Σαν σήμερα πριν 60 χρόνια ο Γιούρι Γκαγκάριν κατακτούσε το διάστημα

Η Ρωσία γιορτάζει με συγκίνηση σήμερα την επέτειο της πρώτης διαστημικής πτήσης, στις 12 Απριλίου 1961, του Γιούρι Γκαγκάριν, που παραμένει 60 χρόνια μετά εθνικός ήρωας και σύμβολο της σοβιετικής υπεροχής στην κατάκτηση του Διαστήματος.

Πηγή τεράστιας εθνικής υπερηφάνειας στη Ρωσία, η πτήση του Γκαγκάριν γιορτάζεται την ώρα που η ρωσική διαστημική βιομηχανία γνωρίζει δυσκολίες. Αν και η χώρα παραμένει μεγάλη διαστημική δύναμη, δυσκολεύεται να βρει τον βηματισμό της μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης.

Ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θα βρεθεί σήμερα στο Ενγκελς, 700 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Μόσχας, στην πίστα προσεδάφισης του σοβιετικού κοσμοναύτη, όπου έχει ανεγερθεί μνημείο προς τιμήν αυτής της ιστορικής διαστημικής πτήσης.

Στις 12 Απριλίου 1961, στις 09.07 ώρα Μόσχας, ο Γιούρι Γκαγκάριν πρόφερε τη λέξη που έμεινε χαραγμένη στη μνήμη ξεκινώντας την αποστολή του: «Φύγαμε», πριν το διαστημικό όχημα Vostok εκτοξευθεί από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στη σοβιετική δημοκρατία του Καζακστάν. Η πτήση του θα διαρκέσει 108 λεπτά, τον χρόνο που θα χρειασθεί για να πραγματοποιήσει μία περιστροφή γύρω από τη Γη πριν προσεδαφισθεί στη ρωσική στέπα.

Η μικροσκοπική κάψουλα Vostok, όπου στριμώχτηκε υπό ακραίες συνθήκες κατά την ιστορική πτήση ο Γιούρι Γκαγκάριν, εκτίθεται στο μουσείο Κατάκτησης του Διαστήματος στη Μόσχα, στο πλαίσιο έκθεσης με τίτλο «Πρώτος», που ανοίγει αύριο τις πόρτες της.

Εκτός της κάψουλας, στο μουσείο θα εκτεθούν από αύριο προσωπικά αντικείμενα του Γιούρι Γκαγκάριν, από ενθύμια της παιδικής του ηλικίας μέχρι το επιβλητικό κλειδί που χρησιμοποίησε για να ανάψει τους κινητήρες του διαστημικού του οχήματος και την εκτινασσόμενη θέση με την οποία εγκατέλειψε κατά την επιστροφή του την κάψουλα σε απόσταση επτά χιλιομέτρων από το έδαφος.

Ενωτικό σύμβολο

«Είναι ίσως το μόνο όνομα που ξέρουν όλοι στη Ρωσία. Το επίτευγμα του Γκαγκάριν είναι κατά κάποιον τρόπο αυτό που ενώνει τη Ρωσία», δηλώνει ο Βιατσεσλάβ Κλιμέντοφ, υποδιευθυντής έρευνας στο μουσείο Κατάκτησης του Διαστήματος.

Συγχαίροντας τους εργαζόμενους στον ρωσικό διαστημικό τομέα, ο επικεφαλής Ντμίτρι Ρογκόζιν διαβεβαίωσε ότι η Ρωσία «θυμάται το παρελθόν» αλλά είναι επίσης επικεντρωμένη στο μέλλον» και υποσχέθηκε σύντομα «πολύ σημαντικές αλλαγές».

Παρά τις δυσκολίες και τις αποτυχίες, ο Ντμίτρι Ρογκόζιν δε σταματά τα τελευταία χρόνια να επαίρεται για τα μεγάλα μελλοντικά προγράμματα, όπως η κατασκευή σταθμού στη Σελήνη μαζί με την Κίνα ή ένα νέο υπερσύγχρονο διαστημικό σκάφος.

Χθες, σε συνέντευξή του στη ρωσική τηλεόραση μίλησε για το σχέδιό του για την αποστολή κοσμοναυτών στη Σελήνη μέχρι το 2030, με προϋπολογισμό «δέκα φορές χαμηλότερο από της Nasa».

Οι κοσμοναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού πρόσθεσαν τις φωνές τους στους εορτασμούς της σημερινής επετείου, με τον Ολεγκ Νοβίτσκι να χαιρετίζει «108 θρυλικά λεπτά που είναι υπόδειγμα ηρωισμού».

Ο διαστημικός τομέας σε κρίση

Το 1957, η Σοβιετική Ενωση ήταν η πρώτη που έθεσε σε τροχιά δορυφόρο, τον Sputnik, αλλά η πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν έμεινε στη Ρωσία σύμβολο της σοβιετικής υπεροχής απέναντι στις ΗΠΑ στον διαστημικό τομέα.

Ο Γιούρι Γκαγκάριν, που σκοτώθηκε πρόωρα το 1968 στη συντριβή του αεροπλάνου που πιλοτάριζε, έγινε για όλες τις διαστημικές υπηρεσίες του κόσμου το πρόσωπο και το σύμβολο της κατάκτησης του Διαστήματος.

Εξήντα χρόνια μετά, η Ρωσία συνεχίζει να στέλνει άνδρες και γυναίκες στο Διάστημα. Ενας πύραυλος Soyuz, με το πρόσωπο του Γκαγκάριν, εκτοξεύθηκε την Παρασκευή από το Μπαϊκονούρ προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό με δύο Ρώσους και έναν Αμερικανό.

Αλλά το διαστημικό άστρο της Μόσχας τρεμοσβήνει. Αν και οι πύραυλοι Soyuz παραμένουν αξιόπιστοι και η Ρωσία έχει επιβληθεί ως εταίρος στην διαστημική βιομηχανία, η χώρα υπολείπεται στην καινοτομία και έχει καταγράψει μία σειρά από αποτυχίες τα τελευταία χρόνια, με μία σειρά αποτυχημένων εκτοξεύσεων.

Αιτία, τα χρόνια προβλήματα χρηματοδότησης, αλλά επίσης η διαφθορά, με επίκεντρο το κοσμοδρόμιο του Βοτότσνι στην ρωσική Απω Ανατολή, που στοχεύει να αντικαταστήσει το Μπαϊκονούρ, που σήμερα νοικιάζει από το Καζακστάν η Μόσχα.

Τον περασμένο χρόνο, η Ρωσία έχασε επίσης το μονοπώλιο των πτήσεων προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, με την είσοδο στην επιχείρηση της αμερικανικής ιδιωτικής εταιρείας SpaceX.