Για το «Contagion» που προβλήθηκε χθες βράδυ και για τις διατροφικές συνήθειες των Κινέζων!

Σκοτώνονται, μας έλεγαν, τα κανάλια για το ποιο θα εξασφαλίσει πρώτο τα δικαιώματα του «Contagion» του Στίβεν Σόντερμπερκ και να τα κονομήσει απ’ τον διαφημιστικό χρόνο, πατώντας φυσικά πάνω στην αγωνία χιλιάδων έγκλειστων ανθρώπων. Το αστείο είναι ότι η εν λόγω ταινία είχε ξαναπαιχτεί την περασμένη εβδομάδα, πεταμένη στις δύο τα χαράματα, αλλά ως φαίνεται δεν την είδαν πολλοί, οπότε οι ιθύνοντες έσπευσαν τώρα να γεμίσουν το διαδίκτυο με δελτία Τύπου για το «προφητικό αριστούργημα» κλπ. Και τα κατάφεραν, ειδικά αν υπολογίσει κανείς πως με τέσσερα επτάλεπτα διαφημιστικά breaks η ταινία διήρκεσε ακριβώς δυόμισι ώρες – η προβολή ξεκίνησε στις 24.00 τα μεσάνυχτα και τελείωσε στις 02.30 το πρωί.  

Ας μην τα ρίχνουμε, βέβαια, όλα στο Star, καθώς είναι σίγουρο πως το «Contagion» προβάλλεται αυτές τις μέρες από πολλά ευρωπαϊκά τηλεοπτικά δίκτυα, διαγράφοντας μία δεύτερη αυτόνομη πορεία, την οποία ο Σόντερμπερκ και οι παραγωγοί του ούτε που θα την ονειρεύονταν το 2011. Διότι, ναι μεν ο Σόντερμπερκ θεωρείται δικαίως το τρομερό παιδί του ανεξάρτητου αμερικανικού σινεμά, το «Contagion» όμως σήμερα θα βλεπόταν απλά σαν ένα εσχατολογικό θριλεράκι πλατιάς κατανάλωσης και κανείς δεν θα το συζητούσε. Αν φυσικά δεν είχε σκάσει ο εφιάλτης του κορονοϊού! 

Στην πραγματικότητα, ο ιός που προκαλεί την πανδημία στο «Contagion», ελάχιστη σχέση έχει με τον Covid-19. Είναι ένας ιός, που βαφτίζεται MEV-1 από τους επιστήμονες, επωάζεται ταχύτατα και προκαλεί εγκεφαλίτιδα, πνευμονική ανεπάρκεια, νευρολογικές διαταραχές, ενώ επιφέρει το θάνατο άμεσα χωρίς δυνατότητα καμίας θεραπείας. Έλα, όμως, που ο ΠΟΥ και οι επιστήμονες δρουν επίσης ταχύτατα και μέσα σε ένα πεντάμηνο υποτίθεται ότι βρίσκουν το εμβόλιο, το οποίο σώζει τελικά την ανθρωπότητα! 

Ο φανταστικός MEV-1 μοιάζει με τον Covid-19 ως προς τον τρόπο μετάδοσης: Τα σταγονίδια από τον βήχα και το φτάρνισμα των ανθρώπων, τη στενή επαφή τους, τους εναγκαλισμούς, τις χειραψίες, τα χέρια στο πρόσωπο και όλα αυτά, τα οποία αποφεύγουμε κι εμείς σήμερα όπως ο διάολος το λιβάνι. Επιζεί επίσης για αρκετό χρόνο πάνω στις επιφάνειες, ικανός να μολύνει αντικείμενα και σκεύη καθημερινής χρήσης. 

Η ταινία διαθέτει ένα ομολογουμένως εξαιρετικό καστ: Τη Γκουίνεθ Πάλτροου, που παίζει κάνα τέταρτο συνολικά, υποδυόμενη τον ασθενή 0 και τον ξενιστή του ιού, που επιστρέφει από ένα ταξίδι στο Χονγκ Κονγκ και μολύνει τις ΗΠΑ μέσα σε ελάχιστο χρόνο. Τον Ματ Ντέιμον στο ρόλο του πρωταγωνιστή, συζύγου της Πάλτροου, ο οποίος έχει ανοσία στον ιό και προσπαθεί να σώσει την έφηβη κόρη του απ’ το Κακό που τους βρήκε. Τη Μάριον Κοτιγιάρ, την επιδημιολόγο που μεταβαίνει στο Χονγκ Κονγκ ως εκπρόσωπος του ΠΟΥ, απάγεται από Κινέζους φουκαράδες που θέλουν νά’χουν την πρωτιά στο εμβόλιο και που, όλως παραδόξως, ενώ όλοι εκεί κυκλοφορούν με μάσκες και παίρνουν μέτρα προφύλαξης, η ίδια δεν χαμπαριάζει μία σαν να έχει επίσης ανοσία στον ιό. Τον Τζουντ Λο, έναν αχώνευτο συνομωσιολόγο, αδίστακτο καριερίστα, ο οποίος διασπείρει fake news για τη χρησιμότητα ενός άσχετου φαρμάκου και πολεμάει την επιστημονική κοινότητα – ο πιο καλοσχεδιασμένος χαρακτήρας, κατά τη γνώμη μου, μέσω του οποίου ο Σόντερμπερκ καυτηριάζει τη διάδοση των fake news σαν ένα άλλο ιό, ουσιαστικά πολύ πιο ζημιογόνο για τις ανθρώπινες σύγχρονες κοινότητες! Τον Λόρενς Φίσμπερν στο ρόλο του καλού γιατρού που αποτελεί τη φωνή της λογικής και, τέλος, την Κέιτ Γουίνσλετ, επίσης μία καλή επιδημιολόγο – επιστημόνισσα που δίνει τον αγώνα της για να σωθεί η ανθρωπότητα. Παρόλα αυτά, εξαιρουμένων ίσως του Τζουντ Λο, του Λόρενς Φίσμπερν και της Γκουίνεθ Πάλτροου, όλοι οι άλλοι ηθοποιοί χρησιμοποιούνται τόσο αποσπασματικά μεσ’ στην ταινία που σχεδόν αδυνατούν να πλάσουν στέρεους χαρακτήρες, κάτι που δεν έχει να κάνει βέβαια με το σενάριο, αλλά με τη σκηνοθετική τεχνοτροπία του Σόντερμπερκ, γνωστή και οικεία στους φαν του κι από άλλες ταινίες του. 

Το παράδοξο είναι πως ο Σόντερμπερκ δεν μένει στις καταστροφικές συνέπειες του ιού στις οικονομίες των κρατών ή στις παγκόσμιες κυβερνητικές προσπάθειες για την αναχαίτιση του, αλλά μεταθέτει όλο το βάρος στις προσπάθειες της επιστημονικής κοινότητας για να παρασκευαστεί το εμβόλιο, «παίζοντας» μεταξύ Χονγκ Κονγκ και ΗΠΑ. Ενδιάμεσα, μας δείχνει και ολιγόλεπτες σκηνές από τα νοσοκομεία – οι πλέον σοκαριστικές για όποιον βλέπει τι συμβαίνει σήμερα στην Ιταλία και στην Ισπανία -, από τους ομαδικούς τάφους των πακεταρισμένων πτωμάτων, μια και προφανώς ο MEV-1 μεταδίδεται και απ’ τις ανθρώπινες σορούς, αλλά και από την αγριότητα των απεγνωσμένων ανθρώπων που μέσα σε λίγους μήνες τους έχει λείψει το φαΐ και στήνονται στις ουρές για να εμβολιαστούν. Η δε χρήση της ψηφιακής κάμερας και του υπέροχου ηλεκτρονικού σάουντρακ του Κλιφ Μαρτίνεζ προσδίδει στο εγχείρημα του μια μοντέρνα ματιά και, κυρίως, μια ζουρναλίστικη αμεσότητα! Σαν να βλέπεις στην οθόνη του σινεμά ή της τηλεόρασης σου, ένα ντοκιμαντέρ ή ένα ρεπορταζιακό κολάζ από μία εφιαλτική ζώσα πραγματικότητα. Ως εδώ καλά!

Στο «Contagion», ωστόσο, υφέρπει ένας φυλετικός ρατσισμός! Ο ίδιος ρατσισμός που είδαμε τις τελευταίες μέρες σε κείμενα και σε διαδικτυακά άρθρα με κραυγαλέους τίτλους του τύπου «Ιστορικά η Κίνα έχει ξεπαστρέψει ολόκληρο τον πλανήτη»! Ποια; Η Κίνα, μια τεράστια σε έκταση και σε πληθυσμό χώρα και ένας απ’ τους αρχαιότερους ανθρώπινους πολιτισμούς με σημαντικότατη κουλτούρα! Όσο για τις διατροφικές συνήθειες τους, ας τρώνε και φίδια και παγκολίνους και νυχτερίδες και ότι τραβάει η ψυχή τους – έτσι έχουν μάθει, έτσι ζουν, έτσι τρέφονται, δεν είναι δουλειά της «πολιτισμένης» Δύσης να αλλάζει τη διατροφή των Ασιατών, των Αφρικανών και των ανθρώπων γενικώς. Εδώ θα πω μια μικρή προσωπική ιστορία:

Τον Μάιο του 2009 βρέθηκα στην Κίνα, στην επαρχία Ζαν Τζία Ζία, ως tour manager της Μαρίζας Κωχ στο Διεθνές Φεστιβάλ Ethnic Μουσικής της πόλης. Εκεί ξεναγός μας ήταν ο «Γιώργος», ένας Κινέζος φοιτητής ελληνιστικών σπουδών που μίλαγε καλύτερα ελληνικά από σένα κι από μένα και που, μάλιστα, κάποια στιγμή, όταν μείναμε για ένα 24ωρο στο Πεκίνο, με πήγε σε ένα βιβλιοπωλείο και μου έκανε δώρο τους Μύθους του Αισώπου, αλλά και το σενάριο του «Θίασου» του Θόδωρου Αγγελόπουλου στα κινέζικα! Με τον «Γιώργο» είχαμε μιλήσει πολύ για τη διαφορά μας στις διατροφικές συνήθειες: «Πως μπορείτε και τρώτε φίδια;» τον ρώτησα…«Πως μπορείτε και τρώτε χταπόδια;» μου απάντησε…«Πως μπορείτε και τρώτε σκύλους;» ξαναρώτησα…«Σκύλους τρώνε μόνο στις επαρχίες, στα βάθη της Κίνας, εσείς όμως τρώτε μικρά αρνιά στις πόλεις και παντού» μου απάντησε πάλι…

Απ’ τον «Γιώργο» έμαθα ακόμη ότι οι Κινέζοι δεν καταναλώνουν καθόλου γαλακτοκομικά προϊόντα, εξ ου και ασθένειες ευρέως διαδεδομένες στις δυτικές χώρες, σαν τον διαβήτη, εκεί σχεδόν δεν υφίστανται. Μου μίλησε ακόμη για τη μακροζωΐα των Κινέζων εξ αιτίας των διάφορων…φιδόζουμων που πίνουν, αφού – ως γνωστόν – το δηλητήριο πολλών φιδιών είναι το καλύτερο φάρμακο για παθήσεις των μεγάλων ηλικιών, σαν τους ρευματισμούς και τα μυοσκελετικά προβλήματα. Στο δε ξενοδοχείο που μέναμε, στη Ζαν Τζία Ζία, θυμάμαι ότι στο πρωινό μας σέρβιραν νουντλς μέσα σε ένα ζεστό κολλώδες υγρό. Τι ήταν τελικά αυτό το υγρό; Βρασμένες μέδουσες, οι οποίες σου έφτιαχναν κανονικά το στομάχι για ολόκληρη τη μέρα! 

Ένα άλλο πρωί που είχα ξυπνήσει πολύ νωρίς πήρα τη γνωστή συγγραφέα, ρεμπετολόγο και βιογράφο του Μίκη Θεοδωράκη, την Gail Holst ή «Ηλέκτρα», και πήγαμε παρέα μέχρι τη λαϊκή αγορά. Εκεί, το ομολογώ, ένα πολιτισμικό σοκ το πάθαμε! Είδαμε δηλαδή τις ίδιες εικόνες μ’ αυτές που προβάλλονταν από τον περασμένο Ιανουάριο στα τηλεοπτικά δίκτυα από την επαρχία Γιουχάν. Μεγάλες γούρνες με στάσιμο ποταμίσιο νερό, μέσα στις οποίες κολυμπούσαν νωθροί κυπρίνοι. Λεκάνες σκεπασμένες με φίδια που σάλευαν μπλεγμένα μεταξύ τους. Είδαμε, μεταξύ άλλων, Κινέζους να μπαίνουν στην αγορά, να διαλέγουν το φίδι τους, όπως εμείς διαλέγουμε τον γαύρο ή τα μπαρμπούνια στις δικές μας λαϊκές, που αυτό το φίδι εν συνεχεία ο πωλητής το έπιανε με μια τσιμπίδα, το έβαζε πάνω στον πάγκο, το αποκεφάλιζε, τους το τύλιγε σε μια λαδόκολλα, οι Κινέζοι λαϊκοί άνθρωποι πλήρωναν και πήγαιναν κατευθείαν για μαγείρεμα. Την καζούρα, πάντως, του Σπύρου Ηλιάδη, που έπαιζε τσαμπούνα στο συγκρότημα της Μαρίζας Κωχ, δεν την απόφυγα: «Τι καλό θα φάμε σήμερα;» με ρωτούσε. Και μετά μονολογούσε: «Βατράχια τηγανιτά με σκορδάτη σος αρουραίου»…

Τέλος πάντων, ξαναπάω στο «Contagion» του Σόντερμπερκ, γιατί – σύμφωνα με το τελευταίο λεπτό της ταινίας – ο ιός ξεκίνησε από το Χονγκ Κονγκ και από την τροφική αλυσίδα των ζώων που πέρασε στον άνθρωπο. Προσέξτε, όμως: Το πλάνο μιας μπουλντόζας, μιας μηχανής που ξηλώνει ένα δέντρο μεσ’ στο δάσος, η ανθρώπινη παρέμβαση δηλαδή, είναι αυτή που προξενεί την ανησυχία στις νυχτερίδες και τις διώχνει. Μία απ’ αυτές τις νυχτερίδες τσιμπάει ένα κομμάτι από ένα τσαμπί μπανάνες, της πέφτει απ’ το στόμα τη στιγμή που πετάει πάνω από’να χοιροστάσιο, το κομμάτι της μπανάνας με τα σάλια της νυχτερίδας το τρώει ένα γουρουνάκι, το γουρουνάκι καταλήγει έδεσμα στο κυριλέ εστιατόριο του καζίνου του Χονγκ Κονγκ, εκεί που έχει πάει να παίξει η Γκουίνεθ Πάλτροου, η οποία τυχαίνει να γνωρίζει τον σεφ και σπεύδει να τον χαιρετίσει. Δυστυχώς ο σεφ δεν έχει πλύνει τα χέρια του, ασχολούμενος με τα σωθικά του γουρουνιού, τα σκουπίζει πρόχειρα στην ποδιά του και ανταλλάσσει χειραψία με την ηρωίδα. Έτσι ξεκινάει η μετάδοση του ιού, τόσο απλά, τόσο ύπουλα, αλλά και τόσο μακιαβελικά εκ μέρους του Στίβεν Σόντερμπερκ και του σεναριογράφου Σκοτ Ζ. Μπερνς.