Το χωριό του Άη Βασίλη που χτίστηκε πάνω στα αποκαΐδια των Ναζί

Μια μικρή πόλη της Φινλανδίας, στα όρια του Αρκτικού Κύκλου, τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει πόλος έλξης για επισκέπτες από όλο τον κόσμο, κατορθώνοντας να κυριαρχήσει επί του μύθου του Άη Βασίλη, κάνοντάς τον «επίτιμο δημότη» της. Η ιστορία του Ροβανιέμι όμως, παρά το λαμπερό παρόν της, έχει και ένα σκοτεινό παρελθόν.

Μπορεί όλη η πόλη του Ροβανιέμι όπου βρίσκεται το «χωριό του Άη Βασίλη» να είναι γεμάτη με ταράνδους (αληθινούς ή ψεύτικους), όμως λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν ότι ακόμα και η ίδια η πόλη έχει σχήμα ταράνδου.

Λίγο έξω από την πόλη της Λαπωνίας, υπάρχει το θεματικό πάρκο του Άη Βασίλη που κάθε χρόνο προσελκύει περισσότερους από 600.000 επισκέπτες.

Η ιδέα του χτισίματος της πόλης σε σχήμα ταράνδου ανήκει στον μεγαλύτερο αρχιτέκτονα της Φινλανδίας, Αλβάρ Άλτο. Όπως αναφέρει σε άρθρο του ο Guardian, o Άλτο σκέφτηκε τη συγκεκριμένη ιδέα όταν κλήθηκε να ανοικοδομήσει την πόλη, η οποία είχε καταστραφεί ολοσχερώς από τους Γερμανούς κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η ιστορία της πόλης, παρά το «πολύχρωμο» παρόν της, είναι αρκετά σκοτεινή.

Τη δεκαετία του 1930 ζούσαν στο Ροβανιέμι περίπου 6.000 κάτοικοι. Το 1939 οι Φινλανδοί επιχείρησαν να εμποδίσουν την προέλαση των Σοβιετικών, επιλέγοντας να συμμαχήσουν με τη ναζιστική Γερμανία.

Οι Γερμανοί δημιούργησαν στρατιωτική βάση στο Ροβανιέμι, διπλασιάζοντας τον πληθυσμό της πόλης. Από την πλευρά της η Luftwaffe, η πολεμική αεροπορία της ναζιστικής Γερμανίας κατασκεύασε ένα αεροδρόμιο, καθώς και στρατώνες.

Πλέον, το αεροδρόμιο της Luftwaffe έχει γίνει το «Επίσημο Αεροδρόμιου του Άγιου Βασίλη», ενώ οι στρατώνες, τώρα στεγάζουν το χωριό του Άη Βασίλη.

Όταν τον Οκτώβριο του 1944 η ναζιστική μηχανή αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Ροβανιέμι, καθώς οι δυνάμεις του Άξονα είχαν αρχίσει να υποχωρούν, οι Γερμανοί έκαψαν την πόλη. Οι κάτοικοι είχαν ήδη εγκαταλείψει την περιοχή και είχαν μεταβεί στη Σουηδία. Κατά τη διάρκεια της μετεγκατάστασής τους, 279 άτομα έχασαν τη ζωή τους. Άλλοι 200 κάτοικοι της πόλης σκοτώθηκαν όταν, επιστρέφοντας στο Ροβιανιέμι, ανατινάχτηκαν από γερμανικές νάρκες που είχαν τοποθετηθεί στην περιοχή.

«Είδε την καμένη πόλη σαν ευκαιρία», σημειώνει ο Jussi Rautsi, ερευνητής του Ιδρύματος Alvar Aalto.

O αρχιτέκτονας άρχισε να ανακατασκευάζει την πόλη με σπίτια σχεδιασμένα ειδικά για το κλίμα της περιοχής, ώστε να εκτίθενται όσο το δυνατόν περισσότερο στον ήλιο και να έχουν μικρή έκθεση προς τον βορά.
Όσον αφορά το σχήμα του ταράνδου που έχει η πόλη, η ιδέα ξεκίνησε το 1945. Ο Aalto τοποθέτησε το σχέδιο του κεφαλιού ενός ταράνδου πάνω στην ήδη υπάρχουσα τοπογραφία, υπογράμμισε το φυσικό σχέδιο της πόλης και τον τρόπο που οι δρόμοι διασταυρώνονταν. Το ποδοσφαιρικό γήπεδο της πόλης μετατράπηκε σε «μάτι», και έτσι ο τάρανδος του Ροβανιέμι «γεννήθηκε».

Καθώς ο τουρισμός στην περιοχή αυξανόταν, ο αστικός ιστός του Ροβανιέμι αναπτυσσόταν όλο και περισσότερο. Σε αυτό συντέλεσε και το γεγονός ότι τον Ιούνιο του 1950, η Έλενορ Ρούσβελτ, σύζυγος του τότε αμερικανού προέδρου Φραγκλίνου Ρούσβελτ, είχε επισκεφτεί την περιοχή. Όταν ζήτησε να μείνει στον Αρκτικό Κύκλο, οι Φινλανδοί έχτισαν ένα μικρό σπίτι κοντά στο αεροδρόμιο. Το σπίτι, αν και είναι λίγο νοτιότερα από τον αρκτικό κύκλο, έγινε πόλος έλξης για τουρίστες και ηγέτες κρατών. Άλλωστε οι Φινλανδοί δεν αποκάλυψαν στην Ρούσβελτ ότι το σπιτάκι δεν βρισκόταν μέσα στον Αρκτικό Κύκλο. Η Ρούσβελτ, μάλιστα, έστειλε επιστολή από το συγκεκριμένο σπίτι στον τότε πρόεδρο Τρούμαν, ως «το πρώτο γράμμα που ταχυδρομείται από τον Αρκτικό Κύκλο».

Ωστόσο, η ανάπτυξη της πόλης, την οδήγησαν έξω από τα πλαίσια του Aalto και του ταράνδρου του.

Το 1984, η Concorde έφερνε επισκέπτες που κατέλυαν στο Ροβανιέμι για να δουν τον Αρκτικό Κύκλο. Ήταν τότε που επιχειρηματίες της περιοχής αποφάσισαν να δημιουργήσουν το χωριό του Άη Βασίλη. 

Σύμφωνα με τον φινλανδικό μύθο, ο Άγιος Βασίλης ζει στο Korvatunturi, έναν βράχο που μοιάζει με ανθρώπινο αυτί, ώστε να ακούει τις ευχές κάθε παιδιού από όλο τον κόσμο. Όμως ο βράχος αυτός βρίσκεται 300 χιλιόμετρα βορειότερα, η πρόσβαση είναι δύσκολη, ενώ αντιθέτως, το Ροβανιέμι είχε ήδη αεροδρόμιο. Έτσι, ο μύθος προσαρμόστηκε στην πραγματικότητα και ο Άγιος Βασίλης «μετακόμισε».
Στην περιοχή λειτουργεί και ταχυδρομικό γραφείο, στο οποίο φτάνουν περίπου 700.000 γράμματα προς τον Άη Βασίλη κάθε χρόνο.

Μέχρι το 1990 ο μύθος του Άη Βασίλη είχε «κυριεύσει» όλη την πόλη. 

Ενδεικτικό είναι ότι ακόμη και μέρος του πυρηνικού καταφυγίου που είχε δημιουργήσει στο παρελθόν το υπουργείο Εσωτερικών της χώρας, πλέον έχει μετατραπεί σε υπόγειο θεματικό πάρκο του Άη Βασίλη.

Με πληροφορίες από την εφημερίδα Guardian