Αθήνα 1998: H ελληνική αυτοκαταστροφή

Η ανάληψη του Μουντομπάσκετ του 1998 σε μια εποχή όπου «λεφτά υπήρχαν» χαιρετίστηκε από τους Ελληνες φιλάθλους ως χρυσή ευκαιρία για την κατάκτηση ενός παγκόσμιου μεταλλίου. Ο παράγοντας έδρα έμοιαζε ιδανικό συμπλήρωμα για μια ομάδα που είχε ελάχιστα κενά αλλά υστερούσε σε μέταλλο και αποχαιρετούσε ένα ένα τα εικονίσματα της δεκαετίας του ’80. Το βασικότερο εμπόδιο στον δρόμο για το βάθρο ήταν η χίμαιρα της Γιουγκοσλαβίας, νικήτριας στους δραματικούς ελληνοσερβικούς ευρωπαϊκούς ημιτελικούς του ’95 και του ’97. Αποδείχτηκε, τελικά, ανυπέρβλητο.

Στις 8 Αυγούστου 1998 στο ΟΑΚΑ η εθνική μας ηττήθηκε περισσότερο από τον εαυτό της παρά από τον αντίπαλο. Μια μέρα πριν από το τζάμπολ του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος ο ήδη αποκλεισμένος Φάνης Χριστοδούλου ανακοίνωσε την αποχώρησή του από το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα. «Εάν ήμουν επαγγελματίας όσο ο Γκάλης, θα είχα κατορθώσει περισσότερα» ομολόγησε μέσα σε κλίμα συγκίνησης. Ο Παναγιώτης Φασούλας επέστρεψε από τη δική του «γαλάζια αποστρατεία» για να παίξει ρόλο μέντορα στους νεότερους και για να στηρίξει τον Παναγιώτη Γιαννάκη, ενώ ο «δράκος» ζούσε το δεύτερο καλοκαίρι του ως ομοσπονδιακός προπονητής. Ηταν οφθαλμοφανές ότι η σκυτάλη περνούσε στην παρέα των Οικονόμου, Σιγάλα, Αλβέρτη, Δ. Παπανικολάου, Ρεντζιά, Κορωνιού, τέταρτη έναν χρόνο νωρίτερα στο Ευρωμπάσκετ της Βαρκελώνης. «Μπροστά σε 18.000 Ελληνες φιλάθλους όλα γίνονται» ήταν η επωδός.

Τα εισιτήρια έγιναν ανάρπαστα. Τα λιγοστά σύννεφα αραίωσαν ακόμη περισσότερο τις εβδομάδες που προηγήθηκαν των αγώνων. Οι «Γιούγκοι» κατέβαιναν δίχως Ντίβατς, Ντανίλοβιτς, Πάσπαλι, Σάβιτς, οι Λιθουανοί χωρίς το δίδυμο Σαμπόνις – Μαρτσουλιόνις, ενώ το λοκ άουτ του ΝΒΑ υποχρέωσε τις ΗΠΑ να φτιάξουν ομάδα με λεγεωνάριους της Ευρώπης και κολεγιόπαιδα υπό τις οδηγίες του σπουδαίου αλλά αβοήθητου Ρούντι Τομγιάνοβιτς. Στην οικοδέσποινα χώρα οι πιο αισιόδοξοι άρχισαν να ονειρεύονται χρυσό μετάλλιο. Στο εναρκτήριο παιχνίδι με τον Καναδά (78-72, Αλβέρτης 21) κλειδί της νίκης ήταν ένα τρίποντο του δωδέκατου παίκτη Γιώργου Μπαλογιάννη. Απέναντι στους Ιταλούς επιστρατεύτηκε ως… δέκατος τρίτος ο Νίκος Γκάλης, του οποίου η παρέλαση στο ΣΕΦ έδωσε φτερά στους δικούς μας και έκοψε τα ποδάρια των «ατζούρι» (64-56, Αλβέρτης 18). Αλλά η ομάδα ήταν λιγότερο καλή απ’ όσο νόμιζαν οι θαυμαστές της. Σπανίως κατόρθωνε να ξεπεράσει τους 70 πόντους ή να επιβάλει τον νόμο της στο παρκέ.

Η β΄ φάση έφερε ένα τραυματικό 48-60 (από 48-46) στα χέρια της μετέπειτα φιναλίστ Ρωσίας του θρυλικού Σεργκέι Μπέλοφ, μια πρώτη ήττα από τη Γιουγκοσλαβία, άφθονο αγκομαχητό και ηχηρή γκρίνια από την εξέδρα. Σε κάποιο ματς στο ΟΑΚΑ χρειάστηκε η παρέμβαση των παικτών (με πρώτο τον Αλβέρτη) για να σταματήσουν τα επιφωνήματα δυσαρέσκειας. Ο προημιτελικός με την Ισπανία έστειλε την εθνική μας στην τετράδα χάρη σε ένα δεύτερο φαρμακερό τρίποντο του Σαλονικιού Μπαλογιάννη (σκορ 69-62, Οικονόμου 21), αλλά στην επόμενη γωνία παραμόνευε η Χάρυβδη από το Βελιγράδι. Και οι δαίμονες της ίδιας της ελληνικής ομάδας. Οταν η εθνική μας προηγήθηκε 48-36 όλα έδειχναν τελικό. Τότε οι Ελληνες διεθνείς πανικοβλήθηκαν και βάλθηκαν να παίζουν με το χρονόμετρο. Πολλές επιθέσεις έγιναν με σουτ της κακιάς ώρας υπό πίεση χρόνου και κατέληξαν σε γιουγκοσλαβικούς αιφνιδιασμούς ή ελεύθερες βολές. Η διαφορά εκμηδενίστηκε, οι τελευταίες ευκαιρίες χάθηκαν από τον Παπανικολάου και από τον κορυφαίο Οικονόμου (25 π.) και το εισιτήριο έκανε φτερά στην παράταση: 73-78, μέσα σε μυριόστομες αποδοκιμασίες ενάντια στους νικητές και στην αδικία.

«Ποτέ δεν παραδέχεστε την ήττα εσείς οι Ελληνες, όλο φωνάζετε για τη διαιτησία» ξεσπάθωσε σε ώτα μη ακουόντων ο Σάσα Τζόρτζεβιτς. Ο Ντέγιαν Μποντιρόγκα, που μόλις είχε υπογράψει στον Παναθηναϊκό, άφησε τα διαπιστευτήριά του με 31 πόντους. Ο Ζέλικο Ρέμπρατσα ακολούθησε τον χορό με 20, έναν χρόνο προτού φορέσει και ο ίδιος τα πράσινα. Η απογοήτευση του χαμένου ημιτελικού έκανε την εθνική μας να παρουσιαστεί αγνώριστη στο ραντεβού του χάλκινου μεταλλίου, το οποίο κατέληξε στο στήθος του «Ρούντι Τ» (61-84, Παπανικολάου 18). Η 244η και αποχαιρετιστήρια εμφάνιση του Φασούλα ήταν ένα τελευταίο πικρό ποτήρι.

Οι Γιουγκοσλάβοι κέρδισαν τον παγκόσμιο τίτλο χάρη στα ανδραγαθήματα του Ρέμπρατσα στα τελευταία δευτερόλεπτα του τελικού: τάπα στον Μιχαΐλοφ, επιθετικό ριμπάουντ και νικητήριο καλάθι (64-62). Στη διάρκεια της απονομής αποδοκιμάστηκαν αλλά όχι όσο το ’95 με τα εκκωφαντικά «Λιέ-του-βα, Λιέ-τουβα». Οι παίκτες του Ζέλικο Ομπράντοβιτς απάντησαν με ένα σαρκαστικό «Ελ-λάς, Ελ-λάς» και ξεχύθηκαν στα κλαμπ της παραλιακής για να γιορτάσουν το απίθανο κατόρθωμά τους. Πλήρης η Γιουγκοσλαβία μπορεί να κέρδιζε διά περιπάτου το χρυσό μετάλλιο αλλά μια δωδεκάδα με Μπέριτς, Μπουλάτοβιτς, Τόπιτς, Λόντσαρ, Λουκόφσκι, Στσεπάνοβιτς έμοιαζε με λαθρεπιβάτισσα στο βάθρο. «Θολός τίτλος» ξιφούλκησε στο πρωτοσέλιδό του το περιοδικό «Τρίποντο» σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη διαιτησία.

Η παντοδυναμία του Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση, ενώ η εποχή Βασιλακόπουλου στη FIBA Europe (2002-2010) δεν είχε φτάσει ακόμη. Την απογοήτευση του 1998 ακολούθησε για την εθνική μας μια τετραετία μαρασμού και οικτρών αποτυχιών, με ναδίρ τη δέκατη έκτη θέση στο Ευρωμπάσκετ του 1999 στην Ντιζόν. Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 2002 βρήκε τους Γιουγκοσλάβους ξανά θριαμβευτές και τους Ελληνες θεατές από τον καναπέ του σπιτιού τους, αποκλεισμένους για πρώτη και μοναδική φορά μετά το 1982.

Η μοναδική ελληνική πινελιά στον τελικό της Ιντιανάπολις ήταν το διαβόητο σφύριγμα του διαιτητή Νίκου Πιτσίλκα, ο οποίος στέρησε τον τίτλο από τους Αργεντινούς στα κρίσιμα δευτερόλεπτα του τελικού. Αλλά η Ιαπωνία δεν ήταν και τόσο μακριά όσο έδειχναν οι χάρτες. Το επόμενο βήμα για την αφεντιά μας ήταν το πιο θεαματικό. 

* Περιοδικό Hot Doc #186, H ιστορία του Μουντομπάσκετ 1950-2019, 25/08/2019