Πώς να νιώσεις Ευρωπαίος

Το Erasmus έχει πλέον αρχίσει να παίρνει τη θέση του στη συνείδηση των Ευρωπαίων πολιτών, αλλά και των Ευρωπαίων πολιτικών, ως το πιο πετυχημένο ευρωπαϊκό πρόγραμμα από τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προσωπικά, έχοντας συμμετάσχει στο συγκεκριμένο πρόγραμμα αρκετές φορές, νιώθω την ανάγκη να εκφραστώ υπέρ του, ελπίζοντας να αντιληφθούν οι αντιευρωπαϊκές και οι ευρωσκεπτικιστικές φωνές μία έκφανση της Ευρώπης που λειτουργεί υπέρ του πολίτη χωρίς παρενθέσεις και μικρά γράμματα.

Μεγαλώνοντας, εγώ όπως και οι υπόλοιποι νέοι του σήμερα, δυσκολευόμουν να αντιληφθώ το περιεχόμενο της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Τι σημαίνει να είσαι Ευρωπαίος; Τι σε συνδέει με τον Σουηδό, τον Πολωνό ή τον Πορτογάλο; Ένας νέος ακομα και σήμερα δύσκολα μπορεί να βρει απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα, ακόμα και μετά από τριάντα οκτώ χρόνια «ευρωπαϊκής διαπαιδαγώγησης». Αυτό το χάσμα ταυτότητας ήρθε να καλύψει το Erasmus και με τον πιο φυσικό τρόπο. Χωρίς κηρύγματα για το Ευρωπαϊκό ιδεώδες, χωρίς τεράστια κείμενα και αναλύσεις για το κοινό αυτό δημιούργημα, απλά και φυσικά, με τη διείσδυση στην καθημερινότητα ενός άλλου κράτους μέλους. Όχι σαν τουρίστας θαυμάζοντας τα αξιοθέατα για τέσσερις-πέντε μέρες, αλλά σαν ενεργός Ευρωπαίος πολίτης, με σκοπό σου να συνεισφέρεις στην τοπική κοινωνία.

Ήμουν τυχερός που το σχολείο μου αποφάσισε πριν από σχεδόν μια δεκαετία, να συμμετάσχει σε ένα παρακλάδι του Erasmus, το πρόγραμμα Comenius. Μέσα από αυτό το πρόγραμμα μου δόθηκε η ευκαιρία στα δεκαεπτά μου χρόνια να ζήσω σε μία ιταλική οικογένεια για δέκα μέρες. Καταλαβαίνετε το ευχάριστο σοκ για έναν μαθητή, που από εκεί που διάβαζε γλώσσα και μαθηματικά, βρέθηκε το επόμενο πρωί στην Πεσκάρα, προσπαθώντας να συνεννοηθεί με μια ιταλική αγροτική οικογένεια για το τι φαγητό θα ήθελε για το μεσημέρι. Ευτυχώς που η «ευρωπαϊκή» μας διαπαιδαγώγηση μου έμαθε τη λέξη καρμπονάρα.

Το θέμα του προγράμματος ήταν «Χτίζοντας την Ευρώπη από τις ρίζες της», οπότε ανταλλάζαμε στοιχεία για τον πολιτισμό της κάθε χώρας που συμμετείχε και έτσι αυτόματα ωθούμασταν σε μια κριτική διαδικασία. Όμως η κύρια προσφορά αυτών των προγραμμάτων δεν είναι το απτό κομμάτι των παρουσιάσεων γύρω από το θέμα. Είναι η καθημερινή ενασχόλησή σου με ανθρώπους που σου μοιάζουν εν τέλει τόσο πολύ. Είναι η επαφή σου με την ιταλική, σε αυτό το παράδειγμα, πραγματικότητα. Είναι η σπίθα που δημιουργείται μέσα σου όταν αρχίζεις και συνειδητοποιείς τι σημαίνει το να είσαι Ευρωπαίος. Όταν συνειδητοποιείς πως ο Ιταλός, ξυπνάει το πρωί και σκέφτεται τα ίδια πράγματα που σκέφτεσαι κι εσύ, απλά αντί να σου πει καλημέρα θα σου πει μποντζόρνο.

Η σπίθα πάντως μέσα μου είχε ανάψει για τα καλά και σιγά σιγά μεταμορφωνόταν σε μικρή φωτίτσα, οπότε αφότου άρχισα να σπουδάζω στο πανεπιστήμιο, το μόνο πράγμα που σκεφτόμουν ήταν το πότε θα έρθει η στιγμή να συμμετάσχω στο κύριο πρόγραμμα του Erasmus. Ευτυχώς η στιγμή δεν άργησε και κατάφερα να περάσω το έκτο εξάμηνο σπουδών μου στο Πανεπιστήμιο του Ούμεο στη Σουηδία. Έφυγα από την Ελλάδα με είκοσι βαθμούς, μέσα Ιανουαρίου, και προσγειώθηκα στο Ούμεο στους μείον δέκα οκτώ. Δεν πίστευα πως ζούσαν άνθρωποι σε αυτές τις θερμοκρασίες. Νόμιζα ότι θα βγω από το αεροπλάνο και θα με καλωσορίσει κάποιος πιγκουίνος. Διαψεύστηκα γιατί ακόμα και τα βορειότερα άκρα της Ευρώπης κατοικούνται από ανθρώπους, Ευρωπαίους σαν κι εμένα. Ανθρώπους που βγαίνουν το βράδυ ακόμα κι αν δουλεύουν το πρωί. Ανθρώπους που θα άρχιζαν να σου μιλάνε για το «γκομενάκι» που κάθεται απέναντι και θα κατέληγαν στον πανικό που σου προκαλεί η ιδέα της θνητότητας. Ανθρώπους που μέσα στις διαφορές μας, μας μοιάζουν τόσο πολύ.

Ακολούθησαν κι άλλα προγράμματα. Δύο δεκαπενθήμερα youth exchanges, στα οποία παλεύαμε να βρούμε λύσεις στα σοβαρά προβλήματα της ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Άλλο ένα εξάμηνο στη Μόσχα, στο «Ρωσικό Πανεπιστήμιο Φιλίας των Λαών» στα πλαίσια του Erasmus International Mobility, που σου έδινε τη δυνατότητα να καταλάβεις τις διαφορές του Ευρωπαίου με τον υπόλοιπο πλανήτη. Υπέροχη και η ρωσική πραγματικότητα, θα μπορούσα να γράψω ένα ολόκληρο άρθρο πάνω σε αυτή, ίσως και να το κάνω, αλλά δεν υπάρχουν πολλές ομοιότητες με την ευρωπαϊκή.

Μπορεί ο Σουηδός και ο Νορβηγός να μη μοιάζουν τόσο με τον Έλληνα, αλλά μοιάζουν στα στοιχεία αυτά που ορίζουν την Ευρωπαϊκή ταυτότητα. Την αξία της ζωής. Την αξία της δημοκρατίας. Την ευρωπαϊκή κουλτούρα σκέψης. Αυτά μας ενώνουν και είναι πολύ πιο ισχυρά από όσα μας χωρίζουν. Ο τρόπος για να το ανακαλύψεις αυτό, δεν είναι να το διαβάσεις στο σχολικό βιβλίο ιστορίας. Ο τρόπος για να το ανακαλύψεις, είναι να το ζήσεις. Και εκεί εμφανίζεται το Erasmus.

Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr