπιστήμια. Αν αυτό σημαίνει κάτι για τον αγώνα».

Ε, 35- «Όταν ακούω την ερώτηση πως συνεχίζουμε συνειδητοποιώ ότι μας απασχολεί συνέχεια. Σε κάθε μας συνέλευση το ερώτημα πως συνεχίζουμε είναι μόνιμο. Δεν είναι δεδομένο το πως συνεχίζουμε. Κάθε φορά το επαναδιαπραγματευόμαστε και το συνδιαμορφώνουμε, αυτό μου δείχνει ότι συνεχίζουμε. Ότι είναι ζωντανό και είμαστε όλοι μαζί.»

Για το τέλος, ποιο είναι το μήνυμα σας σε όλους εμάς που σας ακούμε;

Ι, 34 – «Να μην ξεχάσουμε αυτή τη φορά. Για όλα τα δικά μας θέματα έχουν γίνει μεγάλες  προσπάθειες, αλλά είναι σαν κάπου να τις αφήνουμε και να τις κρύβουμε κάτω από το χαλί. Μένω σε αυτό, να μην ξεχάσουμε».

Ε, 35- «Ότι όλα μπορούν να συμβούν. Είναι πάρα πολύ σημαντικό αυτό. Πριν αρχίσω να συμμετέχω στην κατάληψη μπορεί να ονειρευόμουν έναν διαφορετικό κόσμο, αλλά εδώ κατάλαβα ότι υπάρχει αυτός ο κόσμος, εμείς τον χτίζουμε. Είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε ότι εμείς χτίζουμε τα πράγματα και ότι ονειρευόμαστε μπορεί να συμβεί.  Για ότι παλέψουμε, αν είμαστε πολλοί και ενωμένοι μπορεί να συμβεί. Αυτό που μας μάθανε ότι είναι ζωή, δεν είναι ζωή. Η ζωή είναι αυτό που εμείς θέλουμε να είναι και μπορεί να είναι».