Ποιος είναι ο ρόλος των ΜΜΕ στην αθλητική διαφθορά;

Μια νέα ακαδημαϊκή δημοσίευση ερευνά τη στάση των Μέσων Ενημέρωσης απέναντι στη διαφθορά και αναδεικνύει έναν νέο τύπο λογοκρισίας στα Βαλκάνια.  

pexels tomas andreopoulos 797900

Με τίτλο »Challenges to the role of media in reporting sport corruption: Insights from reporters in Balkan countries», η έρευνα της Αργυρώς Ελισάβετ Μανώλη και του Ντέιβιντ Γιάνεσιτς δημοσιεύτηκε στο International Review for the Sociology of Sport, ρίχνοντας μια ακαδημαϊκή ματιά στο ζήτημα της αθλητικής διαφθοράς στα Βαλκάνια, καθώς και της σχέσης της με τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς. Η Ελλάδα, φυσικά, βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες, τις οποίες αφορούν τα συμπεράσματα της έρευνας, δείχνοντας πως η επιρροή συγκεκριμένων παραγόντων στους μιντιακούς οργανισμούς συχνά οδηγεί στην απόκρυψη σκανδάλων διαφθοράς.

Οι ερευνητές ολοκλήρωσαν 20 συνεντεύξεις από δημοσιογράφους, οι οποίοι πληρούσαν τα εξής κριτήρια: Έχουν δουλέψει σε χώρες των Βαλκανίων με παρεμφερή χαρακτηριστικά και έχουν πάρει μέρος σε ρεπορτάζ για τη διαφθορά. Oι δημοσιογράφοι που επιλέχθηκαν είναι από την Ελλάδα, την Κροατία και τη Βόρεια Μακεδονία, χώρες με παρόμοια κοινωνικά – δημογραφικά χαρακτηριστικά και αντίστοιχη βαθμολογία στoυς Δείκτες Αντίληψης Διαφθοράς. Η εργασιακή εμπειρία τους κυμαίνεται από τα 7 μέχρι τα 40 χρόνια, με μέσο όρο τα 20, ενώ όλοι δούλεψαν ή δουλεύουν σε έντυπα Μέσα, ραδιόφωνο και τηλεόραση. Οι περισσότεροι σε διαφορετικά Μέσα παράλληλα, λόγω των χαμηλών μισθών και των κεντρικών συστημάτων που ελέγχουν τα ΜΜΕ στις χώρες τους. 

Ανύπαρκτη ανεξαρτησία

Oι ερευνητές συμπέραναν μέσω των συνεντεύξεων και της ανάλυσης που ακολούθησε τον πολύπλευρο ρόλο των ΜΜΕ, τα οποία, όπως σε κάθε περίπτωση διαφθοράς, μπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην πρόληψη και την καταπολέμησή της. Σύμφωνα με τους  ανθρώπους που έδωσαν συνέντευξη, ο ρόλος των δημοσιογράφων δεν είναι μόνο η αποκάλυψη των κακώς κειμένων, αλλά η σωστή κάλυψη, που μπορεί να συμβάλει στην διαφάνεια και την ακεραιότητα, μέσω της πίεσης που ασκεί ο Τύπος. Συμβαίνει, όμως, αυτό; 

Μια βασική ανησυχία που κυριάρχησε στις συνεντεύξεις, ήταν η ανεξαρτησία των ΜΜΕ, τόσο στις χώρες των ρεπόρτερ, όσο και γενικότερα. Οι ερωτηθέντες υποστήριξαν ότι τα περισσότερα ΜΜΕ των ημερών μας ανήκουν σε μεγάλους οργανισμούς, των οποίων οι ιδιοκτήτες βρίσκονται συχνά σε σύγκρουση συμφερόντων. Από τη στιγμή που τα Μέσα δεν είναι εντελώς ανεξάρτητα, οι δημοσιογράφοι δεν έχουν την απαραίτητη ελευθερία ή ακόμα και την υποστήριξη για να ερευνήσουν και να κάνουν ρεπορτάζ για τη διαφθορά. Επί της ουσίας, η πλειοψηφία χαρακτήρισε ανύπαρκτη την ανεξαρτησία των Μέσων και συγκεκριμένες απαντήσεις έκαναν λόγο για μιντιάρχες που έχουν στενές σχέσεις με άτομα σε υψηλές θέσεις σε συγκεκριμένους αθλητικούς οργανισμούς, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται το περιεχόμενο των ΜΜΕ και να ελέγχονται όλες οι πληροφορίες που μοιράζονται ή μένουν κρυφές.

Ζητήματα επιβίωσης

Τα συμπεράσματα από την έρευνα ωστόσο δε μένουν στις σχέσεις αυτές. Η διαμορφωθείσα κατάσταση στο δημοσιογραφικό τοπίο έχει καταστήσει την επιβίωση των ΜΜΕ αδύνατη, χωρίς διαφημίσεις και χορηγούς. Η πλειοψηφία των χορηγών κατανοεί ότι η καταπολέμηση της διαφθοράς λειτουργεί προς όφελος όλου του οικοσυστήματος και παλεύει ούτως ώστε να μην υπάρχουν υπόγειες συνδέσεις. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση μεγάλων brand στις ΗΠΑ που αποσύρθηκαν από συμφωνίες μόνο και μόνο στην υποψία κρουσμάτων διαφθοράς, ακυρώνοντας έτσι deal τεράστιας αξίας. Όμως υπάρχει κι εκείνη η μειοψηφία που χρησιμοποιεί την εμπορική της σχέση με κάποια Media για να τα ελέγξει,  η οποία πολύ συχνά ανήκει στην ίδια επιχειρηματική αλυσίδα του ιδιοκτήτη ενός αθλητικού συλλόγου ή στη σφαίρα επιρροής του.

Έτσι, όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στις συνεντεύξεις, αν ένα από τα Μέσα αυτά δεν συμμορφώνεται με τα συμφέροντα των συγκεκριμένων χορηγών και των διαφημιζόμενων πιθανότατα θα αντιμετωπίσει ζητήματα επιβίωσης. Στους ερευνητές κατατέθηκαν συγκεκριμένα παραδείγματα με ιστορίες για αθλητικούς συλλόγους και οργανισμούς που όχι μόνο είχαν τη δύναμη να σταματήσουν τη χρηματοδότηση, αλλά και να προκαλέσουν μη αναστρέψιμες ζημιές στο Μέσο και τους δημοσιογράφους. Ένας τρόπος που αναλύθηκε ήταν οι πολιτικές συνδέσεις, που μπορούσαν να επηρεάσουν τις ελεγκτικές φορολογικές αρχές και την καταβολή προστίμων, τα οποία οδηγούσαν στη χρεοκοπία την δημοσιογραφική επιχείρηση. Σε συγκεκριμένη περίπτωση, μάλιστα, που αναλύθηκε στην έρευνα, αγοραστής του Μέσου ήταν ο συγκεκριμένος επιχειρηματίας, ο οποίος είχε βρεθεί στο επίκεντρο της έρευνας για διαφθορά στον αθλητισμό!

Ανασφάλεια 

Από τις απαντήσεις, επίσης, έγινε ξεκάθαρο ότι το σύστημα δεν επιτρέπει στους δημοσιογράφους να αισθάνονται ασφαλείς τόσο όσον αφορά τον τομέα της δουλειάς, όσο και της προσωπικής τους ζωή. Η αδυναμία αυτή του ευρύτερου συστήματος αποτελεί μια βασική πρόκληση, η οποία εμποδίζει τα Μέσα να ερευνήσουν υποθέσεις διαφθοράς, καθώς οι αποκαλύψεις και το ρεπορτάζ ενέχουν σημαντικό προσωπικό ρίσκο. Αρκετοί ανέφεραν προσωπικές περιπτώσεις έρευνας που τους οδήγησαν στην ανεργία, στα δικαστήρια ή ακόμα και στο νοσοκομείο. Η απουσία ενός πλαισίου προστασίας δεν αποθαρρύνει μόνο τους δημοσιογράφους αλλά και τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, τους whistleblowers. Ένας άλλος παράγοντας που παίζει τον δικό του ρόλο είναι ο αποκλεισμός των ΜΜΕ από τις πληροφορίες που αφορούν τη διαφθορά.

Τέλος, περίπου οι μισοί από τους ερωτηθέντες, αναφέρθηκαν στα προσωπικά συμφέροντα των δημοσιογράφων στις υποθέσεις αθλητικής διαφθοράς. Όπως υποστήριξαν, οι αθλητικοί ρεπόρτερ είναι συχνά ενσωματωμένοι στο ευρύτερο αθλητικό οικοσύστημα, έχοντας αναπτύξει όχι μόνο επαγγελματικές, αλλά και προσωπικές σχέσεις με αθλητές, διαιτητές, ατζέντηδες και άλλους παράγοντες-κλειδιά. Μέσω αυτών των σχέσεων μπορούν να λάβουν πολύ εμπιστευτικές πληροφορίες για μια πιθανή υπόθεση διαφθοράς, η οποία όμως ενδεχομένως να βλάψει ή να ωφελήσει κάποιες από τις επαφές τους (ή τους ίδιους), γεγονός που τους βάζει σε δίλημμα για το αν πρέπει να προβούν σε δημοσίευση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που προέκυψε από τις συνεντεύξεις, είναι η περίπτωση ενός δημοσιογράφου που είχε πληροφορίες για ένα στημένο παιχνίδι, αλλά δεν προχώρησε σε καμιά καταγγελία ή ρεπορτάζ, καθώς προτίμησε να στοιχηματίσει ο ίδιος στο προκαθορισμένο αποτέλεσμα.

Η νέα, λοιπόν, έρευνα, έρχεται να μιλήσει για σημαντικά ζητήματα. Είναι πολύ σημαντικό που μπαίνουν στο ακαδημαϊκό μικροσκόπιο. Πρόκειται πράγματα τα οποία οι περισσότεροι δημοσιογράφοι στην Ελλάδα γνωρίζουν από την εργασιακή τους εμπειρία, για δεδομένα που χαρακτηρίζουν το ρόλο των ΜΜΕ και τους εναγκαλισμούς τους με ισχυρούς παράγοντες του τόπου, γεγονός που συντελεί και στην αθλητική διαφθορά. Όμως μιλάει και για μια νέας μορφής λογοκρισία: Αυτή που επιβάλλεται από το σύστημα των χορηγών και των διαφημίσεων. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το άρθρο, οι εξωτερικές, εμπορικές πιέσεις του περιβάλλοντος των ΜΜΕ μπορούν να ενταθούν σημαντικά, στο βαθμό που δημιουργείται ένας νέος τύπος λογοκρισίας, ο οποίος δεν επιβάλλεται από κάποια απολυταρχική κυβέρνηση, όπως υποστήριζε προηγούμενη έρευνα, αλλά μία που κατευθύνεται εμπορικά, “επιβάλλεται” από τους ιδιοκτήτες και τους ευρύτερους συνεργάτες των Μέσων.

Η ανάπτυξη μιας συμβιωτικής σχέσης ανάμεσα στη μιντιακή βιομηχανία και τον αθλητισμό παρέχει στα ΜΜΕ γρήγορο, εύκολο και δημοφιλές περιεχόμενο, ενώ στο αθλητισμό μια φυσική διαφήμιση για το προϊόν. Όλοι είναι χαρούμενοι. Κι όσοι προσπαθούν να παρεκκλίνουν της πορείας, πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για το κόστος…
 

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

6167665

Μητσοτάκης: Σε πανικό στη Βουλή – Αντί για απαντήσεις, επίθεση και «δεν ντρέπεστε» στην αντιπολίτευση (video)

«Ουδέποτε, δόθηκε καμία εντολή για συγκάλυψη», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης κοιτώντας τους συγγενείς των θυμάτων

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

6167422

Βουλή: Ο λόγος για τα άδεια έδρανα του ΚΚΕ και της Νέας Αριστεράς στην ομιλία της Κωνσταντοπούλου

Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, οι βουλευτές των δύο κομμάτων επέστρεψαν στις…

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

InCollage 20240328 205245331

Μητσοτάκης: Όλο το παρασκήνιο για τις εκκαθαρίσεις Μπρατάκου και Παπασταύρου

O Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται πως «παραίτησε» τους δύο στενούς του συνεργάτες προκειμένου να μην απολογηθεί…