Πώς να γλιτώσει το παιδί στον αθλητισμό;

Πριν από λίγες ημέρες είχα μια συζήτηση σχετική με έναν άνθρωπο που διαμόρφωσε την αθλητική του προσωπικότητα στην Ελλάδα, παίζοντας ποδόσφαιρο σε όλες τις ηλικιακές κατηγορίες ομάδας της Σούπερ Λιγκ μέχρι αυτή των ανδρών. Φρέναρε την ποδοσφαιρική του πρόοδο, η οποία πιθανόν να έφτανε σε ένα επαγγελματικό συμβόλαιο στη μεγάλη κατηγορία, για να σπουδάσει, συνεχίζοντας τη ενασχόληση με την μπάλα σε ερασιτεχνικό επίπεδο. Πλέον, ο άνθρωπος αυτός εργάζεται στην μεγαλύτερη -βάσει τίτλων- ομάδα στην Ευρώπη. Την Ρεάλ Μαδρίτης.

Ένα από τα βασικά στοιχεία που του φάνηκαν εντελώς διαφορετικά από την πρώτη στιγμή που πήγε στην Ισπανία για να σπουδάσει στον τομέα του, ήταν η νοοτροπία. Το ότι οι ομάδες και οι προπονητές δεν ενδιαφέρονταν για το αποτέλεσμα στις αναπτυξιακές ηλικίες, αλλά επικεντρώνονται στο πώς το παιδί θα θα μάθει μέσω της προπόνησης και της παιδαγωγικής διαδικασίας που κινείται παράλληλα στις ακαδημίες. Πώς θα καταφέρει να εξελιχθεί, να μάθει ποδόσφαιρο και να ωφεληθεί ως άνθρωπος από τις αξίες του αθλητισμού. Προφανώς υπάρχουν «σχολές» και στο εξωτερικό που δίνουν σημασία στη νίκη και προσπαθούν να θωρακίσουν τους μικρούς ποδοσφαιριστές ώστε να αντέξουν στην πίεση. Και πάλι, όμως, το κάνουν με αρχές και σεβόμενοι τη διαδικασία.

Δεν πέρασαν παρά λίγες μέρες για να έρθει ένα ακόμα παράδειγμα-επιβεβαίωση του λάθος τρόπου από την Ελλάδα. Αυτή τη φορά, το περιστατικό συνέβη στο ΔΑΚ Χαλκίδας, όμως ο τόπος δεν έχει και τόση σημασία. Στον αγώνα μεταξύ ΧΒΑ-Πρωτέα Σχηματαρίου λοιπόν, γονείς στις κερκίδες πιάστηκαν στα χέρια, ενώ μια γιαγιά που είχε πάει στο κλειστό για να δει τον εγγονό της δέχθηκε χτύπημα και κατέβηκε από τις εξέδρες για να της βάλουν πάγο. Τα παιδιά στους πάγκους έκλαιγαν βλέποντας τους γονείς να πλακώνονται στην κερκίδα, με αποτέλεσμα την προσωρινή διακοπή του αγώνα. Οι πρωταγωνιστές του επεισοδίου φυσικά ήταν μια μικρή μειοψηφία, όμως έτσι συμβαίνει σχεδόν πάντα.

Ρωτήστε γονείς που πηγαίνουν τα παιδιά τους σε ακαδημίες ποδοσφαίρου ή μπάσκετ, αν έχουν γίνει μάρτυρες παρόμοιων περιστατικών. Ρωτήστε προπονητές με σεβασμό στην εκπαιδευτική αξία του λειτουργήματός τους, για την απόγνωση που αισθάνονται κάθε φορά που βλέπουν έναν πατέρα να ουρλιάζει από τις κερκίδες κόντρα στις οδηγίες τους, να εθίζει το παιδί του στη νίκη και να το διδάσκει από μικρό πως τίποτα δεν είναι πάνω από τον εαυτό του, από την πάρτη του. Ρωτήστε διαιτητές σε μικρές κατηγορίες, που μπαίνουν για να διδάξουν τις αρχές του Fair Play και ακούν μπινελίκια -συνήθως μπροστά στους μικρούς- που δεν ακούγονται ούτε στα πέταλα των οργανωμένων.

Ο γονιός-προπονητής ή μάνατζερ σμπαραλιάζει συνήθως την αυτοπεποίθηση του παιδιού σε κάθε τομέα, κάνοντας τη ζωή του να περιστρέφεται γύρω από τα όνειρα που έχει πλάσει εκείνος. Γύρω από τις δικές του αποτυχίες. Το βάζει σε μια συνεχή διαδικασία κρίσης, διαμορφώνει μια εύπλαστη προσωπικότητα στα δικά του καλούπια και το ευνουχίζει. Συχνά, τον δικό τους ρόλο σε όλο αυτό παίζουν οι έμποροι ελπίδας που υπόσχονται επαγγελματική πορεία μέσω της πάντα πρωτοποριακής τους προπόνησης, ή κάνουν ταξιδάκια αναψυχής με τους μικρούς ποδοσφαιριστές σε ομάδες του εξωτερικού. Το κόστος φυσικά βαραίνει τις οικογένειες, για να καμαρώνουν οι γονείς ότι το παιδί τους δοκιμάστηκε στην Αγγλία ή την Γερμανία. Και μετά; Όταν έρθει η ώρα των κρίσιμων αποφάσεων όλη αυτή η διαχείριση μιας εύθραυστης ηλικίας έχει αντίκτυπο στην μετέπειτα πορεία του έφηβου που πάντα απέδιδε χαμηλότερα από τις προσδοκίες που είχαν δημιουργήσει για εκείνον άλλοι.

Η όλη συμπεριφορά αντανακλά στοιχεία της κουλτούρας μας, όμως το φαινόμενο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Ο 16χρονος Χουάν Μαρτίνεθ, με αφορμή τα επεισόδια που είχαν ξεσπάσει μεταξύ παιδιών 12-13 ετών στη Μαγιόρκα, είχε γράψει μια επιστολή-μαχαιριά προς του γονείς που νομίζουν ότι έχουν γιο τον Μέσι. Μια επιστολή η οποία αντανακλά όλη την ψυχοσύνθεση ενός εφήβου και θα έπρεπε να τοιχοκολλείται σε κερκίδες και αποδυτήρια.

Έγραφε λοιπόν χαρακτηριστικά ο Χουάν: «Ο γιος σου δεν είναι ο Μέσι. Μεταξύ άλλων, γιατί αν ο γιος σου ήταν ο Μέσι θα έπαιζε στη Μπαρτσελόνα. Ο γιος σου παίζει στην ομάδα του σχολείου ή της γειτονιάς. Προπονητής του είναι ο Πέπε, ο Μπόρχα, ο Μάρκος και όχι ο Λουίς Ενρίκε. Ακόμα, βέβαια κι αν ξέρεις ότι ο γιος σου δεν είναι ή δεν θα γίνει ένας παίκτης επιπέδου εθνικής ομάδας, εσύ πιστεύεις ότι είναι ο Μέσι. Και υπάρχει και κάτι ακόμα χειρότερο: Θέλεις να τον κάνεις να πιστέψει ότι είναι.

Πηγαίνεις σε κάθε προπόνησή του υποδεικνύοντάς του τι πρέπει να κάνει, πώς πρέπει να παίζει, πώς να κλοτσά τη μπάλα. Εσύ ήσουν εκεί και ούρλιαζες όταν ο μικρός Μέσι έπαιζε ένα αδιάφορο παιχνίδι. Σαν να μην μπορούσαν να τον καθοδηγήσουν ο Πέπε, ο Μπόρχα, ο Μάρκος. Σαν να μην ήξεραν οι προπονητές του ότι ο δικός σου Μέσι κάποια μέρα θα παίξει στη Μπαρτσελόνα.

Θα σου πω κάτι. Ίσως αυτοί οι προπονητές, με τους οποίους εσύ εξοργίζεσαι επειδή δεν δίνουν πολύ χρόνο συμμετοχής στον γιο σου, του έχουν διδάξει κάτι που εσύ δεν θα του μάθεις ποτέ, διότι δεν το διαθέτεις. Εσύ δεν έχεις αξίες. Δεν καταλαβαίνεις ότι αυτή η μιάμιση ώρα που ο γιος σου απολαμβάνει το καλύτερο άθλημα του κόσμου, είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής του.

Αγνοείς ότι το να τρέχει πίσω από τη μπάλα ως πιτσιρικάς, το να μαθαίνει να νικά, να χάνει, να εκτιμά, να ξεπερνά δυσκολίες, ίσως είναι πιο σημαντικό από το να βρεθεί μια μέρα στη Ρεάλ Μαδρίτης.  Μπορεί να μην φτάσει ποτέ να αγωνιστεί σε έναν τελικό Champions League, αλλά θα έχει μάθει να δίνει το χέρι και να βοηθά έναν συμπαίκτη του να σηκωθεί όταν θα είναι πεσμένος ή θα σφίγγει το χέρι του διαιτητή στο τέλος κάθε αγώνα. Εσύ δεν ξέρεις τι είναι το ποδόσφαιρο.

Εσύ είσαι σημείο αναφοράς για το μικρό αστέρι σου. Εσύ χαμογελάς κάθε φορά που ο μικρούλης σου τρέχει προς το μέρος σου για να σου αφιερώσει ένα γκολ. Τώρα σκέψου, αν έχει αυτή την ικανότητα, τι αισθάνεται ο γιος σου κάθε φορά που σε βλέπει σαν ζώο να προσπαθείς να επιτεθείς σε έναν διαιτητή, ο οποίος κάνει απλά τη δουλειά του. Φαντάσου για μια στιγμή τα μάτια ενός 12χρονου, για τον οποίο είσαι πρότυπο, εσύ που θέλεις να του διδάξεις τόσα, να τον μαθαίνεις πώς να συγκρούεται με τον πατέρα ενός παιδιού από την αντίπαλη ομάδα.

Το χειρότερο είναι ότι ο γιος σου θα μεγαλώσει έχοντας εκπαιδευτεί να προσβάλει τον διαιτητή, τον συμπαίκτη ή τον αντίπαλο, ότι μπορεί να χτυπά οποιονδήποτε ή ότι δεν χρειάζεται να σέβεται τον προπονητή. Και θα φτάσει στις μεγαλύτερες κατηγορίες να συμπεριφέρεται με την αγριάδα που το κάνεις εσύ. Δεν τα βγάζω από το μυαλό μου αυτά, τα βλέπεις κι εσύ να συμβαίνουν κάθε Σαββατοκύριακο.

Άνθρωποι όπως εσύ υπάρχουν πολλοί σε αυτή την πόλη, σε αυτή τη χώρα, σε αυτό το άθλημα. Θα έπρεπε να ντρέπεστε όταν έρχονται τα παιδιά σας και σας λένε ότι τους απαγόρευσαν να παίξουν ποδόσφαιρο εξαιτίας σας. Στα 16 χρόνια μου έχω δει στα γήπεδα πολύ περισσότερα από ό,τι εσύ μπορείς να φανταστείς και το  μόνο που σου ζητώ είναι να διδάξεις το παιδί σου να απολαμβάνει τον αθλητισμό και τελικά, να ανακαλύψεις ότι το ποδόσφαιρο δεν θα αναπτύξει περισσότερο το γιο σου ως παίκτη, αλλά ως άνθρωπο. Και αυτό αξίζει πιο πολύ…»»

Την επόμενη φορά λοιπόν που θα δείτε κάποιον να συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο, πείτε του ότι απλά δεν ξέρει τι είναι το ποδόσφαιρο…