Τo ρωσικό ρούβλι σε κίνδυνο

Του Μιχάλη Ρένεση

Η μηνιαία έκθεση της κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, που δημοσιεύτηκε στις 15 Δεκεμβρίου , για τη χρηματοπιστωτική πολιτική κατέληγε σε δύο σενάρια . Το κύριο σενάριο περιέγραφε την οικονομική κατάσταση της Ρωσίας για τα επόμενα δύο χρόνια, αν η τιμή του πετρελαίου διαμορφωνόταν περίπου στα 80 δολάρια/βαρέλι. Στην περίπτωση αυτή η ρωσική οικονομία έδειχνε να προσαρμόζεται στο εξωτερικό σοκ που της δημιουργούσε η διεθνής τιμή του πετρελαίου και δε διαφαινόταν μείωση του ΑΕΠ το 2015 και το 2016. Το δεύτερο σενάριο περιέγραφε τι θα γινόταν αν η τιμή του πετρελαίου έπεφτε κάτω από τα 60 δολάρια/βαρέλι. Η μείωση του ΑΕΠ θα είναι της τάξης 4,5 – 4,7% το 2015 και 0,9 – 1,1% το 2016. Μετά θα παρουσιάσει για το 2017 ανάπτυξη του ΑΕΠ κατά 5,7%. Στις 15 Δεκεμβρίου όμως φάνηκε , ότι εκτός από την χρηματοπιστωτική πολιτική και την τιμή του πετρελαίου, πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς και με ποιους τρόπους η κυβέρνηση θα σταματήσει τη άτακτη φυγή από το ρούβλι που παρατηρήθηκε κατά τις δύο τελευταίες εβδομάδες του Δεκεμβρίου , το οποίο κατρακυλούσε από τις αρχές του μήνα, έναντι του δολαρίου και του ευρώ ,σε συνθήκες ελεύθερης διακύμανσης, αφού η ρώσικη κυβέρνηση είναι αντίθετη σε κάθε διοικητικό προσδιορισμό της ισοτιμίας.

Η Τράπεζα της Ρωσίας, όπως δήλωσε η πρόεδρός της Ελβίρα Ναμπιούλινα έχει ως στρατηγική τη συγκράτηση του πληθωρισμού και της υποτίμησης του ρουβλιού με οικονομικές μεθόδους. Βέβαια οι κινήσεις της  έδειχναν απειρία για την αντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων. Το ρώσικο νόμισμα από τις αρχές του έτους υποτιμήθηκε περίπου κατά δύο φορές. Τη δεύτερη βδομάδα του Δεκεμβρίου, η κεντρική τράπεζα βλέποντας ,ότι κάτι δεν πάει καλά προσπάθησε κάπως να μετριάσει την αύξηση της αξίας του δολαρίου και του ευρώ αυξάνοντας το επιτόκιο βάσης που δανείζει τις εμπορικές τράπεζες κατά 1%, φτάνοντάς το στο 10,5%. Η κίνηση  αυτή συνδέθηκε με μια ανακοίνωση, ότι αυτό οφείλεται στον πληθωρισμό ( 9,4%). Αυτή η μικρή αύξηση άνοιξε την όρεξη των κερδοσκόπων στην αγορά συναλλάγματος. Με τόσο μικρό επιτόκιο δε συνέφερε να έχουν καταθέσεις σε ρούβλια. Πωλούσαν ρούβλια και αγόραζαν συνάλλαγμα και στη συνέχεια βλέποντας τη συνεχή πτώση του ρουβλιού αγόραζαν ξανά ρούβλια βγάζοντας πολλαπλάσια κέρδη από το να είχαν τα διαθέσιμά τους κατατεθειμένα σε ρούβλια. Οι νομισματικές αρχές της Ρωσίας προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν τις απανωτές κερδοσκοπικές επιθέσεις έριξαν στην αγορά από τον Οκτώβριο μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου 40 δις δολάρια

 

                                         Η « μαύρη Τρίτη»

Τη Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου το ρούβλι υποτιμήθηκε κατά 10,8% σε σχέση με το δολάριο φτάνοντας τα 64,45 ρούβλια/δολάριο και κατά 9,1% σε σχέση με το ευρώ φτάνοντας τα 78,87 ρούβλια/ ευρώ. Το αρνητικό  αυτό ρεκόρ είχε να παρατηρηθεί από τη μεγάλη κρίση στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Τη νύχτα μεταξύ 15 και 16 Δεκεμβρίου η Τράπεζα της Ρωσίας αποφάσισε να ανεβάσει το επιτόκιο βάσης στο 17%, αυξάνοντάς το κατά 6,5%. Η κίνηση αυτή ήρθε κάπως αργά και δεν μπόρεσε να συγκρατήσει την κατρακύλα του ρώσικου νομίσματος ,το οποίο με κεκτημένη ταχύτητα από τη Δευτέρα έφτασε στα 80 ρούβλια/ δολάριο και στα 100 ρούβλια / ευρώ. Παρατηρήθηκε μεγάλη αναστάτωση στην αγορά συναλλάγματος. Η οικονομία όμως είναι πριν απ’ όλα ψυχολογία. Ο ρώσος πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ δήλωσε ότι αυτό που συνέβη ήταν συνέπεια εξωτερικών παραγόντων και δε συνδέεται με την πορεία των μακροοικονομικών δειχτών της Ρωσίας. Το υπουργείο οικονομικών ανακοίνωσε ότι είναι διατεθειμένο να ρίξει στην αγορά ακόμη 7 δις δολάρια από το αποθεματικό  για να ενισχύσει το ρούβλι. Από αυτά μέχρι σήμερα στην αγορά έπεσαν μόνο 2 δις δολάρια. Περισσότερο βέβαια στην αποκατάσταση του κύρους του ρουβλιού επέδρασε η μεγάλη συνέντευξη που παραχώρησε ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν σε 1259 δημοσιογράφους ρώσικων και ξένων μέσων μαζικής ενημέρωσης, ο οποίος δήλωσε ότι η ρώσικη οικονομία πρέπει να προσαρμοστεί σε συνθήκες χαμηλών τιμών του πετρελαίου στη χειρότερη περίπτωση για δύο χρόνια μέχρι η διεθνής οικονομία να ξεφύγει από την ύφεση. Η συνέντευξη αυτή δημιούργησε νέες προσδοκίες και οδήγησε στη σταδιακή αποκατάσταση του κύρους του ρουβλιού. Μένει τώρα να δούμε αν αυτό θα συνεχιστεί.

 Αυτή τη βδομάδα φαίνεται ότι το ρούβλι συνεχίζει να δυναμώνει. Τη Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου  η ισοτιμία διαμορφώθηκε στα 56 ρούβλια/δολάριο και στα 70 ρούβλια/ευρώ. Σε αυτή την εξέλιξη συνέβαλε η σταθεροποίηση της τιμής του πετρελαίου, πάνω από 60 δολάρια/βαρέλι και η προσφορά συναλλάγματος εκ μέρους των μεγάλων ρώσικων επιχειρήσεων με τη μορφή φόρων. Σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg η τιμή του ρώσικου πετρελαίου Urals αυξήθηκε κατά 4-4,3% φτάνοντας στα 61,7 δολάρια/βαρέλι.

 

                          Αιτίες και συνέπειες

Η Δύση θέλοντας να τιμωρήσει τη Ρωσία για την προσάρτηση της Κριμαίας και τη στάση της στην Ανατολική Ουκρανία, της επέβαλε κυρώσεις οι οποίες επηρεάζουν την οικονομία της ,αλλά επίσης επιτείνουν την ύφεση κυρίως στις χώρες της ΕΕ. Μια από τις κυρώσεις ήταν ο περιορισμός της πρόσβασης των ρωσικών τραπεζών και των μεγάλων επιχειρήσεων στις διεθνείς χρηματαγορές. Οι ρωσικές τράπεζες μπορούν να χορηγούν μόνο μικρά δάνεια σε δυτικές επιχειρήσεις και οι ρώσικες μεγάλες επιχειρήσεις κυρίως στους τομείς της ενέργειας και των νέων τεχνολογιών δε μπορούν να δανείζονται από τις δυτικές τράπεζες. Στο τέλος του χρόνου αυξάνει η ζήτηση συναλλάγματος επειδή οι ρώσικες τράπεζες και  επιχειρήσεις πρέπει να πληρώσουν σε συνάλλαγμα  δάνεια και ομόλογα. Αυτό αυξάνει την τιμή του συναλλάγματος. Επίσης μεγάλο ρόλο διαδραμάτισε η μείωση των διεθνών τιμών του πετρελαίου. Ο διεθνούς βεληνεκούς κερδοσκόπος Τζώρτζ Σόρος δήλωνε , εδώ και καιρό , ότι η μείωση της τιμής του πετρελαίου κάτω από 100 δολάρια /βαρέλι είναι ο μόνος τρόπος  για να στριμωχτεί η Ρωσία. Την όλη κατάσταση επιδείνωσαν οι ερασιτεχνικές και σπασμωδικές κινήσεις και η απειρία στην αντιμετώπιση παρόμοιων καταστάσεων από την Τράπεζας της Ρωσίας.

Η αύξηση του επιτοκίου βάσης στο 17% οπωσδήποτε συγκράτησε , έστω και καθυστερημένα, την κατρακύλα του ρουβλιού, αλλά αν δε συνοδευτεί αυτή η κίνηση από άλλα μέτρα μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του πληθωρισμού και να κάνει απαγορευτικό το δανεισμό των επιχειρήσεων από τις τράπεζες, αφού το επιτόκιο χορηγήσεων εκτινάχτηκε πάνω από το 20%.

Επιπλέον οι πρόσφατες εξελίξεις έφεραν στο φως τις διαρθρωτικές αδυναμίες της ρώσικης οικονομίας. Αν και είναι πλέον από τις πιο ισχυρές, εντούτοις στο μεγαλύτερο μέρος της τροφοδοτείται από την παραγωγή και τις εξαγωγές πρώτων υλών.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr