Το αφιέρωμα του Αντώνη Μποσκοΐτη για τα 21 χρόνια από το θάνατο της Φλέρυς Νταντωνάκη

Οι στίχοι από το «Μοιρολόι» του Νίκου Κωνσταντάρα, για τη Φλέρυ, που μελοποίησε και τραγούδησε η Μαρίζα Κωχ

maxresdefault

Είναι άνοιξη του 2002. Αναχωρούμε το απόγευμα με τον διευθυντή φωτογραφίας Δημήτρη Θεοδωρόπουλο για τα βράχια της Πειραϊκής. Το μικρού μήκους ντοκιμαντέρ «Φλέρυ – Τρελή του φεγγαριού» έχει ολοκληρωθεί, αλλά μας λείπει ένα πλάνο με το νοσοκομείο «Μεταξάς» στον Πειραιά, το αντικαρκινικό, εκεί όπου τέσσερα χρόνια πριν είχε αφήσει την τελευταία της πνοή η τραγουδίστρια Φλέρυ Νταντωνάκη. Σε όλη τη διαδρομή με το αυτοκίνητο ακούμε τη Φλέρυ στα τραγούδια του Donovan, του Cat Stevens και του Leonard Cohen – δεν είναι πολύς καιρός που έχει κυκλοφορήσει το CD «Η αιώνια εφηβεία της φωνής» από το αρχείο της ΕΡΑ. Του Δημήτρη, που είναι αμερικανοσπουδαγμένος, δεν του αρέσει η αγγλική προφορά της Φλέρυς, αλλά αναγνωρίζει την ερμηνευτική της δεινότητα και το γούστο της, το ότι τραγούδησε δηλαδή το συγκεκριμένο ρεπερτόριο το 1980 για το Τρίτο Πρόγραμμα. 

Φτάνουμε έξω από το «Μεταξάς», ο Δημήτρης φορτώνεται την Aaton Super16mm κάμερα και κατηφορίζει προς τα βράχια για να βρει μια καλή γωνία λήψης. Εγώ πάλι μπαίνω στο νοσοκομείο και ζητάω να δω έναν συγκεκριμένο γιατρό, με τον οποίο είχα επικοινωνήσει τηλεφωνικά. Αυτός με οδηγεί σε ένα συγκεκριμένο δωμάτιο, που έμεινε η Φλέρυ για όσο ανέβηκε το Γολγοθά της μέχρι το επώδυνο τέλος. Κάθισα στο κρεβάτι της και κοίταξα τη θέα στη θάλασσα από το μεγάλο παράθυρο. Η ατμόσφαιρα ήταν μουντή, χειμωνιάτικη. Ίσα που προλαβαίναμε το φως για το πλάνο. «Ζεσταινόταν πολύ και της άρεσε να είναι γυμνή, σκεπασμένη με τα σεντόνια» με πληροφόρησε ο γιατρός. Απ’ αυτόν έμαθα ότι μια μέρα, απ’ τις πολλές της νοσηλείας της εκεί μέσα, άκουσε τη φωνή της σε κάποιο τραγούδι του Χατζιδάκι να ξεχύνεται από ένα τρανζιστοράκι στο κομοδίνο της. «Εγώ ειμ’ αυτή που τραγουδάει» ανασηκώθηκε και είπε στη νοσοκόμα, η οποία δεν γύρισε καν να την κοιτάξει…

Τα άλλα, τα πιο μακάβρια, μα και τα πιο ποιητικά, τα είχα μάθει από τη Μαρίζα Κωχ. Όταν η Φλέρυ αντιλήφθηκε πως θα πέθαινε, ζήτησε από την μοναχοκόρη της, τη Ζωή, να τηλεφωνήσει της Κωχ: «Επικοινώνησε με τη Μαρίζα και πες της να μου φέρει εκείνο το φόρεμα της που δεν έχει καθόλου νάιλον απάνω»…Η Μαρίζα κατάλαβε με τη σειρά της πως δεν υπήρχε πολύς χρόνος. Έβαλε το φόρεμα σε μια σακούλα, πήρε ένα ταξί και σε λίγη ώρα βρισκόταν από του Μακρυγιάννη στην Καλλίπολη του Πειραιά. Μόνο η Φλέρυ δεν ήταν πια εκεί. Γύρω της βρίσκονταν η κόρη της και ο Γιώργος Χατζιδάκις, ο θετός γιος του Μάνου, ο οποίος προθυμοποιήθηκε να καλύψει και τα έξοδα της κηδείας. Το ημερολόγιο έδειχνε 18 Ιουλίου του 1998, σηματοδοτώντας το άδοξο τέλος μιας βασανισμένης ψυχής, όπως βασανισμένες ψυχές είναι μάλλον και όλοι οι αυθεντικοί καλλιτέχνες στην ιστορία της τέχνης.

Το πλάνο τελικά γυρίστηκε, ξεκινώντας με ένα πανοραμικό της κάμερας, που σάρωνε από τα δεξιά τη θάλασσα σε αντάρα και κατέληγε σε ένα κοντρ πλονζέ (όπως μαθαίναμε γαλλιστί κάποτε στο σινεμά) του επιβλητικού νοσοκομείου. Ήταν τέτοια μάλιστα η υψηλή ευκρίνεια του φιλμ, που φαίνονταν στο γενικό πλάνο ακόμη και μερικά φωτισμένα δωμάτια ασθενών. Όταν το ντοκιμαντέρ έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Δράμας, δεν θα ξεχάσω τα λόγια του αείμνηστου δημοσιογράφου της ΕΡΤ, Κώστα Κωβαίου. Έπασχε κι αυτός τότε από καρκίνο σε προχωρημένο στάδιο και, συν τοις άλλοις, είχε γνωρίσει καλά τη Φλέρυ Νταντωνάκη. Έκλαιγε με λυγμούς, τον θυμάμαι να κρατάει το κεφάλι του με τα δυο του χέρια και να μου λέει: «Τι μου κάνατε απόψε, τι μού’κανες…Με διέλυσες»

Έχουν περάσει τόσα χρόνια και όποτε τύχει – σπανιότατα πλέον – να επισκεφτώ την Πειραϊκή, στο νου μου έρχονται τα «κίτρινα και μπλε ξυρισμένα κεφάλια» από εκείνο το συγκλονιστικό μοιρολόι του Νίκου Κωνσταντάρα για τη Φλέρυ, που μελοποίησε και τραγούδησε η Μαρίζα, τιμής ένεκεν, μεσ’ στο ντοκιμαντέρ. Μου έρχονται στο νου παραδόξως ο «Μεγάλος Ερωτικός» του Χατζιδάκι, αλλά και η μορφή του Νίκου Καρούζου, του ποιητή που δεν παραδεχόταν καμία άλλη Ελληνίδα τραγουδίστρια πλην της ρεμπέτισσας Ιωάννας Γεωργακοπούλου και της Φλέρυς Νταντωνάκη! Τα λόγια, ακόμη, που είπαν ή έγραψαν γι’ αυτήν ο Αλέξης Μινωτής, ο Γιώργος Χρονάς, αλλά και η Γερμανίδα ηθοποιός του Φασμπίντερ, Χάνα Σιγκούλα. Τις κρίσεις που μου διατύπωσαν επίσης η Χάρις Αλεξίου, η Τάνια Τσανακλίδου, η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Γιώργος Νταλάρας, η Βούλα Σαββίδη και τόσοι άλλοι, με αφορμή συνεντεύξεις τους μαζί μου. Το έχω γράψει πολλές φορές, η έρευνα και η συγκομιδή οποιουδήποτε στοιχείου αφορά στη Φλέρυ Νταντωνάκη δεν σταμάτησε και ούτε θα σταματήσει.    

Στην ιερή μνήμη της, σήμερα που κλείνουν 21 χρόνια από το θάνατο της, δημοσιεύω τους στίχους του Νίκου Κωνσταντάρα από το «Μοιρολόι» της Μαρίζας Κωχ. Το τραγούδι γράφτηκε σε μεγάλη συναισθηματική φόρτιση από τους δύο δημιουργούς το βράδυ της 18ης Ιουλίου του 1998, την ίδια αποφράδα ημέρα, ηχογραφήθηκε πρόχειρα με τη φωνή της Μαρίζας σε κασετόφωνο και παρέμεινε ανέκδοτο μέχρι το 2002, που γράφτηκε εκ νέου στο στούντιο, α καπέλα, και συμπεριλήφθηκε στο soundtrack του ντοκιμαντέρ. Θα μπορούσε να μην έχει γραφτεί μόνο για τη Φλέρυ, αλλά και για κάθε συνάνθρωπό μας που χάνει τη ζωή του απ’ αυτή την απαίσια και, δυστυχώς, συνηθισμένη αρρώστια.  

Στο νοσοκομείο οι αισιόδοξοι αισθάνονται καλά

χαμογελούν αδύνατα σαν πράκτορες

τα πρόσωπα τους βαμμένα κίτρινα και μπλε

ξυρισμένα κεφάλια κίτρινα και μπλε

Κανείς δεν θα πει πως εξέφυγε

Οι νοσοκόμες συγυρίζουν τους νεκρούς

Οι νοσοκόμες συγυρίζουνε τους μελλοθάνατους

Κίτρινα μπλε ξυρισμένα κεφάλια κίτρινα και μπλε

Φήμες και θεωρίες πολιορκούν το Παλάτι: «Πέθαναν» τον Κάρολο, σωσίας η Μίντλετον – Το χρονικό του…παραλόγου

AP23186564078814

Φήμες και θεωρίες πολιορκούν το Παλάτι: «Πέθαναν» τον Κάρολο, σωσίας η Μίντλετον – Το χρονικό του…παραλόγου

Όργιο φημολογίας και θεωριών συνωμοσίας επικρατεί για το τι συμβαίνει στο παλάτι του Μπάκιγχαμ. Τα…

Ο Άδωνης Γεωργιάδης έδιωξε από το κέντρο υγείας Βάρδας τον επίορκο γιατρό που χρηματιζόταν από φαρμακευτικές εταιρείες

5848271

Ο Άδωνης Γεωργιάδης έδιωξε από το κέντρο υγείας Βάρδας τον επίορκο γιατρό που χρηματιζόταν από φαρμακευτικές εταιρείες

Την αναστολή των καθηκόντων του επίορκου γιατρού αποφάσισε σήμερα ο Υπουργός Υγείας Άδωνης Γεωργιάδης μετά…

Ασημακοπούλου: Απόδημος ξεσκεπάζει τα ψέματα της κυβέρνησης με ένα απίστευτο βίντεο – «Το σκάνδαλο είναι μεγαλύτερο»

Απόδημος

Ασημακοπούλου: Απόδημος ξεσκεπάζει τα ψέματα της κυβέρνησης με ένα απίστευτο βίντεο – «Το σκάνδαλο είναι μεγαλύτερο»

«Ο ψεύτης και ο κλέφτης τον πρώτο χρόνο χαίρονται», ανέφερε ο Δημήτρης Σαββίδης στο βίντεο…

Κασσελάκης: Η τελευταία συνέντευξη πριν το στρατό… με τον Λιάγκα έξω από το στρατόπεδο (video)

Κασσελάκης 1

Κασσελάκης: Η τελευταία συνέντευξη πριν το στρατό… με τον Λιάγκα έξω από το στρατόπεδο (video)

Ο Στέφανος Κασσελάκης μίλησε για όλα λίγη ώρα πριν περάσει την πύλη του στρατοπέδου στη…